عصرایران؛ مجله تصویری سلاح- در اوایل دهه 1990، ارتش آمریکا سلاحی جدید را معرفی کرد که قرار بود با هدف افزایش قدرت آتش جوخه های پیاده نظام تولید شود. سلاح خودکار M249 که به اختصار SAW نیز نامیده می شود، قادر به شلیک مهماتی مشابه تفنگ تهاجمی M16A2 اما با سرعتی سریع تر است. همچنین این نمونه در مقایسه با نسخه قدیمی تر خود، با یک طراحی جمع و جور امکان حمل و نقل راحت تری را در اختیار اپراتور قرار می دهد. هرچند انتقادهای متعددی به این سلاح وارد شده، اما همچنان نیز در حال خدمت به ارتش آمریکا و نیروهای ویژه این کشور در سراسر دنیا است.
از زمان جنگ جهانی دوم، طراحی و تولید یک سلاح خودکار با قابلیت شلیک سریع مهم ترین دغدغه نظامی جوخه پیاده نظام آمریکا (ارتش و همچنین سپاه تفنگداران دریایی) به شمار می رفت. در واقع این سلاح خودکار برای تامین آتش چه در حمله و چه در دفاع ضروری است. نخستین تفنگ خودکار که برای پاسخ گویی به این هدف پا به عرصه رقابت گذاشت، چیزی نبود جز برونینگ M1918 که البته در دهه 1950 توسط تیربار M60 جایگزین شد. با آغاز دهه 1980، نیروی های زمینی آمریکا تصمیم به طراحی و یا خرید یک تیربار سبک جدید (به اختصار LMG) گرفتند که قادر به جایگزین سازی M60 باشد. این اولین باری نبود که سرویس های نظامی به سراغ یک LMG همه فن حریف می رفتند. برای مثال تلاشی که در سال 1974 صورت گرفت، نتیجه مورد انتظار را به همراه نداشت اما یکی از محصولات آن توسعه تیربار سبک مینیمی توسط کارخانه اسلحه سازی بلژیکی به نام فابریک ناسیونال ارستال بود.
تصویری از برونینگ M1918:
تصویری از M60:
تصویری از مینیمی:
مینیمی نسبت به M60 نمونه ای سبک تر، کوتاه تر و همینطور سریع تر به شمار می رفت. جالب است بدانید که M60 برای شلیک نیازمند همکاری توپچی و دو نفر دستیار اپراتور بود. این در حالی است که وزن پایین M249 و مهمات آن، نیاز به مساعدت چندین نفر برای کار با سلاح را به حداقل می رساند. برای شیلک با M249 تنها حضور یک نفر به عنوان توپچی لازم بود. علاوه بر این از جمله مهم ترین مزایای جایگزینی M60 با M249 می توان به برد و قدرت آن اشاره کرد. برنامه خرید ارتش آمریکا برای M249 برابر 49,979 قبضه و برای سپاه تفنگداران دریایی معادل 9,974 قبضه اعلام شده بود. با این حال در سال 1985، پنتاگون تحویل تسلیحات را متوقف ساخت تا به منظور ارتقا طراحی ارگونومیک M249 (شامل کاهش تیزی لبه ها و سیستم حفاظت گرمایی برای محافظت از اپراتور در برابر لوله داغ سلاح) اصلاحات لازم را انجام دهد. پس از اتمام این پروژه که به نام "برنامه بهبود محصول" (به اختصار PIP) شناخته می شود، ارسال تیربارهای مذکور از سر گرفته شد. بدین ترتیب M249 تبدیل به سلاحی اساسی برای جوخه پیاده نظام شد. در ارتش آمریکا یک جوخه پیاده نظام متشکل از 9 سرباز بود که یک نفر از آنها رهبر دو تیم آتش (هر تیم مجهز به یک توپچی با سلاح M249) به شمار می رفت. در مورد سپاه تفنگداران دریایی نیز جوخه ها سیزده نفره و شامل سه تیم آتش بوده اند. هر یک از تیم ها نیز با یک تیربار M249 کار می کرد. از جمله مهم ترین سوابق عملیاتی M249 می توان به جنگ خلیج فارس (1991)، مداخله آمریکا در سومالی (1992) و جنگ عراق (2003) اشاره کرد.
M249 یک تیربار سبک با مکانیسم وابسته به گاز محسوب می شود که روند خنک شدن آن توسط هوا صورت می گیرد. یکی از اصلی ترین مزیت های این تیربار، امکان تعویض سریع لوله است که اپراتور را قادر می سازد در زمانی کوتاه و با سرعت بالا اقدام به جایگزینی لوله داغ شده کند. یک دو پایه تاشو نیز در نزدیکی جلوی سلاح تعبیه شده است که می توان در صورت تمایل از آن استفاده کرد. با توجه به وزن و سن این سلاح، سپاه تفنگداران دریایی در حال مهیا سازی زمینه های مورد نیاز برای جایگزینی آن با تفنگ خودکار پیاده نظام M27 به صورت نسبی است. M249 در واقع نسخه آمریکایی از تیربار بلژیکی FN مینیمی است که در مورد آن توضیح داده شد. باید اضافه کرد که سیستم تغذیه در این تیربار یا به صورت قطار فشنگ و یا به روش خشاب STANAG (مانند کارابین های M16 و M4) است.
همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، به سلاح های خودکار جوخه (به اختصار) SAW گفته می شود. تصاویر زیر نمونه هایی از چندین مدل اولیه SAW هستند.
- از چپ به راست: XM234 (Ford)، XM233 (Maremont)، XM235 (Rodman)
- XM106 (BRL)
- XM248 (Rodman/Ford Aerospace)
- XM249 (FN)
- XM262 (HK)
- M249 PIP: PIP پروژه بهبود محصول اصلی که همان M249 است، به شمار می رود. در این برنامه تغییرات مختلفی صورت گرفته است که از جمله مهم ترین آنها می توان به کاهش لگد سلاح اشاره کرد.
- M249 Paratrooper: نسخه ای جمع و جور از سلاح اصلی که مجهز به لوله ای با طول کوتاه تر است. وزن آن نیز در مقایسه با M249 معمولی سبک تر است (7.1 کیلوگرم).
- M249 برای اهداف ویژه: نمونه ای سبک وزن و کوتاه تر از M249 اصلی که برای پاسخ گویی به الزامات مورد نظر ستاد فرماندهی عملیات ویژه آمریکا توسعه یافت.
- Mk 46: این مورد نیز نمونه ای دیگر از M249 مخصوص اهداف ویژه محسوب می شود.
- Mk 48: مدلی دیگر از Mk 46 که با کارتریج 7.62×51mm NATO کار می کند.
- M249S: نوع نیمه خودکار از M249 اصلی که بیشتر کاربری ورزشی دارد.
- نوع: تیربار سبک
- محل تولید: نمونه اولیه در بلژیک (مینیمی) و نمونه حاضر در آمریکا (M249)
- طراحی شده به سال: 1976
- هزینه تولید هر قبضه: 4,087 دلار آمریکا
- تولید شده به سال: اواخر دهه 1970 تاکنون
- وزن: 7.5 کیلوگرم در حالت خالی و 10 کیلوگرم در حالت بارگذاری شده
- طول: 1،035 میلی متر
- طول لوله: 465 و 521 میلی متر
- کارتریج: 5.56×45mm NATO
- مکانیسم: وابسته به گاز
- نواخت سریع آتش: 100 دور در دقیقه
- برد موثر شلیک: 700 متر با لوله 465 میلی متری
مطالب مجله تصویری سلاح را در این لینک دنبال کنید.