علي دماوندي
1.اوضاع اقتصادي امروز ، زيست ايرانيان را طاقت فرسا و زندگي روزمره آنها را به مسئله تبديل کرده است. زيستن نخستين نياز آدمي است که امروزه براي بخش عظيمي از جامعه ايران به سختي ساري و جاري است.
اين سخت زيستن ، همه چيز و حتي مستحکم ترين داشته هاي فکري را بر هم مي ريزد . ايران در حال حاضر با بحران هاي چندگانه و درهم تنيده اي در حوزه هاي اقتصادي ، اجتماعي و زيست محيطي روبروست که مي تواند در صورت توجه نکردن به آنها، چالش هاي اساسي را براي کشور ايجاد کند. 2. جايگاه هر کشور در فضاي متشکل از دو بعد محيط زيست و جامعه و سه رکن اقتصادي ، اجتماعي و محيط زيستي شکل مي پذيرد که معرف وضعيت پايداري آنها است . اقتصاد يکي از سه رکن پايداري است که بر حوزه توليد و تجارت تمرکز مي کند. از نظر اقتصادي ، پايداري در صورتي محقق مي شود که خوشبختي و رفاه جامعه در طول زمان حفظ و يا بيشتر شود.
2. در سال 2017 ايران در بعد شاخص هاي اقتصادي کلان از بين 149 کشور مورد بررسي در جايگاه 103 جهان قرار گرفته است . در همين سال ايران در بين کشورهاي بيست گانه منطقه از نظر شاخص کيفيت اقتصادي در رتبه دوازدهم قرار گرفته است . ايران در مقايسه با بخش قابل توجهي از کشورهاي جهان، 116 از 149 کشور جهان و 14 از 20 کشور منطقه از وضعيت مناسبي در فضاي حالت پايداري برخوردار نيست ، اين به آن معنا است که پايداري کشور در حوزه هاي گوناگون با مخاطراتي جديد روبرو شده است که اگر تمهيدي براي آن انديشيده نشود، مي تواند اين سيستم را به نقطه بي بازگشت رسانده و موجوديت کشور را با توجه به شرايط منطقه و جهان به شدت در معرض خطر قرار دهد.
3. با درنظر داشتن مفهوم شکست بازار در اقتصاد و تعميم آن به حوزه پايداري و حکمراني مي توان مباحث طرح شده را اينگونه بيان کرد که وضعيت نامناسب کشورها در فضاي حالت پايداري ، بواسطه شکست حکمراني در آن کشورهاست . علت اصلي شکست پايداري ايران و وضعيت نامناسب کيفيت حکمراني ، وجود نواقص و ضعف هايي در معماري سيستم حکمراني ( قواعد ، اجزا و روابط بين اجزا ) کشور است . ريشه اي ترين علت ناپايداري ايران را مي توان در تناقض هاي جدي در پارادايم امت - ملت جستجو کرد .
4. شکست هاي رخ داده در عرصه حکمراني کشور، سبب افت کيفيت حکمراني و در نتيجه پيدايش اوضاع ناپديدار در ايران شده است. بايد با تغييراتي در سيستم حکمراني (اصلاح قواعد ، روابط و اجزا ) ، امکان وقوع شکست در عرصه حکمراني را کاهش داد. گام مهم براي تلاش در ايجاد پايداري ايران آن است که پارادايم و نقطه هدف شفاف و تا حد ممکن عاري از تناقصي را براي کشور بازبيافرينيم .
*در اين نوشتار از کتاب "پايداري ملي و سيستم‌هاي حکمراني " کاري از مرکز بررسي هاي استراتژيک رياست جمهوري استفاده شده است .