عصر ایران؛ مهرداد خدیر- اعلام نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، تنها از این نظر جالب نیست که سرانجام مشخص شد در رقابت «محمد اشرف غنی» و «عبدالله عبدالله» کدام یک پیروز شده است یا مانند دورۀ قبل شمارش به طول انجامید (این بار 4 ماه) و داستان ادعای رقیب دایر بر تقلب، تکرار شده یا دکتر عبدالله گفته است که «نتیجه را نمی‌پذیرد و نامشروع می‌داند».
چرا که داستان انتخابات افغانستان از این منظر هم جالب است که هر چند سرشماری دقیق و کامل جمعیت صورت نپذیرفته (به دلیل کوهستانی بودن بسیاری از مناطق و سال‌ها جنگ و اشغال) اما جمعیت افغانستان تا 35 میلیون نفر هم ذکر شده است.
طبیعی است که همۀ جمعیت افغانستان واجد شرایط رأی دادن نیستند ولی اگر 10 میلیون نفر را نیز فاقد شرایط بدانیم انتخاب یک رییس جمهوری با 923 هزار رأی از جامعۀ 25 میلیونی با نُرم های جهانی بسیار فاصله دارد.
عدد دقیق، 923 هزارو 592 رأی است و این عدد گویاتر از 50.64 درصد است. چون با 50 درصد این تصور شکل می گیرد که انگار نصف جمعیت افغانستان به او و نصف دیگر به رقیب یا رقیبان او رأی داده اند.
از این رو خالی از لطف نیست که یادآور شویم سه نامزد اصلی به ترتیب این گونه رأی کسب کرده اند:
1. محمد اشرف غنی 923.592 رأی
2.عبدالله عبدالله 720. 841 رأی
3.گلبدین حکمتیار 70.245رأی
مجموع آرا با احتساب آرای 10 نامزد دیگر هم کمتر از یک میلیون و 900 هزار نفر است.
بر این پایه این پرسش شکل می گیرد که آیا می توان این مکانیسم را دموکراتیک دانست یا وقتی امکان کاندیداتوری و مشارکت بوده و خود نخواسته اند و کسی مانع نشده انتقادی وارد نیست؟
در مقابل گفته می شود این میزان رأی نشان می دهد بیشتر مناطق افغانستان در کنترل طالبان است و علت مشارکت اندک همین است.
به این بهانه نقل این خاطره هم خالی از لطف نیست که 10 سال قبل و در فروردین 1388 در قالب یک هیأت روزنامه نگاری از ایران به هراتِ افغانستان رفتیم.
هر چند میهمان نوازی و اشتراک فرهنگی و زبان پارسی از این سفر یک خاطرۀ شیرین ساخت، با این حال نکته ای در ذهنم مانده است:
وقتی در کنفرانسی تعدد و تنوع روزنامه ها به رخ کشیده شد یکی از روزنامه‌نگاران سرشناس ایرانی -که در حال حاضر کوچیده- در پاسخ یا واکنش گفت: تعداد و تنوع را هنگامی می توان مقایسه کرد که نرخ بی سوادی این قدر بالا نباشد.
وقتی اساساَ در بخش های وسیعی از این سرزمین، سوادی در کار نباشد و کثیری نتوانند روزنامه بخوانند چقدر اهمیت دارد که چند عنوان روزنامه وجود دارد؟!
این سخن البته به مذاق میزبان خوش ننشست اما بیان یک واقعیت بود.
حالا می توان این پرسش را به بهانۀ نرخ مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان هم مطرح کرد: وقتی که از جمعیت 35 میلیونی این کشور همسایه تنها یک میلیون و 900 هزار نفر در انتخابات شرکت می کنند و آرای رییس جمهوری پیروز تنها 923 هزار است چگونه می تواند نه از جانب تمام افغان ها که حتی از سوی همۀ پشتون ها سخن بگوید؟
به نظر می رسد این واقعیت در دو انتخابات اخیر تحت الشعاع اختلاف دو نامزد – اشرف غنی و عبدالله عبدالله- قرار گرفته و مکتوم مانده در حالی که مستقلاً قابل بررسی است.