ضربان قلب نرمال با توجه به سطح فعالیت فرد تغییر خواهد کرد. طی یک فعالیت جسمانی شدید، قلب سریع‌تر و سخت‌تر عمل پمپاژ را انجام می دهد، از این رو ضربان آن افزایش می یابد.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "مدیکال نیوز تودی"، ضربان قلب انسان به طور کلی با افزایش سن و در زمان استراحت کند‌تر می شود. در بیشتر بزرگسالان، ضربان قلب آهسته کمتر از 60 تپش در دقیقه است. با این وجود، ورزشکاران و افرادی که خواب هستند، ممکن است دارای ضربان کمتر از 60 تپش در دقیقه داشته باشند.
علائم
ضربان قلب آهسته نشانه اولیه کندتپشی قلب یا برادیکاردی (Bradycardia) است. برخی افراد هیچ نشانه دیگری ندارند.
دیگران می توانند علائمی را تجربه کنند. در برخی موارد، ضربان قلب آهسته احتمال دارد به واسطه یک مساله جدی شکل گرفته باشد.
از علائم شایع کندتپشی قلب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس خستگی شدید و ضعف
- غش کردن یا سرگیجه
- سردرگمی
- تنگی نفس
- دشواری در تنفس هنگام ورزش
زمانی که یک شرایط پزشکی جدی موجب کندتپشی قلب می شود، و فرد این شرایط را درمان نمی کند، علائمی شدیدتر ممکن است پدیدار شوند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایست قلبی، به معنای توقف فعالیت قلب
- درد سینه
- فشار خون پایین یا بالا
- نارسایی قلبی
اندازه گیری ضربان قلب
هر فردی می تواند با گرفتن نبض خود وضعیت ضربان قلبش را بررسی کند.
برای آزمایش دقیق و بررسی کندتپشی، فرد باید ضربان قلب خود در حالت استراحت را اندازه گیری کند. از این رو، پس از ورزش یا بیدار شدن از خواب نباید نبض خود را کنترل کنید.
برای بررسی نبض، فرد باید در یک وضعیت راحت و آرام نشسته و با گرفتن مچ دست نبض خود را احساس کند. اگر نبض روی مچ دست قابل احساس نیست، می توان انگشت دست را در کنار گردن قرار داد.
برای اندازه گیری، فرد می تواند ضربان قلب را برای 10 ثانیه شمارش کرده، سپس آن را در عدد شش ضرب کند. برای اندازه گیری دقیق‌تر می توان ضربان قلب طی یک دقیقه کامل را شمارش کرد. این عدد نشان دهنده نبض در حالت استراحت هستند.
اگر عدد کمتر از 60 باشد، معمولا به عنوان کندتپشی قلب در نظر گرفته می شود.
کودکان و جوانان نسبت به بزرگسالان دارای ضربان قلب سریع‌تری هستند. ضربان قلب عادی در افراد جوان در ادامه ارائه شده است:
نوزادان تازه متولد شده: 100 تا 180 تپش در دقیقه
نوزادان: 80 تا 150 تپش در دقیقه
کودکان 2 تا 6 سال: 75 تا 120 تپش در دقیقه
کودکان 6 تا 12 سال: 70 تا 110 تپش در دقیقه
ضربان قلب آهسته‌تر در یک کودک، به ویژه نوزادان تازه متولد شده، یک موقعیت اورژانسی پزشکی است.
دلایل کندتپشی قلب
برخی افراد دارای کندتپشی متوسط هستند و برخی دیگر گاه به گاه این شرایط را تجربه می کنند.
اگرچه دریافت کمک پزشکی در صورت ابتلا به کندتپشی قلب اهمیت دارد، اما همه نیازمند درمان نیستند. زمانی که کندتپشی قلب موجب هیچ علائمی نمی شود، یا زمانی که فرد به یک بیماری زمینه ای مبتلا نیست، ضربان قلب کند ممکن است بی ضرر یا مساله ای جزئی باشد.
ضربان قلب با افزایش سن کاهش می یابد، از این رو، افراد پیرتر ممکن است دوره های کندتپشی قلب را تجربه کنند. اگرچه شرایطی عادی محسوب می شود، اما همچنان مراجعه به پزشک و بررسی دقیق شرایط بهترین گزینه است.
ورزش موجب تقویت قلب می شود. ورزشکاران، به ویژه آنهایی که درگیر فعالیت های قلبی عروقی شدید هستند، به طور معمول دارای قلب هایی کارآمدتر هستند. قلب این افراد ممکن است ضربان آهسته‌تری داشته باشد زیرا نیازی به پمپاژ سخت یا سریع برای تامین خون قسمت های دیگر بدن وجود ندارد.
برخی شرایط پزشکی ممکن است موجب ضربان قلب آهسته شوند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
مشکلات تنظیم کننده طبیعی ضربان قلب
مشکلاتی که قلب یا گره سینوسی-دهلیزی (Sinoatrial Node) را تحت تاثیر قرار می دهند می توانند موجب تپش غیرعادی آهسته یا سریع قلب شوند.
شرایطی که به نام سندرم سینوس بیمار شناخته می شود به مشکلات تنظیم کننده طبیعی ضربان قلب ارجاع می شود. به طور معمول، مشکلات قلبی دیگر مانند بافت زخمی در قلب، عوارض دیابت، یا بیماری عروق کرونر موجب این مشکلات می شوند.
دیگر مسائل الکتریکی قلب
قلب با ارسال سیگنال های الکتریکی ارتباط برقرار می کند. به عنوان مثال، یک محفظه قلب سیگنال های الکتریکی را به محفظه دیگر ارسال کرده و چگونگی و زمان انقباض برای ارسال خون به محفظه بعدی را بیان می کند.
تنظیم کننده ضربان قلب به تنظیم این سیستم الکتریکی کمک می کند. اگر قلب به واسطه انسداد یا بیماری قلبی قادر به ارسال سیگنال های الکتریکی درست نباشد، این شرایط می تواند موجب کندتپشی شود.
انسداد قلبی کامل شرایطیست که حرکت سیگنال های الکتریکی از دهلیزها، دو محفظه بالایی قلب، به بطن ها، دو محفظه پایینی قلب، را غیرممکن می سازد. در انسداد قلبی کامل، دو دهلیز ممکن است ریتم کاملا متفاوتی نسبت به بطن ها داشته باشند.
مشکلات متابولیک
برخی اختلالات متابولیک می توانند موجب ضربان قلب آهسته شوند. کم کاری تیروئید یکی از شایع‌ترین نمونه هاست که در آن غده تیروئید به میزان کافی هورمون های تیروئید را ترشح نمی کند.
کم کاری تیروئید می تواند سلامت رگ های خونی را تحت تاثیر قرار دهد که ممکن است ضربان قلب را کند سازد.
اختلالات تیروئید شرایطی شایع هستند و ممکن است افراد جوان و سالم را نیز تحت تاثیر قرار دهند.
بیماری قلبی
آسیب دیدن قلب به واسطه نارسایی احتقانی قلب، بیماری عروق کرونر، حملات قلبی پیشین، و مشکلات قلبی دیگر ممکن است سیستم الکتریکی قلب را تحت تاثیر قرار داده و موجب کندتپشی و کارایی کمتر قلب شود.
داروهای قلب
برخی داروها، از جمله داروهای بیماری قلبی و فشار خون بالا، ممکن است ضربان قلب را کاهش دهند. مسدودکننده های بتا که پزشکان برای درمان ضربان قلب سریع و برخی شرایط قلبی دیگر تجویز می کنند نیز ممکن است ضربان قلب را کند سازند.
افرادی که مصرف داروی جدیدی را آغاز کرده و علائم کندتپشی قلب را تجربه می کنند باید با پزشک خود در این زمینه مشورت کنند.
فقدان اکسیژن
زمانی که بدن به میزان کافی اکسیژن دریافت نمی کند، شرایطی به نام هیپوکسی رخ می دهد که می تواند آهسته شدن ضربان قلب را در پی داشته باشد.
هیپوکسی یک وضعیت پزشکی اورژانسی است و به عنوان مثال می تواند زمانی که فرد در حال خفه شدن است یا با یک حمله آسم شدید مواجه شده، رخ دهد. بیماری های مزمن، مانند بیماری مزمن انسدادی ریه نیز ممکن است موجب هیپوکسی شوند.
زمانی که ضربان قلب به واسطه هیپوکسی کاهش می یابد، درمان دلیل زمینه ای این شرایط اهمیت دارد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
نوزادی که دارای نبضی ضعیف و آهسته است باید بلافاصله کمک پزشکی دریافت کند.
بزرگسالان و کودکانی که دارای نبضی آهسته به همراه علائم شدید، مانند درد سینه یا غش هستند باید به بیمارستان مراجعه کنند.
تغییری بی دلیل در ضربان قلب که هفت روز ادامه داشته است.
فردی که به کندتپشی و عوامل خطرآفرین دیگر برای سلامت قلب مانند دیابت یا سیگار کشیدن مواجه است.
فردی که به بیماری قلبی و کندتپشی مبتلا است.
کندتپشی قلب با علائم دیگر، مانند حالتی شبیه به غش را تجربه می کنید.
دوره های کندتپشی و تندتپشی قلب را تجربه می کنید.
گزینه های درمان
ممکن است همواره نیازی به درمان ضربان قلب آهسته وجود نداشته باشد. با این وجود، زمانی که کندتپشی قلب موجب مشکلات سلامت جدی می شود یا هنگامی که بیماری قلبی موجب کاهش ضربان می شود، درمان این شرایط ضروری است.
یک تنظیم کننده ضربان مصنوعی، دستگاهی الکتریکی که پزشک آن را در قلب وارد می کند، می تواند از طریق تنظیم ریتم قلب به بهبود شرایط کمک کند.
با توجه به دلیل، پزشک ممکن است موارد زیر را نیز توصیه کند:
- تغییر در داروهای قلب
- مصرف دارو برای درمان مشکل تیروئید یا اختلالات متابولیک دیگر
- تغییرات سبک زندگی مانند دنبال کردن یک رژیم غذایی کم چربی، انجام ورزش بیشتر یا ترک سیگار
- نظارت مکرر بر ضربان قلب یا فشار خون