باستان‌شناسان در جریان اکتشاف مجموعه‌ای از غارهای شهر باستانی «چیچن ایتزا» به طور اتفاقی به گنجینه‌ای شامل بیش از ۱۵۰ شیء که بیش از هزار سال دست‌نخورده باقی مانده بود، دست یافتند. با این کشف ممکن است بتوان سرنخ‌هایی از چگونگی افول و سقوط تمدن مایا را آشکار کرد.
به گزارش ایسنا، پس از آن که منطقه باستانی «بالامکو» در سال ۱۹۶۶ برای اولین بار توسط کشاورزان کشف شد این محل توسط باستان‌شناسان بررسی شد و به جای حفاری آن دستور داده شد تا ورودی آن را مهر و موم کنند. هنوز دلیل این اقدام مشخص نیست.
«بالامکو» به مدت ۵۰ سال مهر و موم‌شده باقی ماند تا این که در سال ۲۰۱۸ در جریان جست‌وجو برای سفره‌های آب زیرزمینی در «چیچن ایتزا» توسط «گرمو آندا» و تیم باستان‌شناسی‌اش دوباره باز شد.
تل بزرگی از لوازم دست‌نخورده از جمله کوزه و بشقاب‌های تزئینی که توسط ساکنان باستانی «چیچن ایتزا» باقی مانده بود، تصویری بود که باستان‌شناسان در جریان این اکتشاف با آن برخورد داشتند.
«آندا» باستان‌شناسی که موفق به کشق این محل شده معتقد است، غار «بالامکو» را در مقایسه با غاری که در نزدیکی آن قرار دارد، می‌توان مادر آن نامید چرا که با وجود تعداد بسیار زیادی از اشیاء باستانی و راه صعب‌العبور این غار، می‌توان آن را ویژه قلمداد کرد.
مایاها برای بنا کردن یکی از پیشرفته‌ترین تمدن‌های عصر خود با سیستم‌های نوشتاری پیچیده و تمرکز بر هنر، علم و دین، شهرت جهانی دارند.
طی سال‌های متمادی تحقیقات مختلفی درباره چگونگی سقوط ناگهانی تمدن مایاها صورت گرفته است اما محققان همچنان به پاسخ مشخصی برای حل این معما دست نیافته‌اند