معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری ضمن انتقاد از رواج چندهمسری در صداوسیما گفت: متاسفانه در کنار چندهمسری با مشکلات و چالش‌هایی مانند آسیب‌های ناشی از خیانت و روابط خارج از ازدواج نیز مواجهیم که نگران‌کننده‌است.
معصومه ابتکار (معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری) در گفت‌وگو با ایلنا با اشاره به وجود سیاست‌های نادرست در حوزه زنان گفت: بسیاری از آسیب‌‌هایی که در حوزه زنان در دولت نهم و دهم وارد شد، قابل جبران نیست، اما ریشه بخشی از این آسیب‌‌‌ها در نگاهی است که به زن می‌شود و متاسفانه زن صرف زن بودن ارزشی نداشته و باید حتما نقش ثانویه‌ای به عنوان مادر یا همسر در کنار آن ارزش ذاتی زن قرار بگیرد تا از نظر این جماعت زن اهمیت و جایگاه خود را پیدا کند.
وی با اشاره به آیات قرآن کریم خاطرنشان کرد: براساس نگرش قرآن کریم زن ارزش ذاتی دارد و حقوق ذاتی یک زن به عنوان یک انسان با ارزش تلقی شده‌است. همچنین در شرع مقدس در بسیاری از موارد برابری و عدالت کامل در حقوق زن و مرد وجود دارد و وقتی گفته می‌شود، خلقت زن و مرد از یک نفس واحده است بنابراین هیچ ملاک برتری جز تقوا، انسانیت و شرافت وجود ندارد و این مبنای نگاه فلسفی به زن است که بسیار دارای اهمیت است.
انتقاد از برخی نگرش‌های فرهنگی مخدوش به زنان
معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده ادامه داد: معتقدم آن چیزی که در حال حاضر اصلاح شده این مبنای نگاه فلسفی است و رییس جمهوری بسیار عالی این موضوع را می‌فهمد و بسیار جدی به این نگاه اعتقاد دارد. در واقع از آنجا که ما با مبانی دینی می‌خواهیم، نظام مردم‌سالاری را در عصر حاضر اجرا کنیم، مبانی نگرشی بسیار مهم است، چراکه سیاست‌گذاری‌ها براساس این نگرش‌‌ها انجام می‌شود و خوشبختانه در مانیفست تئوریک رییس‌جمهوری این مسائل بیان شده‌است.
هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند خود را از نگاه‌های تاریخی و فرهنگی به یکباره خلاص کند.
ابتکار با بیان اینکه هنوز با نگرش‌های فرهنگی در حوزه زنان مواجه هستیم که با یکسری پیرایه‌ها خدشه‌دار شده، خاطرنشان کرد: هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند خود را از نگاه‌های تاریخی و فرهنگی به یکباره خلاص کند، اما آنچه که مهم است در هسته اصلی تصمیم‌سازی دولت یعنی آقای رییس‌جمهور و افرادی که با ایشان همکاری دارند، نگاه نسبت به این موضوع اصلاح شده و رویکرد درستی حاکم است، چرا که متوجه این مسئله هستند که جایگاه انسانی زن و حقوق زن و واقعیت‌ها در خصوص پیشرفت زنان ایرانی در تصمیم‌گیری‌ها در نظر بگیرند، زیرا امروزه این‌ها غیرقابل انکار است و زنان نیز با وجود موانعی که همچنان برای آنها وجود دارد، از این فرصت‌‌ها استفاد می‌کنند. چه کسی تصور می‌کرد، زن ایرانی تا این حد در عرصه ورزش پیشرفت کند.
وی با اشاره به اینکه یک سوم تیم اعزامی ایران به بازی‌های آسیایی را زنان تشکیل می‌دادند و یک سوم مدال‌ها نیز متعلق به زنان بود، تصریح کرد: خانم‌ها در این مسابقات و در دیگر عرصه‌ها خیلی خوش درخشیدند، اما این دلیل نمی‌شود که موانع پیش روی آنها را انکار کنیم. سوال این است؛ نگاه ما نسبت به زن که نگاهی به اصالت زن است، آیا باید منجر به نفی نقش اجتماعی و خانوادگی زن شود؟ به طور حتم نباید اینگونه باشد و اتفاقا برای نقش‌های خانوادگی بسیار هم ارزش قائل هستیم، چراکه معتقدیم خانواده یکی از مهمترین، کلیدی‌ترین و مترقی‌ترین نهادهای بشری است و نقش زن و محوریت زن در انسجام خانواده و ایجاد یک فضای خوب و سالم برای رشد و پیشرفت خانواده بسیار با اهمیت است، البته سهم و همراهی مرد و نگاه متعادل و توام با احترام و همراه با محبت زوجین در کنار یکدیگر است که خانواده را می‌سازد، بنابراین نمی‌توانیم نقش مرد را کمرنگ ببنیم.
بخش‌های حقوقی و اقتصادی دولت باید برای نقش‌های همسری و مادری مانند سایر کشورها امتیازاتی را در نظر بگیرند.
معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده با بیان اینکه قرار نیست، همه فشارها در خانواده روی زن باشد، گفت: در کنار اینکه مرد باید در خانواده به زن کمک کند، بخش‌های حقوقی و اقتصادی دولت نیز باید بتواند برای نقش‌های همسری و مادری مانند سایر کشورها امتیازاتی را در نظر بگیرند و اگر زنی قصد دارد، نقش اجتماعی را در کنار نقش مادری و همسری ایفا کند، بداند که در کنار نقش اجتماعی یک نقش مهم اقتصادی و اجتماعی دیگر را هم دارد و آن مادری است و غیر از اینکه مادری یک انتخاب فردی و یک نقش خانوادگی است یک نقش اقتصادی و اجتماعی نیز هست، چراکه فرزندآوری در دنیا یک نقش مهم در اقتصاد و اجتماع دارد و اکثر کشورهای پیشرفته دنیا معتقدند، زنی که فرزندی را به دنیا می‌آورد؛ بخش و سهمی از مسئولیت اجتماعی خود را در منزل ایفا می‌کند.
"خانه‌داری" شغل است
ابتکار با بیان اینکه باید برای زنانی که در خانواده نقش مادری برعهده دارند، حقوق در نظر گرفته شود، خاطرنشان کرد: در سال ۹۵ در پژوهشی کار خانگی زنان شامل همسرداری، خانه‌داری، فرزندداری و ... ارزشگذاری شد. براساس این پژوهش بیش از ۲۲ درصد از تولید ناخالص ملی ارزش کار خانگی زنان در ایران است و این غیر از مشاغل خانگی است و نشان می‌دهد؛ زنان چه در جامعه و چه در نقش خانوادگی و مادری در اقتصاد ملی ایران سهم دارند، بنابراین باید این موضوع را به رسمیت شناخت و بپذیریم که زن خانه‌دار نیز شاغل است و کار او ارزش اقتصادی دارد. البته در این میان نیز بحث‌هایی مانند بیمه زنان خانه‌دار وجود دارد که باید به آن پرداخت. همچنین مباحثی مانند اجرت‌المثل و نفقه پیش می‌آید که البته این به حقوق شرعی زن باز می‌گردد.
وی با بیان اینکه باید ببینیم چه اقداماتی می‌توان انجام داد که زن در کنار نقش اقتصادی و اجتماعی، نقش خانوادگی خود را ایفا کند و این نقش دچار آسیب نشود، تصریح کرد: معتقدم باید سهم آقایان در امور خانواده بیشتر شود و با یک سری از ابزارهای کمکی مانند مرخصی زایمان که در همه جای دنیا رعایت می‌شود و همچنین حمایت‌ها در دوران شیردهی و امکانات مهدکودک شرایط را برای زنان تسهیل کرد. البته در همه جای دنیا این نگرانی وجود دارد که اگر مرخصی زایمان طولانی شود، احتمال اینکه زن شغلش را از دست بدهد وجود دارد، البته در بسیاری از کشورها امکان دورکاری برای زن قرار می‌دهند و حق انتخاب را به زن می‌دهند، چراکه معتقدند اگر زنان در مسئولیت مادری خود به خوبی وقت بگذارند، از آن طرف نیز برای آنها ارزش اقتصادی دارد.
سهم مسئولیت مردان در خانواده باید بیشتر شود
معاون رئیس جمهور در امور زن و خانواده ادامه داد: در حالی که در کشور ما این نگرانی وجود دارد که نقش مادری و همسری مانع از رشد اجتماعی زن شود، البته زن باید در خصوص نقش‌هایی که در خانواده و جامعه ایفا می‌کند یک تعادل را برقرار کند. اصل تعادل در ذهن دولت، حکومت و برنامه‌ریز است و سپس در ذهن و وجود زن. در دوره‌های گذشته زنان تصور می‌کردند، نقش مادری و همسری یک نقش دست دوم در مقابل نقش اجتماعی زنان است، اما امروزه همه زنان می‌دانند که نقش مادری بسیار اهمیت دارد، چراکه آینده‌ساز و نسل‌پرور است.
مردان باید در خانه‌داری، بچه‌داری و ... کمک کنند و این را از سر لطف ندانند، چرا که این وظیفه آنهاست.
ابتکار با بیان اینکه زنان در انتخاب نقش‌های همسری، مادری و نقش‌های اجتماعی حق انتخاب داشته و نباید با جبر این کارها را انجام دهند، گفت: بی‌شک باید سهم مسئولیت مردان در خانواده بیشتر شده و اگر زنی قرار است در اجتماع نیز نقش داشته باشد، مردان نیز در خانه‌داری، بچه‌داری و ... کمک کنند و این را از سر لطف ندانند، بلکه این وظیفه مردان است و تصور نکنند که لزوما رشد همیشه در موقعیت‌های اداری و کاری است، بلکه رشد و تعالی خانواده نیز بسیار اهمیت دارد.
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات در جامعه در همین مراحل خودشکوفایی یعنی طی مراحل رشد فردی‌مان است، یادآور شد: اگر مردان وقت بیشتری در خانواده به فرزندان‌شان اختصاص دهند، می‌توانند هوش عاطفی‌شان را تقویت کنند و این بحث بسیار مهمی است. امروز در جوامع مختلف اینگونه مطرح می‌شود که مردان برای اینکه بتوانند خشم‌شان را کنترل کنند و از مدیریت سنتی اقتدارگرایانه توام با خشم فاصله گرفته و به سمت مدیریت همراه با هوش عاطفی بیایند و مدیریت الهام بخش داشته‌باشند، باید با خانواده وقت بیشتری بگذارند و این نوع مدیریت را با خانواده تمرین کنند. این‌ها همه تعادلات زندگی است و قرار نیست یکی به نفع دیگری حذف شود.
ازدواج با فرزندخوانده اکنون با شرایط خاص مجاز است
معاون رئیس جمهور در امور زن و خانواده در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به قانون ازدواج با فرزند خوانده گفت: این قانون در حال حاضر با شرایطی بسیار خاص و تبصره مجاز شده‌است و این شرایط باید با تشخیص دادگاه باشد. البته بحث‌هایی بود مبنی بر اینکه ممکن است؛ شورای نگهبان به این تبصره ایراد بگیرد. در سال‌های اخیر بعد از تصویب این قانون و با توجه به افزایش فرزندخواندگی خوشبختانه به ما موردی از ثبت چنین ازدواج‌هایی، گزارش نشده است.
معتقدم ماهیت همسری با ماهیت پدر بودن در تناقض است و امکان ندارد یک پدر همسر خوبی برای همان فرزند باشد.
ابتکار با بیان اینکه من و برخی دوستان در دولت به شدت با این موضوع مخالف بودیم، گفت: از نظر ما ماهیت کار والدین با ماهیت همسری در تناقض است و امکان ندارد یک پدر در آینده یک همسر خوب برای همان فرزند شود، البته شرایط این تبصره بسیار سخت است، اما نظر من و بسیاری از افراد این است که این تبصره باید حذف شود تا حتی احتمال ازدواج با فرزندخوانده هم وجود نداشته باشد. البته ما در این زمینه تلاش‌هایی کردیم که به نتیجه مطلوب نرسیدیم و کماکان سعی می‌کنیم تا این تبصره حذف شود.
انتقاد از رواج چندهمسری در صداوسیما
وی همچنین در خصوص موضوع چندهمسری در جامعه و رواج آن در برخی رسانه‌ها و صداو سیما گفت: متاسفانه موضوع چند همسری از مسائل و چالش‌های فرهنگی ما است. در آیاتی از قرآن کریم که به این موضوع اشاره می‌کند نیز تاکید شده است؛ شما نمی‌توانید عدالت را در میان همسران برقرار کنید، پس بهتر است به یک همسر اکتفا کنید. مهمترین موضوع در چند همسری نیز همین رعایت عدالت است. همچنین مسئله مهم دیگر در موضوع چند همسری که بسیار هم اهمیت دارد، مسئله اقتصادی است. در دنیای امروز موضوعات اقتصادی و برقراری عدالت و مدیریت عواطف در بین چند همسر بسیار سخت است.
چندهمسری به زنان و خانواده بیشترین آسیب را می‌زند
معاون رئیس جمهور در امور زن و خانواده با بیان اینکه موضوع چندهمسری در مناطق مرزی کشور کماکان وجود دارد، خاطرنشان کرد: از سخت‌ترین شرایط چند همسری عدم رضایت یکی از همسران به ویژه همسر اول است که این موضوع نیز از لحاظ شرعی جای بحث دارد. همچنین تفاوت سنی که در این ازدواج‌ها دیده می‌شود از چالش‌های چند همسری است. همچنین مشکلاتی که برای بچه‌های این خانواده پیش می‌آید از دیگر چالش‌های چند همسری است، اما مهمترین موضوع در مسئله چند همسری، مسئله فرهنگی است.
از سخت‌ترین شرایط چند همسری عدم رضایت یکی از همسران به ویژه همسر اول است که این موضوع نیز از لحاظ شرعی جای بحث دارد.
زنان در مقوله چندهمسری باید با حقوق خود آشنا باشند
ابتکار با بیان اینکه از لحاظ حقوقی نمی‌توان اقدامات چندانی برای موضوع چندهمسری انجام داد، تصریح کرد: باید کارهای فرهنگی در این خصوص صورت بگیرد. متاسفانه ما در کنار چندهمسری با مشکلات و چالش‌هایی مانند آسیب‌های ناشی از خیانت و روابط خارج از ازدواج نیز مواجهیم که نگران‌کننده‌است. واقعیت این است که مشکلات بسیاری در این زمینه وجود دارد و این مشکلات برای زنان و خانواده آزاردهنده است و متاسفانه به دلیل اینکه آموزش‌های لازم در خصوص نحوه استفاده از شبکه‌های مجازی را فرانگرفتیم، به یکباره مسئولیت‌ها و عهد و پیمانی را که با یک نفر در طول زندگی بسته‌اند، فراموش کرده و به راحتی عهدشکنی می‌کنند و احساس می‌کنند یک نفع و لذتی به ظاهر برای آنها دارد.
متاسفانه ما در کنار چندهمسری با مشکلات و چالش‌هایی مانند آسیب‌های ناشی از خیانت و روابط خارج از ازدواج نیز مواجهیم که نگران‌کننده‌است.
وی در پایان تاکید کرد: در خصوص موضوع چند همسری معتقدم زنان باید با حقوق خود در این موضوعات آشنا بوده و از آن دفاع کنند و معتقدم فراگیری مهارت‌های حقوقی برای زنان در این موضوع می‌تواند، کمک‌کننده باشد، چرا که کسانی که از این نوع روابط آسیب می‌بیند، زنان و خانواده هستند.