این فقط خودِ فرد معتاد نیست که از پیامدهای ویرانگر مصرف مواد مخدر اسیب می بیند، بلکه زندگی خانواده و اطرافیان اشخاص معتاد هم از آسیب ها این بحران در امان نخواهد بود. این بحران به قدری شایع است که بی شک عده ی زيادي از مردم حداقل یک نفر را در خانواده، بستگان یا دوست های و اشنایان شان که به دام اعتیاد دچار شده باشد، سراغ دارند. از این جهت ، به خانواده هایی که از نزديک با بحران اعتیاد دست وپنجه نرم ميکنند ، توصیه ميشود که نحوه رفتار با فرد معتاد قبل و پس از ترک اعتیاد را یاد بگیرند تا راحت تر بتوانند عزیران شان را از این بلای دامن گیر آزادی ببخشند.
در مورد اعتیاد اطلاعات کاملی کسب کنید
زمانی که متوجه شدید که یکی از اطرافیانتان درگیر اعتیاد شده تلاش کنید تا جایی که میتوانید در مورد نوع اعتیاد وی و شیوه ترک آن تحقيق کنید. هرچه اطلاعات بیشتری در این مورد داشته باشید، درک بهتری از شرایط خواهید داشت و بهتر میتوانید به وی کمک کنید.
فرد معتاد را در استفاده مواد مخدر همراهی نکنید
بر نفس خود تسلط داشته باشید و هیچوقت به پیشنهاد استفاده دورهمی مواد مخدر« آری» نگویید. یعنی در هر شرایطی در خودداری از اعتیاد کوشا باشید و مغلوب هیچ وسوسه ای نشوید. نباید به طرف مقابل اجازه بدهید به شما بقبولاند که این رفتارش برعکس آنچه باور دارید، اشتباه و مشکل دار نیست.
به حرف های آن ها گوش کنید.
بجاي این که آن ها را نصیحت کنید، یاد بگیرید هنگامی که فرد از شما کمک می خواهد بدون این که در برابر وی تسلیم شوید یا از نظر مالی به وی کمک کنید، به حرف هایش گوش دهید.
همه چیز را به اعتیاد وی ربط ندهید
هر مشکلی در منزل و خانواده به وجود می آید را گردن وی و اعتیادش نیندازید. اعتیاد فرد امکان دارد نمودی از مشکلات داخل خانواده باشد. با افزایش فشار و دادن حس گناه به وی تنها ترک را مشکل تر می کنید.
هیچوقت با وی قهر نکنید
افرادی که درگیر اعتیاد میشوند معمولاً روحیه بسیار اسیب پذیری دارند و نسبت به دریافت تائید و توجه از سایرین بیش تر حساس هستند. به همین خاطر آنها نسبت به طرد شدن حساسیت بیشتری از خود نشان می‌دهند و قهر کردن شما میتواند بیش از پیش وی را در دام اعتیاد فرو ببرد.
تحقیر و توهین نکنید
فرد معتاد به میزان کافی آسیب دیده و از خود عصبانی است. با تحقیر کردن وی، فشارهای روحی را بیش تر کردید و با افزایش فشارها، مصرف بیش تر خواهد شد.
تنها نگویید ترک کن، بلکه راه حل داشته باشید
این که به طرف مقابل بگویید:« اگه دوستم داری، ترک کن.»، در اکثر مواقع راه به جایی نمی برد. درواقع، تنها این که از طرف مقابل بخواهید اعتیادش را ترک کند و هیچ راه حل خاصی در پیش نگیرید، نتيجه ی مثبتی دربر نخواهد داشت. فرد معتاد به قدری خود را ناگزیر به استفاده مواد مخدر حس ميکند که معمولاً این تمایل مفرط یا میل اضطراري به ادامه ی مصرف را از عشقش به خانواده پرقدرت تر می بیند. هرگاه این واقعیت را پذیرفتید، آن وقت است که باید دست به یک راه حل عملی بزنید.
درباره برنامه هاي ترک اعتیاد تحقيق کنید
درباره مرکزهای ترک اعتیاد و شیوه های بازپروری تحقيق کنید. هر برنامه ای را که براي ترک اعتیاد عزیزتان در نظر می گیرید، حتماً پرس وجو کنید که ببینید دقیقا به چه شکلی باید پیش برده شود یا واقعا چه قدر کارایی دارد. میتوانید با افردی که قبلا برنامه ی انتخابي تان را امتحان نموده اند ، مشورت کنید. خلاصه این که در مسیری قدم بگذارید که براي تان قابل درک و روشن باشد.
روی درخواست تان براي ترک اصرار کنید
از این که ترک اعتیاد و بازپروری تنها راهکار ممکن است ، اصلاً کوتاه نیایید. خانواده هایی که یکی از دوستان شان معتاد است، مدام از این می ترسند که روزی خبر برسد که عزیزشان فوت کره یا بازداشت شده است. پس حتماً مسئله ترک اعتیاد و شروع برنامه ی بازپروری را جدّي بگیرید. باید طرف مقابل را متوجه سازید که این اقدام تنها راهکاری است که می پذیرید و با هیچ قول و قسم پوچی از این قبیل که« دیگه قول می دم کم تر بکشم.» یا« بخدا این بار که بکشم بار ی آخره.» خام نشوید.
از شیوه های اجباری استفاده نکنید
شیوه های قهرامیز و اجباری میتوانند تأثیرات معکوسی بر روند ترک بگذارد. استفاده از شیوه هایی مثل بردن فرد به کمپ های اجباری در بسياري از مواقع منجر به تشدید اوضاع میشوند . به دلیل آن که فرد حس ميکند که شما درک متقابلی از شرایط جسمی و روانی وی ندارید. در نتيجه مقاومت بیشتری در خصوص ترک در وی ایجاد خواهد کرد.
حمایت کردن
به وی نشان دهید که براي ترک کردن بطور همه جانبه از وی حمایت خواهید کرد. منظور از حمایت، بعد مادی نیست بلکه حمایت روحی و روانی بسیار از آن مهم تر است. این که فرد معتاد حس کند که وی و شرایطی که دارد را درک می کنید و از سختی ها و مشکلات ترک اعتیاد آگاه هستید، سبب ميشود که با اطمینان بیشتری تصمیم به ترک بگیرد و انگيزه خود را از دست ندهد.
رفتار اشتباه شما، چه بسا اگر سبب ترک شود، امکان دارد برگشت دوباره به مواد را در پی داشته باشد. به ویژه این که اگر ترک روی داد ، باید از نظر حمایتی و روانی هم چنان حساس باشید تا برگشت اتفاق نیفتد.
رفتار با فرد معتاد در حال ترک
در صورتی که موفق شدید یک فرد معتاد را راضی به ترک اعتیاد کنید، گام بزرگی برداشته اید، ولی این پایان راه نیست. برای این که روش رفتار با فرد معتاد در حال ترک بسیار مهم است.
توقعات خود را مدیریت کنید
باید بدانید که روند ترک اعتیاد طولانی مدت و زمان بر است، بدین ترتیب توقع نداشته باشید که در طی یک هفته یا چند روز اتفاق نمی افتد. بنابراین صبر داشته باشید و با یک رفتار اشتباه، روند ترک اعتیاد را مختل نکنید. مراجعه به مشاوره و صحبت با خانواده هایی که این روند را طی نموده اند سبب ميشود که رفتار و توقعات درستی از این مرحله به دست آورید.
به وی اعتماد کنید
پس از ترک باید به وی اعتماد کنید و هیچگاه کاری نکنید که حس کند به وی اعتماد ندارید. اراده و سعی وی را براي پیروزی بر این بیماري ستایش کنید و بارها بگویید که به وی افتخار می کنید که بردباری سختی ترک را داشته و اینک پاک و سلامت است.
فرد معتاد را تا بهبودی کامل تنها نگذارید
وقتی فرد معتاد در مرکز ترک اعتیاد و بازپروری بستری شد، به این معنی نیست که تمامی مشکلات حل شده است. فرد معتاد هم چنان به محبّت، راهنمايي و حمایت تان درطول و پس از دوره ی درمان نیاز خواهد داشت تا بتواند زندگی جدید و سالمی را براي خود بنا کند. پس به حمایت هایتان ادامه بدهید و تلاش کنید که به عزیزتان قدم به قدم تا برگشت به زندگی طبيعي یاري برسانید.
وی را بعنوان عضوی از خانواده بپذیرید
سرد بودن جو خانه و جدا بودن فرد معتاد از بقیه خانواده منجر به حس طرد شدگی و برگشت به طرف مواد مخدر ميشود . باهم غذا خوردن، حرف زدن و خندیدن سبب ميشود که فرد از محیط گذشته خود دور شود و در تصمیم ترک اعتیاد خود بااراده باقی بماند. نخستین محیط اجتماعي هر انساني، منزل و خانواده است. بنابراین مفید واقع شدن در خانواده و این باور که خانواده به وی نیاز دارد، بزرگترین انگيزه براي آزادی از موادمخدر است.
رفتار با فرد معتاد بعد از ترک
لازم است بدانید که ترک کردن ، نخستین گام در سلسله مراتب درمانی است، بنابراین بعد از ترک نباید وی را تنها بگذارید، بلکه باید با رفتار مناسب کمک کنید تا مابقی مراحل را هم به خوبی پیش برود و از اعتیاد خلاص شود. گام های بعدی ترک اعتیاد عبارتند از:
-وارد شدن دوباره فرد به جامعه
-یاد گرفتن مهارت نه گفتن
-معاشرت با دوست های تازه
-پیدا کردن شغلی مناسب و نداشتن وقت خالی
-ورزش کردن منظم
-ستایش شدن از طرف سایرین بخاطر پیروزی در ترک اعتیاد