عصرایران؛ مجله تصویری سلاح- نورثروپ F-5 که تحت عنوان نورثروپ F-5 تایگر II نیز شناخته می شود، عضوی از خانواده جنگنده های سبک وزن مافوق صوت است که در اواخر دهه 1950 توسط کمپانی آمریکایی نورثروپ طراحی شد. این محصول در مقایسه با جنگنده های معاصر خود کوچک و همچنین ساده تر بود، هزینه های تولید، استفاده و نگه داری از آن نیز بسیار کمتر بود و به همین علت تبدیل به یک گزینه مناسب برای صادرات شد.
تیم طراحی در ابتدا بدنه یک جنگنده کوچک و آیرودینامیک را بین دو موتور جمع و جور جنرال الکتریک J85 با قدرت بالا قرار دادند که البته هدف از آن مانور روی عملکرد و همینطور به حداقل رساندن هزینه ها بود. هرچند در مراحل نخست طراحی بیشتر نقش برتری هوایی (درجه ای از برتری یکی از طرفین جنگ در نبردهای هوایی که اجازه مداخله پیشگیرانه را به نیروی دشمن نمی دهد) این جنگنده در نظر گرفته شده بود، اما بعدها آن را برای استفاده به صورت یک پلت فرم مناسب در حملات زمینی نیز مورد بررسی قرار دادند.
F-5A برای نخستین بار در اوایل دهه 1960 خدمت نظامی خود را آغاز کرد. طی جنگ سرد بیش از 800 فروند F-5 از سال 1972 برای نیروهای متحد آمریکا تولید شد. نیروی هوایی آمریکا نیز اگرچه نیازی به جنگنده های سبک وزن بیشتری نداشت، اما حدودا 1،200 فروند هواپیمای آموزشی نورثروپ T-38 تالون که مستقیما از اولین نسل جنگنده های سری F (N-156) توسعه یافته بودند را خریداری کرد.
نورثروپ T-38 تالون
نورثروپ F-5
پس از پیروزی در رقابت بین المللی هواپیمای جنگنده در سال 1970 -برنامه ای با هدف ارائه جنگنده های کم هزینه و کارا به متحدان آمریکا-نورثروپ از نسل دوم سری جنگنده های F-5 با نام F-5E تایگر II در سال 1972 رونمایی کرد. این نسخه ارتقا یافته شامل موتورهای قوی تر، ظرفیت بالاتر سوخت، مساحت سطحی بیشتر بال، امکان سوخت گیری هوایی به صورت اختیاری و همچنین سیستم الکترونیک هوانوردی پیشرفته تر بود. این نمونه که بیشتر در اختیار متحدان آمریکا قرار داشت، به منظور پشتیبانی از تمرینات آموزشی در وضعیت خدمت فعال باقی ماند.
جالب توجه است که از همین مدل به طور گسترده در جنگ ویتنام نیز استفاده شده است. پیش از آن که روند تولید تایگر II در سال 1987 متوقف شود، در مجموع 1،400 فروند از آن ساخته شد. همچنین بیش از 3،800 فروند F-5 و هواپیمای آموزشی پیشرفته T-38 نیز در کالیفرنیا تولید شدند. لازم به ذکر است که از سال 2014، حدودا 500 فروند از جنگنده های مذکور در خدمت فعال قرار دارند. انواع F-5N/F هم بیشتر مشغول خدمت رسانی به نیروی دریایی و سپاه تفنگداران دریایی آمریکا هستند. در ادامه روند توسعه، نمونه ای دیگر از F-5 نیز معرفی شد که به ماموریت های شناسایی اختصاص داشت و نام آن RF-5 Tigereye گذاشته شد.
تولد نورثروپ F-5 با تصمیمات جدید کمپانی در راستای طراحی هواپیماهایی با وزن کمتر که قابلیت عملیاتی، مانور پذیری و ضریب اطمینان بهتری داشته باشند، همزمان شد. همچنین در نظر گرفته شد که نسخه های مدرن در مقایسه با جنگنده های معمولی، مقرون به صرفه نیز باشند. نورثروپ به این نتیجه رسید که برای دست یابی به موارد فوق، نیازمند استفاده از موتور توربوجت جنرال الکتریک J85 با ابعاد جمع و جور و در عین حال نسبت نیرو به وزن بالا خواهد بود. بدین ترتیب در اوایل دهه 1950، روند توسعه F-5 به عنوان یک جنگنده کم هزینه به صورت رسمی کلید خورد. نخستین طراحی کمپانی از محصول مورد نظر، N-156 نام گرفت که قرار بود در قالب یک جت جنگنده برای حضور در عملیات اسکورت کریرهای نیروی دریایی آمریکا (نمونه ای ساده از ناوهای هواپیمابر است که با سرعت پایینی حرکت کرده و برای حمل کردن پرنده های نظامی طراحی می شود) استفاده شود.هر چند این طرح متوقف شد اما نورثروپ به تکمیل این هواپیما ادامه داد.
در نهایت در اکتبر سال 1962، نسخه N-156F که بعدتر تحت عنوان F-5A شهرت یافت وارد خط تولید انبوه خود شد. نوثروپ نیز پیش از آن که روند تولید در سال 1972 متوقف شود، مجموعا 624 فروند F-5A ساخت. همچنین 200 فروند مدل F-5B (هواپیمای آموزشی دو صندلی که فاقد توپ در قسمت دماغه بود اما قابلیت های عملیاتی داشت) و 86 فروند RF-5A (هواپیمای مخصوص شناسایی مجهز به چهار دوربین در قسمت دماغه) نیز تولید شدند.
جالب توجه است که جنگنده اصلی F-5 شامل مدل های زیاد و متنوعی می شود که هر کدام از آنها در یک یا چندین ویژگی با یکدیگر متفاوت هستند. البته به نام تمامی مدل ها در ادامه اشاره خواهد شد، اما شاید F-5E یکی از مهم ترین آنها طی کل دوران طراحی و تولید باشد. پس از آن که نورثروپ در سال 1970 موفق به پیروزی در مسابقه بین المللی هواپیمای جنگنده شد، تصمیم به ارتقا عملکرد هوا به هوای F-5A گرفت. در نتیجه این پروژه F-5E متولد شد. این نمونه نه تنها از نظر سیستم های موتوری قوی تر بود (جنرال الکتریک J85-21)، بلکه بدنه طویل تر و بزرگتری نیز داشت که اجازه حمل مقدایر بیشتری از سوخت را به آن می داد. از جمله دیگر خصوصیات مهم آن می توان به مساحت سطحی بالاتر در قسمت بال ها، مانورپذیری بهتر، سیستم های الکترونیک هوانوردی تقویت شده و همچنین استفاده از رادار پیشرفته که در نسخه های F-5A و B خبری از آن نبود، اشاره کرد. F-5E در نهایت نخستین پرواز خود را در تاریخ 11 اوت سال 1972 انجام داد.
در ادامه انواع مدل های تک سرنشین از جنگنده مورد بحث را با جزئیات بیشتر معرفی خواهیم کرد. به مدل های مخصوص شناسایی و همچنین انواع دو سرنشین نیز تنها با اشاره نام آنها بسنده می کنیم.
- مدل های تک سرنشین
N-156F: تنها سه فروند از آن ساخته شد
YF-5A: سه پروتوتایپ از آن در خدمت نیروی هوایی آمریکا قرار گرفت
F-5A: عدم تجهیز به رادار
F-5A (G): نسخه مخصوص نیروی هوایی سلطنتی نروژ
XF-5A: طراحی مد نظر برای استفاده در تست های استاتیک
A.9: طراحی پیشنهادی از نورثروپ F-5A برای نیروی هوایی اسپانیا
F-5C Skoshi Tiger: 12 فروند از جنگنده های F-5A که توسط نیروی هوایی آمریکا و به مدت چهار و نیم ماه در ویتنام آزمایش شدند
F-5E Tiger II: مجهز به سیستم راداری AN/APQ-159
F-5E Tiger III: نمونه ای ارتقا یافته از F-5E که به نیروی هوایی شیلی خدمت کرد. این مدل قادر به شلیک انواع پیشرفته ای از موشک های پیتون است
F-5E/F: مربوط به نیروی هوایی سوئیس
F-5G: طرح پایه که از آن برای تولید جنگنده تک موتوره و تک سرنشین F-20 تایگرشارک استفاده شد
F-5N: نسخه پیشین مورد استفاده توسط نیروی هوایی سوئیس
F-5S: نمونه ای ارتقا یافته از مدل F-5E که توسط نیروی هوایی جمهوری سنگاپور استفاده می شود
F-5T Tigris: نمونه ارتقا یافته از F-5E نیروی هوایی پادشاهی تایلند توسط رژیم صهیونیستی
F-5EM: نسخه ای بهبود یافته از F-5E نیروی هوایی برزیل، تجهیز شده به رادار ایتالیایی
F-5TIII: در خدمت نیروی هوایی سلطنتی مراکش
F-5E Tiger 2000: مجهز به رادار GD-53
- مدل های شناسایی
RF-5A، RF-5A (G)، RF-5E Tigereye، RF-5E Tigergazer، RF-5S Tigereye، AR-9، B.TKh.18
- مدل های دو سرنشین
AE.9، F-5-21، YF-5B، F-5B، F-5B(G)، F-5BM، F-5D، F-5F Tiger II،F-5F Tiger III، F-5T، F-5FM
- نقش: جنگنده سبک
- محل تولید: آمریکا
- تولید کننده: کمپانی نورثروپ
- نخستین پرواز: 30 ژوئیه سال 1959 برای F-5A و 11 اوت سال 1972 برای F-5E
- معرفی شده به سال: 1962
- وضعیت: خدمت فعال
مشخصات F-5E Tiger II
- خدمه: 1 نفر
- طول: 14.45 متر
- عرض بال: 8.13 متر
- ارتفاع: 4.08 متر
- مساحت سطح بال: 17.28 متر مربع
- وزن خالی: 4،349 کیلوگرم
- وزن بارگیری شده: 7،157 کیلوگرم
- بیشینه وزن برخاست: 11،214 کیلوگرم
- ظرفیت سوخت داخلی: 2،563 لیتر
- ظرفیت سوخت خارجی: 1،040 لیتر به ازای هر تانکر تا حداکثر 3 تانکر
- موتور هواگرد: 2 موتور توربوجت جنرال الکتریک J85-GE-21B
- حداکثر سرعت: 1،700 کیلومتر بر ساعت
- برد: 1،405 کیلومتر
- سقف پرواز: 15،800 متر
مطالب مجله تصویری سلاح را در این لینک دنبال کنید.