افزون بر قلب، مغز و کبد، سیستم تنفسی که ریه ها از قسمت های اصلی آن هستند نیز یکی از مهم‌ترین بخش های بدن انسان در نظر گرفته می شود. عملکرد نادرست ریه ها تنگی نفس و کاهش سطوح انرژی را به همراه دارد که می تواند انسان را در انجام فعالیت های ساده روزانه نیز ناتوان سازد.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "اکتیو بیت"، عمل تنفس شامل ورود اکسیژن به بدن می شود که روندی کلیدی در جهت عملکرد درست اندام های حیاتی بدن است. فردی که به میزان کافی اکسیژن دریافت نمی کند می تواند از مشکلات سلامت مختلف، مانند بیماری های تنفسی جدی و بیماری قلبی رنج ببرد. بر همین اساس، آگاهی از راهبردهایی که به عملکرد درست ریه ها کمک می کنند، اهمیت دارد.
فعالیت جسمانی
به طور کلی افرادی که از نظر ژنتیکی یا به واسطه دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم اندام متناسب یا لاغری دارند، فشار کمتری را برای انجام فعالیت جسمانی احساس می کنند. اما این مساله می تواند مشکل آفرین باشد، زیرا فردی لاغر که یک رژیم غذایی سالم را دنبال می کند، اما به طور منظم ورزش نمی کند نیز از ظرفیت کامل عملکرد ریه ها برخوردار نخواهد شد. در شرایطی که ریه ها به واسطه فعالیت جسمانی شدید به چالش کشیده نمی شوند، این افراد ممکن است در مواجهه با موقعیتی که به افزایش فعالیت جسمانی نیاز است با یک مشکل سلامت جدی مواجه شوند.
اجتناب از آلاینده ها
در دنیای مدرن، پرهیز از مواجهه با آلاینده های زیست محیطی مانند دود سیگار، گرد و غبار یا گازهای خروجی از اگزوز خودروها که بر عملکرد ریه ها تاثیر منفی می گذارند، بسیار دشوار است. اما تلاش برای محدود کردن مواجهه با این آلاینده های خطرناک می تواند تاثیر قابل توجهی در کمک به حفظ عملکرد بهینه ریه ها داشته باشد.
به عنوان مثال، زمانی که غلظت آلاینده ها در یک منظقه زیاد است، پرهیز از حضور در آن بهترین گزینه محسوب می شود. همچنین، اگر یکی از اعضای خانواده یا دوستان شما سیگار می کشد، بهتر است از وی درخواست کنید تا این کار را در فضای آزاد انجام دهد.
مراقبت هنگام ورزش
پیاده‌روی گاه به گاه در مناطقی که از کیفیت هوای پایینی برخوردار هستند چندان مشکل آفرین نیست، زیرا هرچه میزان مواجهه با آلاینده محدودتر و کمتر باشد، احتمال ابتلا به مشکلات بلند مدت دستگاه تنفسی کاهش می یابد.
اما ورزش کردن در این شرایط مساله متفاوتی است. هنگام انجام فعالیت های جسمانی شدید، مانند دویدن، دوچرخه سواری یا بازی فوتبال و بسکتبال، ریه ها نسبت به زمانی که فرد در حال پیاده روی یا ایستاده است هرچه بیشتر فعال می شوند. بر همین اساس، هر گونه آلاینده ای در هوا اثر چشمگیرتری بر سلامت تنفسی شما خواهد داشت. از این رو، پرهیز از ورزش در مناطقی با غلظت بالای آلاینده های هوا عاقلانه است.
تنفس از طریق دیافراگم
تکنیک های تنفس ساده، مانند تنفس از طریق دیافراگم، می توانند نقش چشمگیری در تقویت و افزایش توانایی دستگاه تنفسی ایفا کنند. افرادی که از فرصت انجام ورزش منظم برخوردار نیستند می توانند با کمک این تکنیک ها از پس یک وضعیت اضطراری که فشار ناخواسته ای را بر ریه ها وارد می کند، برآیند.
تنفس از طریق قسمت بالایی سینه
همان گونه که اشاره شد، تمرکز بر تنفس عمیق از طریق دیافراگم راهبردی ساده و مفید برای تقویت دستگاه تنفسی است. اما به منظور انجام تمرینی کامل‌تر برای ریه ها، تنفس عمیق از طریق قسمت بالایی سینه نیز باید مد نظر قرار بگیرد.
در این حالت، تنفس به گونه ای انجام می شود که فرد بر گسترش دنده ها به سمت بیرون تمرکز می کند. دنده های خود را هنگام عمل دم همانند بال هایی که باز می شوند در نظر بگیرید. زمانی که به گسترش حداکثری آنها رسیدید، بازدم را انجام داده و اجازه دهید دنده ها جمع شوند. سپس این فرایند را برای یک دقیقه ادامه دهید پیش از این که یک دقیقه استراحت کنید و سپس این روند را برای 10 دقیقه تکرار کنید.
کنترل طول تنفس
با نظارت بر مدت زمان عمل دم و بازدم طی شرایطی که در وضعیتی آرام قرار دارید، می توانید به بهبود کارایی دستگاه تنفسی خود کمک کنید. فردی با ریه های سالم باید قادر به پنج شمارش برای عمل دم و پنج شمارش برای عمل بازدم باشد. اگر در انجام این کار با دشواری مواجه هستید، مراجعه به پزشک و بررسی دقیق‌تر شرایط و سلامت دستگاه تنفسی ایده خوبی است.
وضع اندامی مناسب
وضع اندامی مناسب نه تنها ظاهر بهتری به شما می بخشد، بلکه می تواند اثری مشهود بر سلامت و به ویژه سلامت دستگاه تنفسی داشته باشد. به عنوان مثال، اگر بیش از حد به سمت جلو خم شوید، فضایی که در برای ورود هوا در اختیار ریه ها قرار دارد، محدود می شود. صاف نشستن و ایستادن فضای کافی و مناسب برای فرایند تنفس را در اختیار ریه ها قرار داده و از این رو نه تنها از سطوح انرژی بیشتری برخوردار خواهید شد، بلکه ریه ها نیز قوی‌تر می شوند.
نوشیدن آب فراوان
تامین آب مورد نیاز بدن همواره اهمیت دارد. تامین آب مورد نیاز بدن برای دستگاه تنفسی در حفظ جریان مایع به سمت غشاهای مخاطی که ریه ها را پوشش داده و انعطاف پذیری مورد نیاز آنها برای ارائه عملکرد درست را فراهم می کنند، نقش دارد. این مساله به ویژه زمانی که درگیر تمرینات ورزشی شدید هستید و فشار بیشتری نسبت به زمان استراحت یا هنگام رانندگی به ریه ها وارد می شود، اهمیت دارد.
خندیدن
خندیدن نه تنها برای بهبود شرایط روحی و روانی مفید است، بلکه به طور شگفت انگیزی برای جسم و بدن انسان به ویژه دستگاه تنفسی نیز خوب است. خندیدن موجب می شود تا عضلات شکمی و البته ریه ها ورزش کنند. همچنین، خندیدن اندکی سخت‌تر کار کردن ریه ها نسبت به زمان صحبت کردن یا ساکت بودن را به همراه دارد. با توجه به شدت خنده، این کار می تواند دسترسی هوای تازه به رگ های بیشتری در ریه ها را ممکن سازد.
ورزش با شدت متوسط
کارشناسان سلامت و تناسب اندام به این نکته اشاره دارند که استراحت زیاد و تمرینات جسمانی شدید برای شکل گیری دستگاه تنفسی قوی و کارآمد ضروری هستند. اما شما باید به ریه ها خود در سازگاری با فشار متوسط از طریق تمرینات ورزشی با شدت کمتر نیز کمک کنید. به بیان دیگر، اگرچه دویدن و دوچرخه سواری طولانی مدت می توانند مفید باشند، اما باید زمان هایی را نیز به ورزش هایی با شدت متوسط، مانند پیاده‌روی یا دوچرخه سواری کوتاه و آرام، اختصاص دهید.
تنفس در کنار دیگران
همانند بسیاری چیزهای دیگر، تنفس در کنار دیگران می تواند فعالیتی سرگرم کننده‌تر باشد. همانگونه که حضور در یک باشگاه ورزشی می تواند انگیزه های شما را برای تحقق اهداف تناسب اندام تقویت کند، پیوستن به یک باشگاه تنفس نیز می تواند در تقویت دستگاه تنفسی شما موثر باشد. گروه های حامی فعال در زمینه تنفس گزینه ای خوب برای فراگیری تکنیک های تنفس و تقویت ریه ها هستند.
مراجعه به پزشک
حتی افراد سالم نیز باید به طور منظم به پزشک مراجعه کنند تا شرایط تنفس آنها برای هر گونه مشکل احتمالی مورد بررسی قرار بگیرد. اگر به تازگی با یک مشکل تنفسی مواجه شده اید یا در گذشته مشکلی داشته اید، مراجعه منظم به پزشک از اهمیت بیشتری برخوردار می شود.
اگر تنفس شما هنگام انجام فعالیت های ساده دچار مشکل می شود یا هنگام ورزش درد یا سرگیجه را تجربه می کنید، این احتمال وجود دارد که با یک مشکل در دستگاه تنفسی خود مواجه باشید و مراجعه به موقع به پزشک می تواند در بهبود سریع‌تر آن نقش داشته باشد. اگر فعالیت هایی مانند دویدن، دوچرخه سواری یا شنا که پیش‌تر در انجام آنها مشکلی نداشتید برای شما دشوار شده است، باید به پزشک مراجعه کنید.