مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به افزایش دبی رودخانه کارون در سیلاب های اخیر گفت: تخلیه آب شور از مخزن سد گتوند علیا افزایش داشته و شرایط مخزن در حال حاضر بهبود یافته است.
محمد حاج رسولی ها یکشنبه در گفت وگوی با ایرنا درباره برنامه وزارت نیرو در مدیریت آب شور ذخیره شده در مخزن سد گتوند، افزایش تخلیه آب شور به پایین دست را در پی سیلاب های اخیر تایید کرد.
وی در این گفت وگو در حاشیه جلسه وزیر نیرو در مرکز پایش سدهای سازمان آب و برق خوزستان، اظهار داشت: با توجه به ورودی بالا به سد گتوند علیا، تخلیه آب شور از مخزن بر اساس روش تخلیه و استانداردهای موجود در حال انجام است، البته تخلیه به صورتی است که کیفیت در خروجی سد برهم نخورد.
حاج رسولی ها درباره سرنوشت «طرح علاج بخشی» سد گتوند و تعیین تکلیف مطالعات دانشگاه تهران، نیز گفت: تخلیه آب شور مخزن یا به عبارتی مدیریت مخزن، گزینه منتخب مطالعات دانشگاه تهران بوده و بر همین اساس تخلیه تدریجی در حال انجام است.
بر اساس این گزارش، مرادی مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران اخیرا گفته است: سد گتوند با کنترل سیلاب ها در فرودین 1398 ناجی خوزستان شده است.
سد گتوند علیا، بلندترین سد خاکی کشور و آخرین سد روی رودخانه کارون است که در25 کیلومتری گتوند در خوزستان قرار دارد. کارشناسان می گویند جانمایی اشتباه این سد باعث شده که سازند نمکی گچساران در مخزن سد قرار گیرد و انحلال نمک این سازند باعث شور شدن آب مخزن و رودخانه کارون شده است. میزان نمک رسوب کرده در پشت سد گتوند، از سه میلیون تن در سال 90 به 10.5 میلیون تن در سال 96 رسیده است.
مطالعات علاج بخشی سد گتوند در سال 94 به موسسه آب دانشگاه تهران واگذار شده و این موسسه گزارش خود را به سازمان مدیریت و برنامه ریزی (کارفرمای مطالعات) ارائه داده اما با گذشت چند سال از تصویب مطالعات، تصمیم نهایی در مورد سد گتوند اتخاذ نشده است. در این مطالعات سد گتوند به عنوان یک خطای ملی معرفی شده است.
بر اساس مطالعات دانشگاه تهران، پنج راهکار ارائه و در نهایت سه راهکار تایید شد که شامل مدیریت مخزن، انتقال آب شور به منطقه نزدیک و انتقال آب شور به منطقه دور است اما اکنون با مستمسک قرار دادن گزینه «مدیریت مخزن» یا در واقع تخلیه آب شور به پایین دست، این کار ادامه یافته است. سازمان آب و برق خوزستان بر تخلیه آب شور از مخزن سد گتوند اصرار دارد.
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران همچنین درباره تاثیر سیلاب های اخیر در تصمیم گیری برای اجرای طرح های انتقال آب از سرشاخه رودخانه های خوزستان، گفت: طرح جدیدی در این زمینه نداریم و طرح هایی که در گذشته مصوب شده اجرا می شود و وقوع سیلاب تغییری در اجرای این طرح ها بوجود نیاورده است.
وی با بیان اینکه طرح انتقال آب کوهرنگ 3 به قوت خود باقیست، افزود: این طرح در سال 1372 مصوب شده که به دلیل نبود منابع مالی به تاخیر افتاده است.
حاج رسولی ها در این گفت وگو لغو مجوز طرح انتقال آب کوهرنگ 3 از سوی سازمان حفاظت محیط زیست را رد کرد و گفت: این طرح در حال حاضر 80 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و اجرای آن ادامه می یابد.
وی همچنین اظهار داشت: طرح انتقال آب بهشت آباد هنوز در مرحله مطالعات است و اگر چه ردیف اجرایی دارد، اما هنوز در حال کار بر روی گزینه های آن هستند.
حاج رسولی ها تصریح کرد: در زمان وقوع سیلاب، مطالبی درباره مصنوعی بودن سیل منتشر می شد که همه اینها شایعه سازی است، این در حالیست که طرح های انتقال آب تغییری نداشته و کم یا زیاد نشده است.
تقی زاده خامسی معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا، هفته گذشته در سفر به خوزستان گفته بود که هر کدام از طرح های انتقال آب از سرشاخه رودخانه های خوزستان که فاقد مجوزهای زیست محیطی باشد، اجرا نخواهد شد.
تا کنون 10 طرح انتقال آب از سرشاخه های کارون بزرگ (کارون و دز) به فلات مرکزی اجرا شده یا در حال اجراست. هفتمین طرح انتقال آب کوهرنگ 3 ، برای انتقال 250 میلیون مترمکعب از سرشاخه های کارون به زاینده رود اجرا شده که پیش از تکمیل در حال بهره برداری است. مجوز این طرح در سال 93 باطل شده بود که در سال 96 درخواست منع توقیف عملیات اجرایی سد کوهرنگ از سوی سازمان محیط زیست به قوه قضائیه اعلام و مجوز آن تمدید شد. مجمع نمایندگان خوزستان آذر ماه 97 طی نامه ای به رئیس سازمان حفاظت محیط زیست خواستار ابطال مجوز محیط زیستی پروژه کوهرنگ 3 شدند. پیش از این سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان بازرسی کل کشور و مرکز پژوهش های مجلس مخالفت خود را با اجرای طرح های انتقال آب اعلام کرده اند.
حاج رسولی ها ساخت سد بختیاری را از ضروریات برای حفظ خوزستان توصیف کرد و گفت: عمده نگرانی ما در سیلاب های اخیر از رودخانه دز بود که تنها یک سد بر روی آن ساخته شده و «تک مخزنی» است، مهمتر اینکه سد دز بیش از 60 سال عمر دارد و همیشه نگران پایداری این سد هستیم.
وی افزود: به برکت سدهای زنجیره ای بر روی رودخانه کارون، سیلاب های اخیر به خوبی کنترل شده است.
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران تاکید کرد: به همین دلیل ساخت سد بختیاری ضرورت دارد تا در یک مقطع هم جانشین سد دز شود و هم از آب مازاد آن بتوان طرح آب شرب غدیر را تامین کرد.
وی مطالعات گذشته سد بختیاری مبنی بر اهداف رسوبگیری در این سد را رد کرد و افزود: اهداف سد در یک مقطع دوباره بررسی شده که هم جنبه تنظیمی دارد و هم به پایداری سد دز و کاهش فشار بر روی آن کمک می کند.
حاج رسولی ها در ادامه رویکرد «سازه ای» در وزارت نیرو را رد کرد و گفت: رویکردهای ما کاملا محیط زیستی و اجتماعی است، حفظ امنیت انسان ها با ساخت سدها نمی تواند یک رویه ضد اجتماعی باشد.
وی درباره مسائل اجتماعی سدها، اظهار داشت: بالاخره مشکلات اجتماعی گریبانگیر سدهاست، اما در مقابل مزایای فراوان سدها می توان مردم را توجیه کرد.
حاج رسولی ها با اشاره به حجم سیلاب کنترل شده در سدهای دز و کرخه افزود: این سدها سیلاب های با حجم هفت هزار مترمکعب را تعدیل و به 500 مترمکعب برثانیه کاهش داده و در صورت نبود این سدها معلوم نبود با چه فاجعه بزرگی مواجه می شدیم.
سد بختیاری بر روی رودخانه بختیاری از سرشاخه های رود دز، در استان لرستان واقع است. مرادی مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در روزهای اخیر از ساخت سد بختیاری در مدت هفت سال خبر داده است، این در حالیست که سدسازی در خوزستان به عنوان عامل طوفان های گرد و خاک، با منتقدان بسیاری روبه روست.
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در ادامه شرایط امسال را استثنائی توصیف کرد و گفت: بارندگی های بی سابقه باعث شده است که تا کنون 39 میلیارد مترمکعب رواناب و ورودی به سدهای کشور داشته باشیم که میزان این رواناب ها در مجموع نسبت به مدت مشابه پارسال 30 درصد افزایش داشته و پیش بینی می شود که امسال میزان رواناب های کشور 80 تا 90 درصد بیشتر از گذشته باشد.
وی با بیان اینکه طبق اطلاعات هواشناسی تا پایان فروردین ماه، سه جبهه بارندگی دیگر در پیش داریم افزود: بارندگی های اخیر ویژگی های خاصی داشت که شدت بالا، مدت بالا و وسعت بالا در این بارش ها باعث شده رکوردهای بی سابقه در این زمینه ثبت شود.
حاج رسولی ها با اشاره به ایجاد سیلاب در نتیجه افزایش رواناب ها، افزود: برخلاف تصور اشتباهی که در جامعه درباره سدها وجود دارد، سدها همه سیلاب ها را کنترل نمی کنند بلکه بخشی از آن را کنترل و بخشی را تعدیل می کنند و شدت سیل را کاهش می دهد، در حال حاضر که سدهای کشور و خوزستان تقریبا پر است، تنها می شود سیلاب ها را تسکین داد و باید تمهیدات و اخطارها و نکات ایمنی را در این زمینه رعایت کرد.
وی ساخت و ساز در مسیر سیلاب را همانند تعرض به بستر رودخانه دانست و اضافه کرد: بر اساس مطالعات و نقشه های پهنه بندی سیلاب، در بعضی نقاط دایک های خاکی احداث شده که مانع جاری شدن سیل به صورت طبیعی می شود و این مساله خطراتی به دنبال دارد.
حاج رسولی ها همچنین شائبه فشارها و دخالت های سیاسی برای مدیریت سیلاب در خوزستان را رد کرد و گفت: تا اوایل مهر ماه پارسال، هیچکدام از پیش بینی ها و مدل های هواشناسی، ترسالی را در کشور نشان نداده بود و بارندگی ها نرمال و متمایل به خشک پیش بینی شده بود، اما از اوایل دی ماه پیش بینی ها ترسالی را نشان داد که بعد از آن مدیریت مخازن انجام شد و موضوع خوزستان به عنوان ویژه در شورای عالی آب طرح شد.
به گفته وی سه سال پیش در خوزستان سال آبی جدید را با ذخیره 3.5 میلیارد مترمکعب، 2 سال پیش با ذخیره 2.2 میلیارد مترمکعب و امسال با ذخیره یک میلیارد مترمکعب آغاز کردیم که خالی بودن مخازن سدها به همراه مدیریت خوب باعث شد سیلاب ها را مدیریت کنیم.
وی تصریح کرد: در تمام جلسات مکاتبات همکاران ما موجود است که برای افزایش تدریجی خروجی سدها تلاش کردند و حتی در زمان کاهش بارندگی، کاهش خروجی نداشتیم که این مساله با خروج مستمر مقداری از آب مخزن سد کرخه به ایلام (دشت عباس) قابل تایید است.
حجت الاسلام روحانی رئیس جمهوری روز جمعه در سفر به خوزستان به منظور بررسی وضعیت سیلاب، اردکانیان وزیر نیرو را مامور کرد برای مدیریت سیلاب در خوزستان بماند. حاج رسولی ها نیز در روزهای اخیر وزیر نیرو را در این سفر همراهی کرده است.
سازمان آب و برق خوزستان در روزهای اخیر با صدور سه اطلاعیه نسبت به وقوع سیل در حوضه رودخانه های دز، کرخه و کارون هشدار داده و اعلام کرده سه شهر و 51 روستا در حوضه کرخه، 18 روستا در حوضه دز و 18 روستا در حوضه کارون در معرض سیلاب هستند و دستگاه های اجرایی باید آمادگی تخلیه آنها را داشته باشند.
در روزهای گذشته تعدادی از روستاهای خوزستان در بخش مرکزی اهواز و بخش شعیبیه و شوش بر اثر وقوع سیلاب تخلیه شده است.