دکتر منوچهر جهانیان رییس دانشکدۀ علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ از «پیاده‌روی اربعین» به عنوان یک « اَبَر رویداد فرهنگی و اجتماعی و دینی در قرن حاضر» یاد می‌کند و در یادداشتی که در اختیار «عصر ایران» قرار داده به جنبه‌های مختلف این رخداد پرداخته است.
این عضو هیأت مدیرۀ «انجمن علمی گردشگری ایران»، پیاده‌روی اربعین را از نظر رسانه‌ای نیز ممتاز قلمداد کرده و نکاتی را دربارۀ «گردشگری دینی» و نیز «گردشگری تعالی بخش» یادآور شده است.
به گزارش عصر ایران، متن کامل یادداشت از این قرار است:
اربعین، هدیه‌ای الهی است که خداوند رحمان به واسطۀ حضرت اباعبدالله الحسین (ع) بر عالمیان ارزانی داشته است.
پیاده‌روی اربعین و طی طریق چند صد کیلومتری و گاه بیشتر در سرزمین نینوا با حضور چند‌ده میلیونی زائر و دلبستگان و عاشقان حضرت دوست از هر قوم و قبیله و از هر رنگ و نژاد و با هر دین و مسلک، گواهی است بر عشق الهی و موهبت خداوندی که در این برهه از زمان بر مردمان این دوره جلوه‌گر شده و شور و شوق حسینی را با شعور و معرفت و شناخت از جهان هستی و درک واقعیت خلقت در اندیشه اسلام ناب محمدی(ص) برای رسیدن به کمال و تعالی انسانی و پی بردن به ذات اقدس الهی به ارمغان آورده است.
اجتماع میلیونی یاوران پرچمدار عدالت و صلح و دوستی و اقامه کننده عدل همچنین حکومت جهانی مستضعفین بر مستکبران و غاصبین را نوید می‌دهد.
«حُبّ‌الحسین(ع) یجمعنا» همانا محبت و دوستی اهل بیت و سالار و سرور شهیدان عالم بزرگترین انسجام و وحدت و یکپارچگی امت واحده را به وجود می‌آورد.
دین و مذهب همواره موجد تاثیرات عمیق، کنش‌های پایدار انسانی و توسعۀ جوامع بشری بوده است. بشر از همان آغاز خلقت در پی شناخت و آگاهی و کشف ناشناخته‌ها و سیر در آفاق و انفس برای شناخت خود و شناخت خالق و درک کمال و هستی در سرزمین‌های مختلف بوده و این مبنا شروعی برای سفرهای دینی و مذهبی به حساب می‌آید که پایه و اساس گردشگری دینی را شکل داده است.
باورها و اعتقادات دینی همواره سرچشمۀ ایجاد فرهنگ‌های گوناگون در جهان بوده و تا به امروز سیر و سفر را در جهان تحت تأثیر خود قرار داده است.
در زمان‌های قدیم و در شرایطی که نوع حمل و نقل با سامانه های مدرن و متنوع و پیش رفتۀ امروز قابل قیاس نبود و به‌راحتی نمی‌توانستند از نقطه‌ای به نقطه دیگر در جهان سفر کنند، نیز باز سفرهای دینی و معنوی در میان مردم رواج داشته چرا که ایمان واعتقاد راسخ، نقطه آغازین پیمودن سفرهای دشوار و سخت در آن دوران محسوب می‌شد.
در دین مبین اسلام نیز همچون سایر ادیان سفرهای مذهبی زیارت ائمه معصومین علیهم‌السلام رواج داشته و مسلمانان در مناسبت‌های گوناگون به مکان‌های مقدس سفر می‌کنند.
«اربعین» ازجمله رویدادهای مذهبی ویژه در دین اسلام است که نه‌تنها به‌عنوان تنها مراسم چهلم امام معصوم برای حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام و یاران باوفای آن حضرت برگزار می‌شود؛ بلکه نشان و نماد ایمان، اعتقاد و باور عمیق دینی در دین اسلام از قول امام معصوم علیه‌السلام بیان گردیده است.
گردشگری دینی ازجمله مهم‌ترین گونه‌های سفر و گردشگری در جهان است و انگیزه اصلی آن به جهت باورها و اعتقادات دینی همواره پذیرای گردشگران و زائرین در جهان بوده و سبک و سیاق آن با سایر گونه‌های سفر و گردشگری متفاوت است.
به‌طوری‌که در سال‌های اخیر افراد با گرایش‌ها و ادیان و مذاهب مختلف نیز به این ابر رویداد فرهنگی، اجتماعی و دینی علاقه‌مند شده و بخش مهم و قابل‌تأمل و توجه از سفر و گردشگری دینی در جهان را به خود اختصاص داده است.
ابر رویداد پیاده‌روی اربعین ازجمله رویدادهای بزرگ و مهم در حوزه سفر و گردشگری دینی و معنوی است که در راستای باورها و اعتقادات دینی و پاس‌داشتِ ارزش های والای انسانی و اجتماع عظیم انسانی و بلکه بی نظیرترین آن در قرن حاضر، هرساله با حضور میلیون‌ها نفر از اقصی نقاط جهان در سرزمین کربلا به وقوع می‌پیوندد. به‌طوری‌که حضور میلیون‌ها نفر در چنین رویداد مهم فرهنگی، اجتماعی و دینی در نوع خود بی نظیر و بی‌سابقه است.
با توجه به طیف انگیزه‌های گوناگونی که در سفر به اماکن مقدس وجود دارد، راهپیمایی اربعین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای گردشگری دینی در سال‌های اخیر توانسته است در توسعه گردشگری دینی منطقه با محوریت کشور عراق سهم به‌سزایی ایفا کند.
چه‌بسا حضور میلیون‌ها نفر در سرزمین عراق که به‌عنوان یکی از مناطق ناامن خاورمیانه در جهان مطرح شده است، خود عنصری است که خواهد توانست ذهنیت‌های منفی به وجود آمده را که خود عامل مهمی در مراودات سیاسی و منطقه‌ای به شمار می‌رود، تقلیل دهد.
معیارهای بسیاری در جهت توسعه گردشگری بیان می‌شوند، ازجمله می‌توان به رویدادها در گردشگری اشاره نمود، به‌طوری‌که امروزه کشورهای مختلف در جهان از ایجاد و خلق جاذبه های متنوع و برگزاری رویدادها برای جذب گردشگران بهره می‌گیرند.
رویدادها در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از پردرآمدترین و سودآورترین گونه‌های گردشگری به شمار می‌روند. در این زمینه راهپیمایی اربعین به‌عنوان یک ابر رویداد مهم دینی به‌عنوان یک جریان مردم محور در حال برگزاری است.
کشورهای منطقه با محوریت جمهوری اسلامی ایران و عراق نقش مهمی در برگزاری و پاس داشت این ابر رویداد فرهنگی،اجتماعی و دینی دارند.
اعتقاد و باورهای دینی مردم در نقاط مختلف در راستای مهمان نوازی و استقبال از زائران راهپیمایی اربعین یکی از ارکان آصلی توسعه گردشگری دینی در ابر رویداد پیاده روی اربعین تبدیل شده است. و این امر پذیرش و مشارکت جامعه میزبان و محلی از گردشگران دینی است که به‌عنوان یکی از مباحث کلیدی در توسعه سفر و گردشگری به شمار می‌رود.
از سوی دیگر راهپیمایی اربعین و حضور باشکوه جمع کثیری از مسلمانان و دلدادگان شور و شعور حسینی از سراسر جهان توانسته است مسیر جدیدی را در توسعه گردشگری به‌عنوان یک برند گردشگری دینی به همراه داشته باشد.
به‌ویژه به دلیل گسترش و رواج حجم کثیری از اخبار و اطلاعات در انواع رسانه‌ها، به‌ویژه رسانه‌های نوین و نوظهور در سال‌های اخیر افراد سایر ادیان و مذاهب هم در این ابر رویداد فرهنگی و اجتماعی حضور پیداکرده‌اند.
گردشگری دینی به دلیل وجود انگیزه‌های درونی و اعتقادی رواج و گستره بیشتری در مقایسه با سایر انواع گردشگری در جهان دارد. که می توان گونه ای جدید و نو از گردشگری را تحت عنوان گردشگری تعالی بخش به شمار آورد.
اقدامات و برنامه‌ریزی‌هایی که در جهت توسعه گردشگری بکار گرفته می‌شود در بازه زمانی بلندمدت بسیار نتیجه‌بخش و اثرگذار خواهند بود.
ازاین‌رو می‌توان ایجاد تصویر ذهنی از حضور میلیون‌ها نفر در راهپیمایی اربعین و حضور در بارگاه مطهر و ملکوتی حضرت اباعبدالله حسین علیه‌السلام را به‌عنوان کلید موفقیت و دروازه ورود به سایر اقدامات توسعه گردشگری دینی و معنویت دانست که در راستای گردشگری تعالی بخش در جهت تکامل روحی و درونی افراد و گروه‌های انسانی برای سیر در آفاق و انفس و خودسازی و پالایش روح و روان در دریای بیکران عشق و معرفت الهی در وجود انسان های عاشق رخ می نماید.
گردشگری تعالی بخش، زائرین و عارفان کوی حقیقت را به کمال و تعالی و سعادت اخروی رهنمون می شود.
ازاین‌رو لازم است با همکاری کشورهای منطقه و با محوریت جمهوری اسلامی ایران و کشور عراق اقدام لازم برای ثبت جهانی راهپیمایی اربعین به‌عنوان یک ابر رویداد فرهنگی، اجتماعی ودینی و میراث فرهنگی کهن و عظیم بشری در فهرست میراث فرهنگی جهانی در سازمان علمی، فرهنگی، آموزشی و تربیتی ملل متحد "یونسکو" اهتمام ورزند.
از سوی دیگر از آنجا که "گردشگری و اشتغال ،آینده بهتر برای همه " به عنوان شعار سازمان جهانی گردشگری برای سال 2019 نامگذاری شده فرصت مناسبی است برای رونق کسب و کارهای محلی و اشتغال برای جوامع میزبان و محلی مناطق مرتبط با مسیرهای پیاده روی اربعین در راستای افزایش درآمد و رونق اقتصادی آنان برای رفاه مطلوب و زندگی بهتر که جا دارد مورد توجه دولتمردان ایران و عراق قرار گیرد و به این منظور به ایجاد زیرساخت های لازم برای توسعه ناوگان حمل و نقل و مراکز خدمات اقامتی و رفاهی توجه شود.
همچنین بکارگیری فناوری های دیجیتال می‌تواند به بهبود و گسترش معارف مربوط به اربعین و انتقال فرهنگ عاشورایی به تمامی جهانیان ازطریق فضای مجازی و مدیریت کارآمدتر ابررویداد راهپیمایی اربعین کمک نماید.
فناوری های نوین و شبکه‌های ارتباطی در دسترس مطلوب و به اصطلاح فناوری برخط و همگانی کمک می‌کند تا فرصت‌های تازه‌ای برای خیلی عظیم زائران اربعین برای تولید محتوا، عکس، فیلم و نمایش جلوهای زیبای عشق و مهربانی و ایثار و تواضع و یکرنگی و به نوعی پیاده روی اربعین عصاره همه خوبی ها و نشر معارف اهل بیت(ع) و به تبع آن انتقال پیام فرهنگ عاشورا به زبان‌های مختلف دنیا به مردمان جهان وخیل عظیم و میلیونی شرکت کنندگان راهپیمایی اربعین فراهم گردد.
مسئولین امر می‌توانند ضمن آگاهی نسبت به نقش و فهم هوشمندانۀ مناسبات بین ابر رویداد دینی اربعین و فناوری دیجیتالی، در موضوع نشر دیجیتالی معارف در پیوند با اربعین تمرکز ویژه داشته باشند و با تولید و در اختیار گذاشتن داده‌ها و اندیشه‌های متقن، مستند و موثق مکتب اهل بیت(ع) به زائران اربعین تحت نرم‌افزاری جامع اقدام کنند تا زائران نیز با آگاهی بیشتر و درک بهتری در این رویداد شرکت کرده و به تولید مطالب در قالب‌های نوشتاری، صوتی وتصویری در پیوند با کنش‌های شکل‌گرفته اجتماعات در مسیر راهپیمایی اربعین و بازنشرآن همت گمارند.
در میان پیچیدگی‌های تبلیغات رسانه‌های استکباری، اربعین رساترین و در عین حال بلندترین و اثرگذارترین رسانۀ قرن حاضر است که در اجتماع عظیم بشری مردمان کشورهای مختلف، ندای حق‌طلبی و عدالت‌خواهی را که با وحدت و یکپارچگی و انسجام امت واحده رنگ و بوی حسینی به خود گرفته در سراسر گیتی طنین‌انداز می‌کند.