عصرایران؛ احسان محمدی- در همه این سال ها مطالب بسیاری در مورد تشابه فوتبال و زندگی منتشر شده است. اینکه این ورزش شگفت انگیز بُرشی واقعی از زندگی آدم هاست و نشان دهنده خلق و خوی جمعی یک ملت است. با تحلیل آن می توان میزان نظم پذیری، ساختارشکنی، میل به کار تیمی یا تک روی و ... را کشف کرد.
فارغ از از اینکه آیا تمام این گزاره ها حقیقت دارد یا نه، به شخصه معتقدم بخشی از اخلاق واقعی مرد ایرانی را در دو موقعیت به خوبی می توان کشف کرد:
1- هنگام رانندگی
2- هنگام فوتبال بازی کردن یا تماشای فوتبال
در این دو موقعیت آدم ها به خوبی میزان ادب، کنترل خشم، پرخاشگری، گذشت و مدارا، رفتار بی نقاب، گذر از لحظه های تنش زا و ... را نشان می دهند. می گویید نه؟ آزمایش کنید!
دیروز در انزلی و در خلال جام حذفی فوتبال ایران، تیم قدیمی و دوست داشتنی ملوان میزبان سپیدرود رشت بود. دو شهری که 40 کیلومتر از همدیگر فاصله دارند ولی هنگام برگزاری یک مسابقه فوتبال انگار یک کهکشان از هم دور می شوند. در این مسابقه که با پیروزی یک گله سپیدرود خاتمه یافت، علاوه بر فحاشی های رکیک و توهین های روح خراش، پرتاب سنگ و شکستن سر و توقف بازی و ... هم آنچنان بالا گرفت که علی کریمی سرمربی تیم رشتی بازیکنانش را یک دقیقه مانده به پایان نیمه اول به رختکن بُرد!
وقتی در خیابان های رشت و انزلی قدم می زنی از آن حجم زیبایی، عطر و بوی خوشایندبازارهای سنتی، برخورد سخاوتمندانه مردم، تاریخ و دیرپایی فرهنگ و بزرگ منشی شان لذت می بری، غبطه می خوری به اینکه چطور این همه سینه هایشان گشاده است اما وقتی روی سکوهای سیمانی کنارشان می نشینی باورت نمی شود که چطور می توانند این همه پرخاشگر باشند؟
چطور ممکن است بتوان به قصد کُشت (نگویید نوازش و ترساندن!) به طرف یک بازیکن، یه هموطن، یک انسان که برای ایجاد لذت در ما سرگرم انجام یک رقابت ورزشی است سنگ پرتاب کرد؟! که چه بشود؟ گیرم که زدیم و کُشتیم و تیم پیروز شد؟ چه تاجی بر سر این فوتبال و زندگی زهوار در رفته مان می گذارند؟
در چنین مواردی به سبک ماست مالی ملی می گویند اینا عده قلیلی جوان و تماشاگرنما هستند. این حرف را عموماً کسانی می زنند که هرگز در این استادیوم ها حاضر نشده اند و ندیده اند پیرمردهای موسفید کرده و مهربان یک مرتبه چنان واژه های رکیکی به کار می برند که به قول جوان ها؛ «اشک های آدم یکجا می ریزد»!
بخشی از این ماجرا ریشه در این دارد که ما تحت هیچ شرایطی حاضر به پذیرش شکست نیستیم. نمی توانیم قبول کنیم در یک مسابقه ممکن است ابر و باد و مه و خورشید و فلک و خطای داور و ناکارآمدی بازیکن ما و قدرت حریف و ... هر کدام عاملی شوند که شکست بخوریم. نمی پذیریم و زیر میز می زنیم. در زندگی واقعی هم همین نشانه ها را داریم.
کمتر کسی را می توانیم پیدا کنیم که بعد از یک ناکامی در زندگی یا دست به قصابی خودش نزند و تا مدتها به سمت روح خودش سنگ پرتاب نکند یا دیگران را مقصر نداند. به سیستم دولتی ناسزا نگوید، زمین و زمان را شماتت نکند اما حاضر نباشد بپذیرد که در کشمکش زندگی، چیزی به اسم شکست و ناکامی هم هست و پذیرش این نکته می تواند به آرامش آدم کمک کند.
اینکه امروز شکست خوردیم، دلیل نمی شود فردا پیروز نشویم. مدام شعار می دهیم که «شکست پل پیروزی است» اما در عمل نه تحمل شکست را داریم و نه مستی پیروزی را تاب می آوریم. شکست در یک مسابقه فوتبال تلخ است. مثل شرنگ. این را فقط عاشق ترین عاشقان فوتبال درک می کنند اما مگر شکست در زندگی، عسل است؟ مگر باختن مال و سرمایه لذتبخش است؟
بعد از شکست حق داریم افسوس بخوریم، حتی گریه کنیم، چند لحظه و روزی در خودمان فرو برویم اما حق نداریم به سمت حریف سنگ بیندازیم یا خودمان را سلاخی کنیم. گاهی باید قدرت حریف را پذیرفت، تنها در این صورت است که تلاش می کنیم قوی تر شویم و با اشتیاق برگردیم برای شکست دادنش وگرنه با فحش و سنگ پرانی تا به امروز مشکلی حل نشده است.
این ماجرا فقط به رشت و انزلی یا تهران و کرمان خلاصه نمی شود، همه مان در زندگی تا این اندازه از پذیرش نقش خودمان در شکست ها گریزانیم و ساده ترین کار را در یافتن مقصر بیرونی، پرتاب سنگ به او، ناسزا گفتن، پناه بردن به دامن یاس و نومیدی و ... می دانیم. واکنش هایی که هیچ دستاوردی ندارد. مطلقاً!