آیا جانشین روحانی یک پوپولیست است؟

عصر ایران - این روزها برخی چهره‌های اصلاح طلب از جمله صادق زیباکلام و ابراهیم اصغرزاده از تکرار پوپولیسم در انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 نگران هستند.

آنها بر این باور هستند اگر روحانی نتواند شعارهای خود را محقق کند و مردم از او و دولتش ناامید شوند، جامعه ایران به شدت آماده پذیرش احمدی نژاد دیگر خواهد بود.

بگذارید قبل از اینکه فرضیه ظهور پوپولیستی دیگر در سیاست ایران را بررسی کینم، ابتدا پوپولیست و ویژگی‌های آن را تعریف کنیم.

پوپولیسم از واژه لاتین popularis یا populus به معنای توده مردم یا عامه گرفته شده است. پوپولیسم گرایی دارای ویژگی های خاصی است که رفتار دولتمردان آن را به وجود می‌آورد. دولتمردانی که سعی می‌کنند از این طریق نظر مثبت مردم را به خود جلب کنند.

وعده‌های کلی؛ اولین ویژگی پوپولیست گرایی

اولین ویژگی پوپولیسم جلب پشتیبانی مردم با توسل به وعده‌های کلی و مبهم و همراه با شعارهای احساسی است.

توده گرایی و مخالفت با احزاب؛ دومین ویژگی پوپولیست گرایی

دومین ویژگی پوپولیست ها پیشبرد اهداف سیاسی، مستقل از نهادها و احزاب موجود، با فراخوانی توده مردم به اعمال فشار مستقیم بر حکومت است.

تقدس گرایی مردم؛ سومین ویژگی پوپولیست گرایی

سومین ویژگی چنین دولتی بزرگداشت و تقدیس مردم یا خلق است، با اعتقاد به اینکه هدف‌های سیاسی باید به اراده و نیروی مردم و جدا از احزاب یا سازمان‌های سیاسی پیش برود.

حالا که پوپولیسم را شناختیم و با ویژگی‌های اصلی آن آشنا شدیم بهتر است به بحث اصلی خود بازگردیم.

عملکرد ضعیف روحانی و دولت دوازدهم می‌تواند زمینه سار ناامیدی مردم شود. ناامیدی مردم یعنی عدم مشارکت بخشی از جامعه در انتخابات.

آیا این ناامیدی به انتخاب یک پوپولیست ختم می‌شود؟

احتمال ظهور یک پوپولیست وجود دارد اما بیش از آن احتمال به قدرت رسیدن یک اصول‌گرای محافظه کار بیشتر است.

مردم از سال 84 تا 88 به خوبی پوپولیسم را درک کردند. قطعا هیچکس در ایران نمی‌تواند پوپولیست‌تر از احمدی نژاد باشد. مردم از احمدی نژاد به روحانی پناه بردند و به نظر می‌رسد دیگر زیر بار فردی مانند احمدی نژاد نمی‌روند. همانگونه که در سال 92 و 96 مردم به نامزدهایی که سعی می‌کردند خود را ساده زیست و غمخوار مردم معرفی کنند رای ندادند.

به نظر می‌رسد مردم زودتر از روحانی از پوپولیست‌ها ناامید شده‌اند و حاضر نیستند رای خود را به صندوق این افراد بیندازند. عملکرد احمدی نژاد همچون نقطه‌ پایانی برای پوپولیست در ایران بود.

در آن سو تاریخ نشان داده  هروقت مشارکت در انتخابات کم بوده است این اصول‌گرایان سنتی بودند که فاتح کارزار انتخابات شده‌اند. حضور کامل محافظه کاران در 5 دوره مجلس شورای اسلامی به خوبی بیانگر این معناست.

همه اینها در صورتی است که روحانی نتواند به وعده‌های خود عمل کند  یا اینکه اصلاح طلبان نتوانند نامزدی را برای انتخابات 1400 معرفی کنند که بتواند مردم را پای صندوق‌های رای بیاورد.

روحانی و اصلاح طلبان اگر می‌خواهند تفکرشان بعد از 1400 نیز تداوم پیدا کند باید کاری کنند که هرچه زودتر وعده‌های انتخاباتی رییس جمهور اعم از اقتصادی، سیاسی و اجتماعی محقق شود.

روی کارآمدن رییس جمهوری از تفکر جریان مقابل روحانی یعنی پایان مسیری که از سال 92 آغاز شده است. مسیری که در فضای سیاسی کشور اعتدال نام گرفته است.