رهبران اتحادیه اروپا بالاخره بر سر موضوع مهاجرت به توافق رسیدند. سران کشورهای اروپایی پس از ۹ ساعت گفتگو که از روز پنج‌شنبه ۲۸ ژوئن (هفتم تیر ماه) آغاز شد در بیانیه‌ای مواضع مشترک خود در زمینه مهاجرت و بحران پناهجویان را اعلام کردند. دست کم ۱۲ بند از بیانیه به این موضوع اختصاص داده شده است.
مقام‌های اروپایی در این بیانیه که بامداد جمعه ۲۹ ژوئن (هشتم تیر ماه) منتشر شد، به ویژه بر سر روند رسیدگی به پرونده‌های پناهجویی به توافق تازه‌ای دست یافتند. کشورهای عضو اتحادیه به ویژه موافقت کردند که تمامی مراحل جابجایی و اسکان موقت در «مکان‌های کنترل شده» و به صورت «داوطلبانه» از سوی کشورهای عضو انجام شود. این بدان معنی است که خود پناهجو حق انتخاب کشور میزبان را ندارد و اعضا اتحادیه اروپا به صورت داوطلبانه هر پناهجویی را می‌پذیرند.
۲۸ کشور عضو همچنین توافق کردند تا ضمن تشدید کنترل مرزهای خارجی اتحادیه اروپا به منظور پیش‌گیری از ورود مهاجران، کمک مالی به اسپانیا و کشورهای مهاجر فرست از جمله ترکیه، مراکش و کشورهای شمال آفریقا را افزایش دهند. آنها همچنین هم‌پیمان شدند تا از بروز «وضعیت کنترل نشده» بحران پناهجویان همانند آن چه در ورود موج عظیم پناهجویان در سال ۲۰۱۵ روی داد، جلوگیری کنند.
در بخش دیگری از بیانیه سران اتحادیه اروپا آمده است که دولت‌های اتحادیه از این پس از ایتالیا و کشورهای دیگری که به عنوان خط مقدم بحران مهاجرت شناخته می‌شوند و نخستین پذیرای پناهجویان ورودی از راه دریای مدیترانه هستند، بیشتر حمایت کنند.
کشورهای اروپایی در مورد لزوم همکاری در زمینه کنترل جابجایی پناهجویان و مهاجران غیرقانونی درون فضای شنگن نیز به توافق رسیده و تأکید کرده‌اند که در چهارچوب اصلاحات قانون دوبلین، مسئولیت‌پذیری و همیاری بیشتری با یکدیگر داشته باشند.
بر اساس قانون دوبلین، هر پناهجویی که نامش در مبادی ورودی نخستین کشور عضو اتحادیه اروپا ثبت می‌شود، تنها حق درخواست پناهندگی از همان کشور را دارد. بر اساس همین قانون، پناهجو اگر به کشور دیگری رفته و از آنجا درخواست پناهندگی کند، درخواست او به همان کشور اول ارجاع می‌شود و در صورت موافقت کشور اول، پناهجو باید به آنجا بازگشته و درخواست خود را ارائه دهد.
واکنش سران اروپا
توافق تازه اتحادیه اروپا در مورد بحران پناهجویان با استقبال تمامی اعضا روبرو شد. در این میان دولت راستگرای ایتالیا که به مهاجرستیزی مشهور بوده و تا کنون منتقد جدی سیاست مهاجرتی اتحادیه به شمار می‌رفت، واکنش مثبتی به این توافق نشان داد.
نخست‌وزیر ایتالیا روز جمعه گفت از توافق به دست آمده در مورد مهاجران «خرسند» است. جوزپه کنته درباره نتیجه نشست ۹ ساعته روز جمعه سران اتحادیه در بروکسل گفت: «مذاکرات طولانی بود، اما باید بگویم که از این پس ایتالیا تنها نیست.»
وی در عین حال در مورد ساختن مراکزی برای پذیرش پناهجویان در ایتالیا ابراز تردید کرد و گفت بعدا در این مورد تصمیم می‌گیرد.
آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان در مورد این توافق گفت: «ما توافق کردیم که بخش دوم کمک مالی به ترکیه داده شود زیرا این کشور در تأمین پناهجویان کار بزرگی را انجام می‌دهد. ما همچنین کمک‌های مالی بیشتر از منابع بهتری به کشورهای آفریقایی اختصاص داده‌ایم.»
وی در مورد حق انتخاب کشور میزبان از سوی پناهجویان گفت: «هیچ پناهجویی حق انتخاب کشور میزبان در اتحادیه اروپا یا فضای شنگن را ندارد و نمی‌تواند به خواست خود به کشوری درخواست پناهندگی بدهد.»
خانم مرکل در عین حال در زمینه احساس مسئولیت اعضا اتحادیه برای پذیرش پناهجویان تأکید کرد: «البته از سوی دیگر همیاری میان کشورها با کشور اول (کشوری که پناهجو برای نخستین بار به آن وارد و ثبت نام می‌شود) ضروری است.»
رئیس جمهوری فرانسه نیز پس از پایان نشست سران اتحادیه اروپا در بروکسل از این که «همکاری اروپا» بر «منافع ملی» کشورهای عضو ترجیح داده شده، ابراز خرسندی کرد.
امانوئل ماکرون در این زمینه گفت: «اروپا در آینده برای مدتی طولانی زیر فشار بحران مهاجرت به سر خواهد برد. ما باید در عین تلاش برای حفظ ارزش‌هایمان، بر این چالش نیز فائق آئیم.»
قرار است نشست مقام‌های عالی اتحادیه اروپا در مورد موضوع مهاجرت روز جمعه نیز ادامه یابد.