عدم تحمل غذایی یک مشکل گوارشی است که به واسطه خوردن یک ماده غذایی یا یک گروه غذایی خاص رخ می دهد. عدم تحمل غذایی با یک آلرژی غذایی متفاوت است زیرا موجب یک واکنش ایمنی به یک ماده غذایی یا گروه غذایی خاص نمی شود. این به معنای آن است که سیستم ایمنی بدن شما تحریک نشده و از این رو یک واکنش هیستامینی را رقم نمی زند.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "ایت دیس"، به عنوان مثال، اگر فردی به بادام زمینی آلرژی داشته باشد و یک محصول حاوی این ماده غذایی را مصرف کند، ممکن است آنافیلاکسی را تجربه کرده و نیازمند دریافت کمک پزشکی فوری باشد، در شرایطی که فرد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز به واسطه مصرف یک محصول حاوی این ماده ممکن است معده درد را تجربه کند. اگرچه شدت واکنش بدن در یک عدم تحمل غذایی کمتر است، اما نباید این شرایط را نادیده گرفت زیرا وقوع مکرر آن می تواند کیفیت زندگی انسان را به واسطه درد، ناراحتی، و پرهیز از برخی مواد غذایی خاص کاهش دهد.
در شرایطی که نفخ و گاز دو عارضه جانبی شایع هستند، یک عدم تحمل غذایی می تواند موجب واکنش های غیرمعمول دیگر نیز شود. در ادامه با برخی نشانه های عدم تحمل غذایی بیشتر آشنا می شویم.
خستگی به واسطه التهاب و واکنش سیستم ایمنی رخ می دهد. غذایی که به طور کامل گوارش نشده بدن را به تلاش سخت‌تر مجبور کرده و بر همین اساس به جای افزایش انرژی پس از غذا خوردن، کاهش سطوح آن را تجربه می کنید. این ممکن است به خستگی و التهاب منجر شود. خستگی می تواند در نتیجه یک آلرژی غذایی نیز شکل بگیرد زیرا سیستم ایمنی در تلاش برای مقابله با پروتئین غذایی مهاجم، انرژی بیشتری مصرف می کند.
آنزیم ها موادی هستند که برای تجزیه برخی مواد غذایی وارد عمل می شوند. برخی افراد با کمبود آنزیم های ضروری برای تجزیه درست برخی غذاها مواجه هستند. این نقص در تجزیه یا گوارش می تواند به احساس نفخ یا کرامپ معده منجر شود. عدم تحمل لاکتوز یکی از شایع‌ترین موارد عدم تحمل غذایی است که موجب این نشانه می شود. عدم تحمل لاکتوز به واسطه کمبود آنزیم لاکتاز در بدن رخ می دهد که وظیفه تجزیه قند موجود در شیر به نام لاکتوز را بر عهده دارد.
سولفیت ها از جمله مواد نگهدارنده موجود در میوه های خشک شده، برخی چاشنی ها و دیگر غذاهای بسته بندی شده هستند. فردی که به عدم تحمل سولفیت مبتلاست ممکن است پس از مصرف این محصولات با سردرد، میگرن و حتی علائم شبه آسم مواجه شود. ثبت مواد غذایی مصرف شده، شناسایی موارد مشکل آفرین و حذف آنها از رژیم غذایی می تواند به برطرف شدن علائم کمک کند.
گاز و نفخ اغلب به واسطه غذاهایی با محتوای فودماپ (FODMAP) بالا شکل می گیرند. مردم اغلب به این نکته توجه ندارند که پرهیز از فودماپ ها در بلند مدت ممکن است کنترل علائم را در پی داشته باشد. زمانی که افراد دلیل زمینه ای را شناسایی و درمان کنند، عدم تحمل غذاهایی با محتوای فودماپ بالا نیز بهبود می یابد.
درد در مفاصل به واسطه التهاب شکل می گیرد که ممکن است در نتیجه یک آلرژی غذایی یا عدم تحمل غذایی شکل گرفته باشد. هر واکنش سیستمی ایمنی از پتانسیل تحریک درد مفاصل برخوردار است.
علائم آلرژی غذایی اغلب از غذایی به غذای دیگر متفاوت است. برخی غذاها مانند مغزدانه ها و ماهی با واکنش های آنافیلاکتیک همراه هستند که می تواند در صورت عدم درمان مناسب زندگی فرد را در معرض تهدید قرار دهد. واکنش آنافیلاکتیک اغلب شامل علائمی مانند خارش گلو، دشواری در تنفس، و کهیر می شود. با این وجود، واکنش های جزئی بسیاری با کهیر همراهی می شوند که معمولا در ناحیه صورت رخ می دهند. این نوع واکنش ها به عدم تحمل غذای مصرف شده در چند دقیقه یا یک ساعت گذشته اشاره دارند. کهیر روی زبان معمولا نشان دهنده یک واکنش شدیدتر است، اما می تواند به واسطه حساسیت به سبزی هایی مانند بادنجان یا فلفل قرمز نیز رخ دهد.
بیماری سلیاک شدیدترین شکل عدم تحمل گلوتن، پروتئینی موجود در گندم، جو و چاودار، است. بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی است که بدن در واکنش به حضور گلوتن به روده کوچک حمله می کند. اساسا، گلوتن بدن را گیج کرده و به جای حمله به یک ماده مهاجم خارجی، حمله به بافت سالم بدن صورت می گیرد. این بیماری موجب علائم ناخوشایندی مانند یبوست، اسهال، سوء جذب مواد مغذی کلیدی، مانند ویتامین D، آهن، ویتامین B12، راش های پوستی، سردرد و میگرن، چرب شدن مدفوع، خستگی مزمن، و کاهش وزن مزمن می شود.
حساسیت به گلوتن غیر سلیاک نوعی از عدم تحمل گلوتن با شدت کمتر است که واکنش سیسم ایمنی شکل نگرفته، اما گوارش گلوتن نیز به خوبی انجام نمی شود. اسهال و یبوست از علائم شایع عدم تحمل گلوتن هستند.
سوزش سردل و بازگشت اسید زمانی رخ می دهند که غذا به طور کامل گوارش نشده یا اسید معده از طریق مری به سمت بالا حرکت کرده و بافت مری و گلو را می سوزاند. در صورت عدم تحمل یا حساسیت بدن نسبت به یک ماده غذایی انرژی بیشتری برای گوارش صرف می شود که می تواند موجب بروز وقفه در فعالیت دستگاه گوارش شود. اگرچه در آن لحظه نمی توان اتفاقات درون بدن را مشاهده کرد، اما می توان آن را در قالب سوزش سردل یا بازگشت اسید احساس کرد.
آبریزش بینی اغلب نشانه ای از تلاش بدن برای پاکسازی خود بوده و زمانی که با علائم دیگر همراه است می تواند به یک عدم تحمل غذایی اشاره داشته باشد. البته این نشانه ای کمتر شایع برای آلرژی ها یا عدم تحمل های غذایی است.
اگرچه یک آلرژی غذایی با عدم تحمل غذایی متفاوت است، افرادی که نمی توانند غذاهایی خاص را تحمل کنند باید از محرک ها پرهیز کنند. مشکلات پوستی مانند کهیر، راش، خارش، آکنه، اگزما، روزاسه و پف کردن می توانند نشانه هایی از یک آلرژی غذایی باشند. یک آلرژی غذایی به واسطه واکنش شدید سیستم ایمنی به یک آلرژن شکل می گیرد. زمانی که غذایی را مصرف می کنید که بدن فکر می کند مضر است، حتی اگر این گونه نباشد، سیستم ایمنی با تولید پادتن هایی به نام ایمونوگلوبین E (IgE) واکنش نشان می دهد. بدن با ترشح این پادتن ها یا مواد شیمیایی یا تعدیل کننده های دیگر، مانند هیستامین، تلاش می کند با مهاجم مقابله کرده و آن را از بدن دفع کند. هیستامین یک ماده شیمیایی قوی است. نوع علائم به این که هیستامین در کدام قسمت بدن ترشح شده بستگی دارد. در صورت ترشح در پوست احتمالا یکی از مشکلات پوستی که در بالا به آنها اشاره شد را تجربه خواهید کرد.