عصر ایران؛ مهرداد خدیر- «خداحافظ آقای جنتی»؛ این تیترِیکِ یک روزنامۀ حرفه‌ای و جدیدالانتشار است درباره پایان حضور آیت‌الله احمد جنتی در نماز جمعۀ تهران.
در خبرها آمده بود که مقام معظم رهبری که در عین حال امام جمعه تهران نیز هستند با درخواست کناره‌گیری احمد جنتی امام جمعۀ موقت تهران موافقت کرده‌اند.
با این حال این اتفاق به منزلۀ وداع ایشان با مناصب دیگر مانند عضویت در فقها و دبیری شورای نگهبان، عضویت و ریاست مجلس خبرگان رهبری و طبعا یا به تَبَع عضویت در نهادهایی مانند مجمع تشخیص مصلحت نظام نیست و آیت الله جنتی را مادام که دبیر شورای نگهبان و رییس مجلس خبرگان رهبری است نمی توان بازنشستۀ سیاسی قلمداد کرد و دبیری شورای نگهبان البته مهم تر است چون صلاحیت خبرگانی‌ها را هم او تأیید میکند.
با این که اقامۀ نماز جمعه یک نوبت در ماه چندان سنگین نیست اما پخش مستقیم خطبه‌ها و گسترش رسانه‌ها و حساسیت بر روی آقای جنتی احتمالا خود ایشان را در 91 سالگی به این نتیجه رسانده که دیگر صلاح نیست در مراسمی که مستقیما پخش می شود سخنرانی کنند یا به او توصیه شده یا یکی از سیاست‌های حجت الاسلام علی اکبری در ستاد نماز جمعۀ تهران است که با دعوت از آقای ابوترابی فرد نشان داد تغییراتی به قصد تعدیل در راه است.
آمارها از کاهش شدید شمار شرکت کنندگان در نماز جمعۀ تهران حکایت میکند و احتمالا در تغییرات جدید قصد دارند فضا را قدری تلطیف کنند. با این که ابتدا تصور می‌شد ابوترابی فرد به جای احمد خاتمی خطبه می‌خواند اما اکنون روشن شده که او به جای احمد جنتی در نظر گرفته شده بود.
با این همه مهم‌ترین نقشی که آیت الله احمد جنتی در 25 سال اخیر ایفا کرده نه در خطبه‌های نماز جمعه که در تعیین صلاحیت کاندیداهاست به گونه‌ای که ده‌ها هزار نفر از نامزدهای انتخابات مجلس و ریاست جمهوری در این 25 سال مجوز ورود نگرفته‌اند. دربارۀ ریاست جمهوری هر چند حذف غیر رجال طبیعی است اما در این فقره هم شورای نگهبان رد صلاحیت‌های پر سر و صدایی داشته است.
مهم ترین چالش درون حاکمیت پس از درگذشت رهبر فقید انقلاب، بر سر تفسیر کلمه «نظارت» درگرفت.
در قانون اساسی «نظارت» بر انتخابات به شورای نگهبان سپرده شده و در حیات مرحوم امام روال این بود که تنها دربارۀ صحت و سقم نحوۀ برگزاری انتخابات نظر می‌دادند و چنانچه شوراهای اجرایی نامزدی را واجد شرایط مصرح و مشخص قانونی نمی دانستند به شکایت او رسیدگی می‌کردند.
در وصیت نامۀ امام خمینی هم آمده است که چنانچه نماینده‌ای به صورت نامشروع وارد مجلس شد نمایندگان دیگر اعتبار‌نامۀ او را تصویب نکنند و صحبتی از نقش شورای نگهبان در این فقره نیست اما در آغاز دهۀ 70 شورای نگهبان و شخص آیت الله جنتی درباره انتخابات قایل به نظارت استصوابی شدند یعنی از بای بسم الله تا تای تَمّت(از ابتدا تا انتها) را آنان باید نظارت کنند و در انتخابات اخیر صلاحیت نماینده اصفهان را پس از راه یافتن به مجلس هم رد کردند.
دربارۀ مجلس خبرگان رهبری هم شرط احراز اجتهاد در غیر مشهورین یا منصوبین رهبری را اخذ آزمون دانستند.
به همین خاطر تیتر امروز «خداحافظ آقای جنتی» یادآور تیتر روزنامۀ سلام در 25 سال قبل هم هست که پس از رد صلاحیت های گسترده در صفحه اول تیتر زد: «خسته نباشید آقای جنتی!»
با این حال نباید تصور کرد که آیت الله جنتی از سپهر سیاست و تأثیرگذاری در مناسبات قدرت خداحافظی کرده بلکه تنها از نماز جمعه رفته است. به این بهانه اما می توان چند جملۀ مشهور ایشان را دوباره نقل کرد:
- تابستان 88 و بعد از اتفاقات پس از انتخابات: «عده ای دستگیر شده اند و دارند اعتراف می گیرند از آنها.»
- پس از ثبت نام آیت الله هاشمی رفسنجانی در سال 1392: «رییس جمهوری باید ساده‌زیست باشد. نمی‌شود فردی با بنز بیاید و برود؛ فردی که چنین ماشینی سوار شود و خانۀ آن چنانی داشته باشد نمی‌تواند درد مردم را بفهمد. این چنین فردی اصلاً معنی گرسنگی را نمی‌فهمد و نمی‌توان به او رأی داد».
- «بشر غیر از اسلام، همان حیواناتی هستند که روی زمین میچرخند و فساد می‌کنند». این جمله واکنش و انتقاد نمایندۀ زرتشتیان در مجلس شورای اسلامی را به دنبال داشت.
- درباره حجاب و در توصیه به دولت: «دولت اگر میخواهد وضع پوشش را اصلاح کند باید ابتدا از جیره‌خواران خود – یعنی کسانی که در ادارات دولتی کار می‌کنند – و کسانی که از دولت حقوق می‌گیرند . دختران دانشجویی که می‌خواهند درس بخوانند بعد از ورود به دانشگاه چادر خود را برمی‌دارند و خراب می‌شوند. دانشویان برای کسب نمره هر صحبتی را گوش می‌دهند پس بهتر است اگر حجابشان را رعایت نکردند نمره‌شان کم شود.»
- در سال 88: «اسنادی به دستش رسیده که نشان می‌دهد سران فتنه (دو نامزد معترض) از آمریکا یک میلیارد دلار پول گرفته‌اند و قرار بوده اگر موفق شدند نظام را منقرض کنند، باز هم دلار دیگر هم بگیرند.»
- بعد از 25 بهمن 89 و چند روز قبل از شروع حصر: «کاری که قوه قضائیه می تواند بکند این است که باید ارتباط آن ها را با مردم به کلی مسدود کند، درب خانه های آنها مسدود شود و تلفن و اینترنت آنها قطع شود تا نتوانند پیامی بدهند و بگیرند.»
- پس از نامۀ محمود احمدی نژاد به جرج بوش رییس جمهوری آمریکا:«این نامه فوق‌العاده است و عقیدۀ من این است که از الهامات خدا بود … توصیه می‌کنم این نامه را بچه‌ها همه بخوانند و در مدارس و دانشگاه‌ها خوانده شود و صداوسیما نیز مکرر آن را بخواند».
- بعد از تشدید تحریم ها در اواخر دوران احمدی نژاد: «ممکن است زمانی فرا برسد که ما روزی دو وعده غذا بخوریم. چه اشکالی دارد حتی اگر شرایط بدتر شود ما روزی یک وعده غذا بخوریم؟ همان‌طور که الان نیز برخی روزی یک وعده غذا می‌خورند».
- پس از مرگ هوگو چاوز رییس جمهوری ونزوئلا و اعلام بازگشت او: «ای کاش کسانی که می‌خواستند حرفی بزنند چهارتا کتاب می‌خواندند… چاوز به لحاظ سیاسی آدم خوبی بود اما نامسلمان بود و رجعت در موردش صدق نمی‌کند».
باری، آیت الله احمد جنتی فراز و فرودهای فراوانی را سپری کرده و شاید همین نکته کفایت کند که از چهار فرزند (همه پسر) او یکی (حسن) در روستای زادگاه همراه مادر زندگی میکند و به درود‌گری (نجاری) مشغول است. دیگری (محمد) از ابتدا همراه او بوده است. علی به وزارت هم رسید اما از نظر سیاسی افکار پدر را خصوصا در نقد هاشمی رفسنجانی تأیید نمی‌کند و حتی یک سال رییس دفتر هاشمی بود. فرزند دیگر (حسین) اما پیش و پس از انقلاب 57 عضو مجاهدین خلق (منافقین) بود و در سال 1361 کشته یا اعدام شد.
درست است که آیت الله جنتی با خطبه ها هم فرایاد می‌آید اما مهم‌ترین بخش زندگی او این ربع اخیر و 25 سال از 71 تا 96 است که با رد صلاحیت‌های گسترده بیشترین تأثیر را بر آرایش فضای سیاسی بر جای گذاشته تا جایی که این تیغ نه تنها شماری از وزیران و نمایندگان سابق و لاحِق و سیاست‌مداران و روحانیون سرشناس و حتی نواده و یادگار امام که دو رییس جمهوری سابق و اسبق را نیز از گردونۀ انتخابات حذف کرد.