زیباکلام: تا اوایل پاییز بخشی از خانه‌های دهکده امید آماده خواهد شد/ اینکه می گویند ما روحیه کار جمعی یا مسوولیت پذیری نداریم صحیح نیست

 دکترصادق زیباکلام (فعال سیاسی و استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران) در گفتگو با خبرنگار عصرایران معتقد است: "در ایران اعتقادات فرهنگی وجود دارد که مشخص نیست چقدر درست باشد. من به شخصه معتقدم اعتقادات فرهنگی در بسیاری از موارد اساس و مبنای عاقلانه و جدی ندارد. به عنوان مثال گفته می شود که «ما ایرانی ها حافظه تاریخی نداریم».

وی افزود: این جمله در کجای تاریخ و از سوی چه کسی مطرح شده که بتوان به آن استناد کرد. یک شخصی این جمله را گفته و بقیه آن را تکرار کرده اند. چه مطالعه ای صورت گرفته است که این موضوع را به ایرانیان منتسب می کنند. چطور مردم عراق حافظه تاریخی دارند، مردم افغانستان و پاکستان و نروژ دارند، اما مردم ایران حافظه تاریخی ندارند؟!

یا گفته می شود «ما ایرانی ها روحیه کار جمعی نداریم» یا می گویند ما در عرصه مسابقات ورزشی در عرصه هایی که به صورت تیمی شرکت می کنیم دستاورد چندانی نداریم و در بازی های انفرادی افتخارات بیشتری کسب می کنیم. یا می گویند درایران «هرکی به فکر خودشه یا به دنبال این است که گلیم خود را از آب بکشد» و...! من این گزاره ها را قبول ندارم چون مطالبی است که هیچ مبنای صحیح و علمی ندارند.

زیباکلام با اشاره به اینکه طرح چنین مطالبی بعضاً برگرفته از تلخی ها و ناکامی های سیاسی و تاریخی است که این گزاره ها را به صورت یک باور تبدیل کرده گفت: " آیا زمان جنگ با عراق به خصوص در سال های اولیه جنگ می توانستیم بگوییم که ایرانی ها روحیه کار دسته جمعی ندارند، ایرانی ها تکرو هستند و فقط به فکر منافع خودشان هستند؟! وقتی شما به جنگ و نقش مردم در آن سال ها نگاه می کنید نمی توانید چنین مطالبی را باور و قبول نمایید لذا این باورهای غلط را باید اصلاح کرد و نباید اجازه دهیم که در جامعه رواج پیدا کند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: گفته می شود مسئولان ایرانی مسئولیت پذیر نیستند و به طبع آن مردم نیز مسئولیت اجتماعی را آموزش ندیده اند اما باید به این گزاره پاسخ داد که این مسئولین از کجا آمده اند؟ آیا این افراد از کره ماه برای مسئول شدن در ایران آمده اند؟! پاسخ خیر است.

 تمام این افراد از همین سرزمین هستند و یا انتخاب شده اند برای مسولیت یا از طرق دیگری وزیر و وکیل و ... شده اند. در حقیقت این افراد جزئی از مردم هستند که سمت ها و پست های دولتی وحکومتی را پذیرفته اند لذا این که ما بگوییم مسئولان مسئولیت اجتماعی ندارند و باعث شده که مردم هم مسئولیت اجتماعی پیدا نکنند، غلط اندر غلط است. چرا که این مسئولین برخاسته از همین جامعه هستند.

این فعال اجتماعی با رد این تعابیر گفت: من معتقدم مردم در ایران همانقدر مسئولیت اجتماعی دارند که درجوامع دیگر وجود دارد. منتهی در ایران یک ساختارهای سیاسی وجود دارد که آنطور که باید و شاید ما خیلی نتوانستیم بسیاری از آرمان ها و اهدافمان را تحقق ببخشیم.

این موضوع تاثیر فراوانی بر روی خیلی از مسائل اجتماعی داشته و باعث شده تا گفته شود ما مسئولیت اجتماعی نداریم و مردم ما تکرو هستند و ... اما هر زمانی که ما شاهد شرایط مطلوب سیاسی در کشور بودیم، دیده ایم که مردم ایران مثل مابقی دیگر ملل رفتار کرده اند و خیلی تفاوت دیگری با جوامع دیگر ندارند.

دکتر زیبا کلام با اشاره به موضوع زلزله کرمانشاه و اقداماتش در مورد ساخت و ساز دهکده امید نیز در سرپل ذهاب گفت: اتفاقا در همین کاری که ما انجام دادیم و ادامه دارد، یک استاد دانشگاه آمد و گفت من میخواهم در مناطق زلزله زده چنین کاری را انجام دهم و مردم هم آمدند کمک کردند این نشان دهنده این است که مسئولیت اجتماعی وجود دارد همکاری و روحیه تعاون در میان مردم موج می زند.  ما به عینه می بینیم که جایی که مردم اعتماد دارند می آیند و کمک می کنند.

استاد دانشگاه تهران با اشاره به مبالغی که به حسابش واریز شده گفت: در قضیه زلزله، من ارقام 5 و 10 هزارتومانی در لیست کمک های بانکی دیده ام که به حسابم واریز شده است. البته ارقام میلیونی هم بوده اما موارد بسیاری مبالغ ریز بودند. کسانی که این رقم ها را داده اند مشخص است که وضع مالی خوبی نداشته اند و متمول نبوده اند چرا که اگر وضعیت مالی خوبی داشتند بیشتر کمک می کردند. چون نفس کار را قبول دارند اگر امروز فردی 5 هزار تومان داده بیشتر از این نداشته تا کمک کند.

این نشان دهنده این موضوع است که این فرد یا محصل بوده یا دانشجو یا یک کارمند معمولی که درآمد زیادی نداشته است. این نشان دهنده این است که افرادی که ثروتمند نبوده و وضع مالی مناسبی نداشته اند برای کمک کردن پا پیش گذاشته اند. پس این علامت و نشانه مسئولیت اجتماعی است.

درجامعه ما مسئولیت پذیری اجتماعی و کار دسته جمعی وجود دارد و درست نیست برخی مطالب را بی جهت تکرار کنیم لذا درست نیست به خودمان اتهام بزنیم و بگوییم مسئولیت اجتماعی نداریم.

صادق زیباکلام در پاسخ به این سئوال که چرا ما در ایران به رغم اینکه از پتانسیل کافی برای بهبود اوضاع کشور در عرصه های مختلف بهره مند هستیم و اما از آن درست استفاده نمی کنیم گفت: برای اینکه اشکال اساسی به وجود آمده مشکل سیاسی است. چرا مردم به صادق زیباکلام اعتماد کردند و بیش از سه میلیارد تومان به حسابش پول ریختند. اما چرا این پول را به ارگان های دولتی ندانند؟ این علامت سئوال را در ذهن نگه دارید. برگردید به دهه 60 ببینید در آن سال ها بارها و بارها اتفاق افتاده بود که در محلات مختلف مسجد محل و روحانی محل پول جمع می کردند، غذا و دارو و لباس جمع می کردند.

  آن زمان اگر کسی پنج عدد تخم مرغ داشت، همه را برای جبهه می داد، نمی گفت ممکن است دیگر تخم مرغ پیدا نشود یا دوتاشو برای خودم نگه دارم. حالا باید این سوال را از خودمان بپرسیم چرا جامعه ای که هرچی داشت را بدون هیچ چشم داشتی تقدیم می کرد به نهادهای دولتی و مسجد و روحانی محل. اما چرا امروز این اعتماد وجود ندارد؟ این سئوال اصلی است که  باید ازخودمان بکنیم.

من معتقدم آن زمان اعتماد زیادی به حکومت و نظام وجود داشت اما متاسفانه ظرف سه دهه گذشته بخش عمده ای از آن اعتماد به دلایل مختلف سیاسی و اجتماعی کمرنگ شده است. این مسائل را باید ریشه یابی کنیم نه اینکه بی جهت به خود انگ بزنیم و بگوییم ایرانی جماعت چنین چیزی را ندارد یا ایرانی جماعت چنین خصلتی دارد. من معتقدم تمام گزاره هایی که با ایرانی جماعت آغاز می شود هیچکدام درست نیست.

چون ایرانی جماعت در شرایط مختلف اجتماعی متفاوت رفتار کرده است. شما می بینید که ایرانی ها در دوران جنگ ایثار خود را چگونه به نهادهای حکومتی ابراز می کنند اما در دوران همین زلزله های اخیر می بینید که متفاوت از گذشته آن اعتماد قبلی وجود ندارد اما به گونه دیگر رفتار و مسئولیت اجتماعی را از خود بروز می دهند. پول خود را به یک دانشگاهی یا یک ورزشکار و هنرمند می دهند و احساس می کنند بیشتر به آنها اعتماد دارند.

سرپرست پروژه "دهکده امید" در ادامه صحبت های خود به وضعیت این پروژه اشاره داشت و گفت: دهکده امید به حول قوه الهی به پیش می رود، اما همچون سایر کارهای اجرایی دیگر مشکلات خاص خودش را دارد. ولی من از ابتدا بنا را براین گذاشتم که باید با نهادهای دولتی همکاری کنیم. وقتی شما قصد همکاری دارید، قطعا آنها هم قوانین و مقرراتی دارند که باید به آن پایبند بود. تا به امروز خوشبختانه کارها خوب پیش رفته و انشالله تا اوایل پاییز بخشی از خانه ها آماده خواهند شد.

ما می توانیم دهکده امید را به عنوان یک نماد مسئولیت اجتماعی ببینیم. دقیقا دهکده امید مصداق مسئولیت پذیری اجتماعی است که مردم برای کمک به هم نوعان خود اعتماد و سرمایه خود را در اختیار ما گذاشتند تا بتوانیم کمکی به هموطنان زلزله زده بکنیم.