از قدیم به طور سنتی این تصور در ذهن‌ها به وجود آمده که بدنسازی در ارتفاع تنها راه بهبود عملکرد بازیکن‌هاست. در حالی که تمرین در ارتفاع، تاثیرات کوتاه مدت دارد و در لیگ خیلی روی بازیکن‌ها تاثیر ویژه‌ای نمی‌گذارد.
به گزارش نود، زمان زیادی تا شروع فصل جدید باقی نمانده و اکثر تیم‌های لیگ درگیر آمادگی حضور در لیگ نوزدهم شده‌اند. در این روزها عمده زمان تمرینات تیم‌ها به بدنسازی پیش فصل و کارهای بدنی اختصاص می‌یابد. اتفاقی که باعث سفر تیم‌ها به شهرهای مختلف و برپایی اردوهای تدارکاتی شده است. مربی‌ها برای انتخاب محل اردوی پیش‌فصل، شرایط جغرافیایی، بودجه مالی باشگاه، امکانات در دسترس برای تمرین و استراحت، وضعیت تغذیه و انجام بازی‌های دوستانه را در نظر می‌گیرند. ولی چرا اکثر تیم‌ها برای انجام کارهای بدنی به ارتفاعات پناه می‌برند؟
تاثیر تمرین در ارتفاع
تمرین در ارتفاع می‌تواند بر عملکرد دویدن بازیکنان تاثیرگذار باشد. در ارتفاع به خاطر کمبود اکسیژن، تغییرات فیزیولوژیک و هورمونی در بدن بازیکن صورت می‌گیرد و در طی زمان با سازگاری‌های رخ داده در بدن بازیکن‌ها شرایط مطلوب‌تری را پیدا می‌کند.
این مدل بدنسازی به درد لیگ می‌خورد؟
در این مورد، پوریا جراحی مربی بدنساز فوتبال توضیح داد: «تاثیرات بدنسازی در ارتفاع، بیشتر در تورنمنت‌های کوتاه مدت نمود پیدا می‌کند و معمولا تاثیر این بدنسازی در لیگ‌های فرسایشی کمرنگ است. برای اینکه اثرات تمرین در ارتفاع بر عملکرد بازیکنان نمایان شود نیاز است تا حداقل 7 الی 10 روز این روند ادامه پیدا کند. حتی پس از 7 الی 10 روز تمرین در ارتفاع، در بدن بازیکنان سازگاری‌های مختصری ایجاد می‌شود. سازگاری‌های کامل زمانی ایجاد می‌شود که این تمرینات برای مدت چند هفته در ارتفاع ادامه یابند. همچنین مدت این اثرگذاری نیز کوتاه است و تمرین در ارتفاع اثرات بلند مدت ندارد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت تمرین در ارتفاع برای یک لیگ طولانی مدت عملا سودمندی و کاربرد خاصی ندارد. اتفاقی که باعث شده تیم‌های مطرح اروپایی، به سمت این مدل از بدنسازی سنتی نروند و در سفرهای پیش‌فصل با برگزاری مسابقه‌های متعدد بدن بازیکنان را آماده نگه‌دارند. البته باشگاه‌های درجه یک در این اردوها نیم‌نگاهی به اهداف تجاری و سود مالی هم دارند».
چرا مدل بدنسازی در اروپا با ایران متفاوت است؟
در تیم‌های درجه یک، بازیکن‌ها یک مرتبه در پایان فصل و دفعه دوم در شروع فصل جدید، آزمایش بدنی می‌دهند. اتفاقی که باعث می‌شود در دوران تعطیلی فصل، تمرینات را رها نکنند و افت زیادی نمی‌کنند. ولی در ایران، بازیکن‌ها در این مدت تعطیلی بین دو فصل، در اختیار خودشان هستند و معمولا نیاز به تمرینات بدنی بیشتری دارند تا به فرم ایده‌آل برگردند.
چرا مقصد تیم‌های مختلف، متفاوت است؟
در این روزها نساجی از شمال به کردان سفر کرده و حتی قصد برگزاری اردو در کرمانشاه را داشت، استقلال و پرسپولیس به ترکیه سفر کردند و پارس‌جنوبی‌جم هم راهی تبریز شده است. دلیل اینکه، مقصد تیم‌های مختلف شبیه به هم نیست، اختلاف سطحی است که شهرهای میزبان نسبت به دریا دارند.
جراحی در ادامه به خبرنگار سایت نود گفت: «اختلاف ارتفاع بین مبدا و مقصد، تعیین کننده‌ی اثرگذاری تمرین در ارتفاع است و نه صرفا ارتفاع مقصد. برای مثال اگر شما از شهر اصفهان با ارتفاع حدود 1600 به اردوی سرعین با ارتفاع حدود 1700 متر بروید در واقع اثری از ارتفاع وجود نخواهد داشت. اگر اختلاف ارتفاع بین مبدا و مقصد حداقل 500 متر باشد تمرین در ارتفاع می‌تواند اثرگذاری کوچکی داشته باشد. این اختلاف ارتفاع بالای 1000 متر (بین مبدا و مقصد) است که اثرگذاری قابل توجهی دارد. پس اگر از شهری مثل رشت با ارتفاع صفر (سطح دریا)، تهران با میانگین ارتفاع 1200 متر را برای اردو انتخاب کنیم می‌توان اثر ارتفاع را به طور محسوس مشاهده کرد ولی اگر از تهران به یک اردوی خارج از کشور با ارتفاع حدود 1500 متر رفته باشیم عملا تاثیری از ارتفاع وجود نخواهد شد.»
از آن‌جایی که کرمانشاه و کردان نسبت به قائمشهر اختلاف ارتفاع بیشتری دارند، پس نساجی برای اردو این دو شهر را انتخاب می‌کند. محل اردوی استقلال و پرسپولیس هم نسبت به تهران ارتفاع بالاتری دارد؛ در نتیجه ارتفاع برای شهرها و تیم‌های مختلف، متفاوت است.
چرا تیم‌های ایرانی به ترکیه می‌روند؟
ارتفاع تنها آیتم مهم در بدنسازی نیست. به عنوان نمونه استقلال و پرسپولیس می‌توانند در همین ارتفاعات داخلی اردو برپا کنند، ولی بخاطر امکانات بهتر، به کمپ‌های ترکیه پناه می‌برند. آن هم در حالی که برخی از شهرهای ترکیه ارتفاع پایین‌تری نسبت به شهرهای داخلی دارند. در نتیجه ترکیه به خاطر آب‌وهوای مناسب، امکانات و کمپ‌های مدرن، محل اردوی محبوب بین مربیان ایرانی است.
بدنسازی در کنار دریا
معمولا تیم‌های شمالی و جنوبی مدتی از هم بدنسازی را هم در کنار ساحل دریا انجام می‌دهند. زمین تمرین تیم‌هایی که سفت و سخت است، مربیان را مجبور می‌کند که به ساحل بروند تا در شنِ مرغوب، با فشار بالا تمرینات را ادامه دهند؛ بدون اینکه خطر مصدومیت در زمین سفت آن‌ها را تهدید کند. در کنار دریا اکسیژن زیاد است و مربی‌ها می‌توانند فشار بیشتری به بدن بازیکن‌ها وارد کنند. به همین دلیل در هر مقطع بسته به اهداف مربی، اردو در کنار ساحل یا حضور در ارتفاعات انتخاب می‌شود.
مدت زمان بدنسازی پیش‌فصل
مدت زمان بدنسازی به موارد زیادی بستگی دارد. به عنوان نمونه پرسپولیسی که تا دوازده خرداد درگیر مسابقه فینال جام حذفی بود، بدنسازی متفاوتی خواهد داشت نسبت به تیم‌هایی که دو هفته زودتر با پایان لیگ به تعطیلات رفتند. ولی به طور معمول تیم‌های ایرانی بین 6 تا 8 هفته بدنسازیِ پیش‌فصل دارند.
در فاز سنتی، مربی‌ها ابتدا زمانی را مختص بدنسازی قرار می‌دادند، سپس یک مدت کارهای تاکتیکی می‌کردند، در ادامه هم با کم کردن فشار، چند بازی تدارکاتی را در دستور کار قرار می‌دادند. ولی حالا مربیان کمی هستند که این‌گونه گسسته تمرین کنند و در فاز جدیدتر معمولا همه این اهداف را در کنار هم و هم‌زمان پیگیری می‌کنند.
البته مدل تمرینات بدنسازی به سطح آمادگی بازیکن‌ها، امکانات، اهداف تیم و مربی، مدت زمان باقی مانده تا شروع فصل بستگی دارد و فرم ثابتی ندارد.
کارهای بدنی تا چند وقت قبل مسابقات ادامه پیدا می‌کند؟
کاهش فشار حجم تمرینات هم بستگی به اردو و سطح آمادگی بازیکن‌ها، توسط سرمربی و مربی بدنساز اعمال می‌شود. ولی به طور معمول تیم‌هایی که هشت هفته کار بدنی کردند، بین یک تا دو هفته مانده به شروع لیگ، فشار تمرینات را کاهش می‌دهند. تا اصطلاحا در این دوره بدن بازیکن‌ها شاداب شود. ولی اگر مربیان زمان کمتری داشته باشند و قرار باشد بعد از چهار هفته تمرین وارد مسابقات شوند، فشار کمتری در دوران بدنسازی وارد می‌کنند و در نتیجه بازیکن‌ها هم نیاز به استراحت کمتری دارند.