در آبان ماه سال 97 و طی برگزاری نخستین نشست هماهنگی تدوین نقشه راه اقتصاد هوشمند که با حضور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور، و همچنین رییس مرکز ملی فضای مجازی ایران و دیگر مقامات مرتبط برگزار شد.
به گزارش عصر ایران فرهاد دژپسند علت اصلی بسیاری از مشکلات و کمبودها در عرصه اقتصاد راعدم درک صحیح نقش فناوری های نوین در این عرصه دانست . وی به درستی گفت که بسیاری از کشورها در خصوص توسعه دیجیتال خود هدفگذاری و برنامه مشخصی طراحی کرده اند و ما نیز برای جلوگیری از بروز شکاف قابل توجه در توسعه اقتصاد هوشمند باید برنامه ای مشخص و هدفمند تدوین کنیم. در نگاه وزیر اقتصاد با تدوین نقشه راه اقتصاد هوشمند، گام های مورد نیاز برای تحقق آن مشخص خواهد شد و از اتلاف وقت و انرژی و انجام فعالیت های موازی جلوگیری می شود .همچنین گفته های سورنا ستاری معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری نشان از اعتقاد وی به حمایت از تشکیل موسسات دانش بنیان در راستای هوشمند سازی و تحقق دولت الکترونیک، داشت. مباحث طرح شده از سوی مقامات نشان می داد که خانواده وزارت اقتصاد، اعم از سازمان امور مالیاتی، گمرک جمهوری اسلامی، سازمان بورس و اوراق بهادار و مجموعه نظام بانکی، در بحث الکترونیکی کردن فعالیت های خود تا حد چشمگیری، موفق و پیشرو بوده اند.اما آنچه مورد نگرانی همگان بود ، فعالیت های جزیره ای و نبود امکان اتصال آنها برای سایر دستگاه های مرتبط و به عبارتی دولت الکترونیک به صورت یکپارچه بود .
پرسش اصلی درهمین جاست : چه باید کرد تا رشد و توسعه ابزار و شیوه به کار گیری و همچنین فرهنگ استفاده از آن به صورت یکپارچه و متوازن رشد کرده و فراگیر شود؟
چه باید کرد تا ضرورت استقرار دولت الکترونیک و اقتصاد هوشمند، برای همه آحاد جامعه قابل لمس شده و همه سازمانها را در پیاده سازی مجاب کرده و همزمان جامعه را نیز متقاعد به کاربستن ابزارهای متناسب در عین امنیت اطلاعات کرد؟
از آنجا که شاید در دهه گذشته به کارگیری ابزارهای الکترونیک انتخاب افراد بود ، اما امروزه تبدیل به یکی از وجوه زندگی همگان شده و وجهی غیر قابل حذف و نادیده گرفتن یافته ، دیدگاه مقامات یادشده ، در این خصوص به جاست .همچنین با توجه به اینکه فرصت دسترسی به تکنولوژی و استفاده از اینترنت برای کاربردهای گوناگون ساده و فراگیر شده ، زمینه های استقرار دولت الکترونیک و سازمانهای متناسب با آن و صد البته روابط عمومی های متخصص ، فراهم و بایسته است . مزایای این استفاده و به کار گیری چنان است که در بازشماری آن اعم از کاهش صدمات زیست محیطی ، سرعت در انجام امور ، کاهش هزینه های جاری ، بهداشت کار و …. هر چه به شمار آید باز هم ابعادی از قلم افتاده است . چرا که امروزه متخصصان تکنولوژی با استفاده از شناخت نیازها و روانشناسی کاربران ، ابعاد ابزارها را توسعه داده و کاربری آن را به نیازی ضروری ارتقا داده اند . شاید اگر مازلو امروزه دوباره هرم نیازهای خود را می نوشت در سطوح ابتدایی ، نیاز به تکنولوژی در همه جنبه های آن را وارد می کرد.
نکته مهم بعدی در اینجاست ،جایی که به مهارتها و شیوه استفاده از تکنولوژی وابزارهای آن را بر میگردد.
از انجا که روابط عمومی ها در شاه راه ارتباط سازمان ها و جامعه قرار داشته و از سویی دیگر تحت تاثیر دگرگونی های جامعه شامل تکنولوژی ، قوانین و مقررات بالادستی و امکانات موجود و همچنین تحولات در حوزه فعالیت خود می باشند . خواسته یا ناخواسته پیشرفتهای امروز تکنولوژی و ابزارهای آن پیش از آنکه فرصت هماهنگ شدن و تطبیق را بدهند ، همه را به سرعت به دنبال خود کشانده و در این مسیر تهدیداتی را هم ایجاد کرده است . گسترش و تنوع و آسانی به کار گیری ابزارها تا پیش رفتن به سمت اینترنت اشیا ، بی شک نیاز به معرفی و آموزش دارند و وظیفه روابط عمومی ها جهت دهی و بسترسازی برای استفاده بهینه از ابزارها و رسانه های مرتبط است . در عین حال ظهور و بروز زمینه های نوین ، چشم اندازهای نوینی را در تنوع خدمات وارائه آنها پیش روی دولتها و شهروندان قرار می دهد.
بنابراین روابط عمومی ها نه فقط می بایست آموزش بدهند و فرهنگسازی کنند ، بلکه پیش از آن و بسیار بیش آن خود نیز می بایست آموزش ببینند. آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات و همچنین شناخت ابزارها و روشها به کارگیری آنها امری لازم است . همچنین شناسایی و بهره برداری از ظرفیت های نوین اطلاع رسانی و دسترسی به مخاطبان از دیگر لازمه های روابط عمومی در مسیر الکترونیکی شدن سازمانهاست.
همراستا با نکات یاد شده روابط عمومی ها برای همپایی با پیشرفتهای یاد شده می بایست با مفاهیمی چون سواد اطلاعاتی ، که شامل مهارت در طبقه بندی اطلاعات ، شناسایی منابع ، سطح اطلاعات ، اعتبار آن و … است ،آشنایی داشته و در فرهنگ سازی و آموزش آن به تمامی جامعه مخاطبان خود ، بکوشد
همچنین توانایی نقد و تحلیل محتوای دیجیتال از تخصص های ارزشمندی است که امروزه بیش از پیش با ظهور مفاهیم جدید مانند اخبار جعلی یا این کار از ارزیابی یک پیام ساده در یک پیام رسان موبایلی تا اعتبارسنجی محتوای سایت های بزرگ خواهد بود . داشتن تفکر نقادانه و پرورش آن موجب می شود که ما در دام اطلاعات و غاخبار تادرست و گمراه کننده گرفتار نشویم.
مهارت یادگیری در فضای دیجیتال ، از دیگر مفاهیم مهم و کلیدی در مجموعه سواد اطلاعاتی و سواد دیجیتال است مهارتی که با پیشرفتهای تکنولوژی حتی الگوهای یادگیری قدیمی زا نیز دگرگون کرده و روابط عمومی ها وظیفه سنگینی در این زمینه برعهده دارند .
واقعیت این است فضای الکترونیک و دیجیتال ( اگر مفاهیم را درست به کار برده باشیم!) متناسب با خود تعاریف قدیمی را دستخوش دگرگونی کرده و همراهی با این تغییرات را الزامی میکند. نمونه این تغییرات در مفهوم رسانه نیز مصداق دارد . درگدشته اینطور عنوان می شد که رسانه مخاطب انبوه ندارد ، اما امروزه مفهوم رسانه در پس خود انبوه مخاطبان را پنهان کرده است . رسانه های دیجیتال خواه ناخواه مصداق همین فراگیری هستند اما نقطه تمایز آن رساندن پیام با دقت و هدفمند به مخاطب هدف است .
بنابراین شناسایی رسانه های نوین ، و شناخت پاداریم های جدید ، درک کامل ظرفیتها و محدودیت های فضای رسانه ای دیجیتال از دیگر الزامات روابط عمومی هاست .
داشتن تخصص و مهارت و توانایی در تولید و همچنین تشخیص محتوای مناسب و واقعی به همراه تخصص در به کارگیری ابزارهای نوین و مهارتهای لازمه در این جهان نوین برای روابط عمومی ضرورتی حیاتی محسوب می شود .
بیش از هر چیز ایجاد اطمینان در مخاطبان با بسترسازی و پیشگامی در انتقال اطلاعات لازمه و شفاف سازی ، زمینه های جلب اعتماد و تقویت بنیان های جذب و وفاداری در مخاطبان را فراهم می آورد . عاملی که خود در کنترل افکار عمومی با استفاده اعتماد موجود در بحران ها ، عامل بازدارنده و کنترل گر محسوب می شوند. دولت الکترونیک یکی از مهمترین عناصر ایجاد شفافیت در امور حکمرانی بوده و نزدیک ترین راه برای حفظ وبازیابی اعتماد عمومی است از این کارکرد روابط عمومی بهره خواهد بود چرا که به دنبال دولت الکترونیک مهمترین عامل افزایش سلامت اداری، یعنی نظارت عمومی مردم عملیاتی خواهد شد.
بنابر این ، شناخت و بهره برداری مناسب از این فضا موجب افزایش اطلاعات عمومی شده و از سردرگمی مردم در روبرو شدن با خدمات دولت الکترونیک در سازمان ها میکاهد . همچنین موجب پاسخگویی سیستماتیک و روشمند در حوزه خدمات پشتیبانی خدمات الکترونیک شده و از بروز چالش ها در این حوزه پیشگیری می نماید . حتی باعث می شود که قشر عظیمی از شهروندان که به هردلیلی دانش استفاده از خدمات الکترونیک را ندارند(حتی افراد تحصیل کرده) دسترسی امن تر و بهتری در کاربست خدمات الکترونیک داشته با افزایش آگاهی در چگونگی دریافت خدمات الکترونیک از سواستفاده های احتمالی نیز پیشگیری به عمل خواهد آمد.
انبوه شتابان اطلاعات ، همگام با پیشرفت های روزافزون، تمامی دسته بندی ها و مرزهای شناخته شده را در نوردیده و مخاطبان خود را می یابند و چه بسا مخاطب می سازند. در هر لحظه ، هر کس کاربر خدمت ، و یا مخاطبی شنونده و بیننده است و چون ناظر دقیق و منتظر مترصد یافتن فرصت بهره برداری است . در همه ابعاد آن هیجان نخستین پست ، عطش توجه را در فرستنده سیراب کرده ومسابقه ای در جذب لایک و فالور و ترند شدن ، اشتیاقی وصف ناپذیر در همه سطوح سنی بیدار کرده است .
و سخن پایانی اینکه برای هموار شدن مسیر استقرار دولت الکترونیک در کشور ،تجهیز روابط عمومی ها به ابزارهای متناسب و دانش حرفه ای و تخصصی در این حوزه برای تولید و مدیریت محتوای متناسب ، با هدف هماهنگی در بدنه اجرایی در همه سطوح دولت و سازمانها است و فرهنگسازی برای ایجاد شفافیت با هدف پاسخگویی و اعتماد سازی ، از ضروریات است.
مریم وحید نیا/ مدیر روابط عمومی بانک پارسیان