عصر ایران ؛ کاوه معین‌فر - هر ساله در شهریور ماه تا اوائل مهر بحث معرفی فیلم نماینده ایران به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسکار داغ می شود، امسال هم در آغاز از سرگیری این بحث‌ها قرار داریم و با توجه به جمیع جهات چند نکته باید در این باره ذکر کرد:
امسال آخرین مهلت ارسال و معرفی فیلم‌ها از سوی کشورها مختلف برای رقابت در شاخه بهترین فیلم خارجی اسکار 2019 روز 9 مهر ماه است مطابق با اول اکتبر 2018.
بر اساس اعلام آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسکار تمامی فیلم‌ها برای کسب شرایط لازم برای حضور در شاخه بهترین فیلم خارجی جوایز سینمایی اسکار در سال ۲۰۱۹ باید نه زودتر از تاریخ ۹ اکتبر ۲۰۱۷ (۹ مهر ۱۳۹۶) و نه دیرتر از ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۸ (۸ مهر ۹۷) حداقل به مدت ۷ روز پیاپی در سینماهای کشور مبدا اکران تجاری شده باشند.
همچنین تمامی فیلم‌هایی که خواستار حضور در بخش بهترین فیلم خارجی جوایز سینمایی اسکار هستند صرف‌نظر از زبان فیلم نباید در خاک آمریکا ساخته شده باشند.
از سوی دیگر تمامی کشورها باید نماینده خود را به انتخاب یک سازمان، کمیته و یا هیأتی متشکل از افرادی از بدنه سینما انتخاب کند و اسامی این افراد نیز باید به آکادمی فرستاده شود.
بر اساس موارد ذکر شده و تاریخ فوق حدود 60 فیلم سینمایی دارای شرایط ارائه به اسکار هستند اما واقعیت این است که تکلیف بسیاری از این فیلم‌ها از همان ابتدا روشن است و اساسا در این انتخاب‌ها جایگاهی ندارند (مثلا فیلم‌های کمدی). اما فیلم‌هایی که موضوعی بکر، انسانی و داستانی جهان‌شمول را داراست گزینه‌هایی بهتر برای چنین انتخابی هستند.
با یک نگاه اجمالی می‌توان گفت فیلم‌های «بدون تاریخ بدون امضاء» به کارگردانی وحید جلیلوند، «عصبانی نیستم» از رضا دُرمیشیان، «سد معبر» ساخته محسن قرایی، «آنسوی ابرها» به کارگردانی مجید مجیدی، «خفگی» به کارگردانی فریدون جیرانی، «خانه دختر» شهرام شاه‌حسینی، «اسرافیل» از آیدا پناهنده، «لاتاری» به کارگردانی محمد حسین مهدویان، «به وقت شام» از ابراهیم حاتمی‌کیا، «خوک» ساخته مانی حقیقی، «فراری» به کارگردانی علیرضا داوودنژاد، «چهارراه استانبول» از مصطفی کیایی، «دارکوب » به کارگردانی بهروز شعیبی، انیمیشن «فیلشاه» ساخته هادی محمدیان، «دلم می‌خواد» از بهمن فرمان‌آرا، «تنگه ابوقریب» از بهرام توکلی و «شعله‌ور» به کارگردانی حمید نعمت‌الله را می‌توان از شانس‌های اصلی انتخاب به عنوان نماینده اسکار ایران در سال ۲۰۱۹ برشمرد.
بر اساس تجربه ادوار گذشته فیلم‌های مناسب ارائه هستند که معمولا در جشنواره‌های معتبر جهانی به نمایش درآمده و یک شناخت بین‌المللی قبلی از آنها به وجود آمده است. جشنواره‌هایی مانند برلین، کن، ونیز و تورنتو از مهمترین آنها هستند و بعد از آنها جشنواره های الف جهانی را می‌توان در این زمره دانست.
اما مهمترین قضیه‌ای که هیئت انتخاب باید مد نظر داشته باشد این است که فیلم انتخاب شده برای معرفی به اسکار چه پشتوانه بین‌المللی دارد؟ یعنی چه کمپانی پخش فیلم در آمریکا را بر عهده دارد؟ زیرا که قدرت و اعتبار کمپانی پخش کننده و ایجاد کمپین تبلیغاتی برای معرفی فیلم از نکات مهم این ماجراست. چه‌بسا اگر کمپانی آمازون پخش آمریکای شمالی فیلم "فروشنده" فرهادی را در اختیار نداشت، شاید سرنوشت اسکار دوم در کارنامه ایران به گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد.
مطرح شدن فیلم در فضای رسانه‌های آمریکا، نظر منتقدان و مخاطبان و امکان نمایش آن در آمریکا همگی در این روند نقش دارد و طبیعتا شانس فیلمی که در آمریکا پخش شده باشد (به مدد کمپانی که این قدرت را دارد) بیشتر از فیلمی است که چنین تمهیداتی را در اختیار ندارد و فقط نسخه بلوری آن در اختیار داوران اعضای آکادمی است که شاید حتی آن را کامل نبینند.
حال از لیست فیلم‌های ایرانی کدام فیلم‌ها در امریکا پخش کننده دارند و یا قرار است پخش کننده پیدا کنند؟ تنها خبری که وجود دارد این است که «کمپانی دیستریب فیلمز یواس مسئول پخش فیلم «بدون تاریخ بدون امضا» به کارگردانی وحید جلیلوند در ایالات متحده آمریکا شد. این کمپانی قصد دارد با همکاری ۱۸۴۴ انترتینمنت و ۱۰۲ شرکت توزیع کننده فیلم جلیلوند را در سینماها اکران کند.» برای مابقی فیلم‌ها اطلاعات خاصی در این زمینه پیدا نشد. بی‌تعارف با توجه به جوایزی که فیلم جلیلوند در جشنواره ونیز 2017 دریافت کرده است می‌توان گفت نسبت به سایر گزینه‌ها مصالح لازم بهتری جهت ارائه به اسکار را داراست. (از جهت شناسایی و مانور تبلیغاتی بر روی آن)
ولی با ارجاع به تجربیات سال‌های قبل احتمال زیاد فیلم مجیدی، حاتمی‌کیا یا مهدویان معرفی خواهد شد که با توجه به قواعد انتخاب فیلم خارجی اسکار از همین الان می‌توان گفت که بعید است این فیلم‌ها در لیست 10 فیلم اولیه انتخاب شوند (امیدوارم من اشتباه کرده باشم).
برخلاف سایر جوایز اسکار، جایزه اسکار بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان به شخصی خاص اعطاء نمی‌شود و گرچه کارگردان اثر آن را دریافت می‌کند اما در واقع جایزه به طور کل متعلق به کشور فرستانده فیلم به آکادمی محسوب می‌شود. بنابراین باید تصمیمی اتخاذ شود که بر اساس شناخت از زمین بازی رقابت اسکار و مصلحت ملی بالاترین شانس را با آن فیلم داشته باشیم.
در صورتیکه آنچه اهمیت دارد بیان بدون واهمه ی ارزشهای نظام در صحنه های بین المللی است.