نهاد تعلیم و تربیت مفهومی است با گستره وسیع و فراتر از نظام رسمی تعلیم و تربیت است. بنابراین سوال مطرح شده به تغییر در نظام رسمی معطوف است.
به نظر من مهمترین تغییر کلیدی، تغییر مطالبات مردم از نظام رسمی است. مردم در وهله نخست باید مطالبات خود را تصحیح و تصریح کنند و بر آن پافشاری کنند. تا زمانی که مطالبه مردم از آموزش و پرورش کسب رتبه خوب در کنکور باشد، متولیان آموزش در جهت همین مطالبه تلاش خواهند کرد. در حال حاضر ویژگی های یک فرد تربیت شده چندان روشن نیست و مطالبه مردم از نظام آموزش و پرورش مبهم است. در چنین شرایطی نظام آموزش و پرورش پاسخگو نبوده و براحتی می تواند از مسوولیت خود شانه خالی کند یا طفره برود.
انتظار اینکه مسوولان حکومتی به نمایندگی از طرف مردم مطالبات را مطرح کند، راه به جایی نخواهد برد. بنابراین، تلاش برای تعریف و تصریح مطالبات مردم گام نخست در ارتقای کیفیت آموزش و پرورش است. بدیهی است نخبگان جامعه می توانند در آگاه ساختن مردم نسبت به حق تعلیم و تربیت نقش کلیدی ایفا کنند. نقطه آغازین همانا تعیین ویژگی های فرد تربیت شده است.
گام بعدی متقاعد کردن مردم به فایده عملی پرورش این ویژگی ها در متربیان است. وقتی مردم به اهمیت کسب ویژگی های مطلوب پی بردند، آن را به دغدغه خود تبدیل و برای رسیدن به آن برانگیخته می شوند. آنگاه به عنوان حق خود از حکومت مصرانه مطالبه خواهند کرد. البته، در بافت فرهنگی ما مردم از بضاعت کافی برای فهم مطالبه و حق خود برخوردار نیستند. در نتیجه،آگاه ساختن اولیای دانش آموزان نسبت به حق خودشان و تکلیف حکومت برای پرورش ویژگی های مطلوب به عهده نخبگان جامعه است.
بدیهی است که فضای دموکراتیک برای تغییر مورد نظر الزامی است وگرنه در فضای غیردموکراتیک، حق و مطالبه مردم معنایی نخواهد داشت.
*کانال تربیت و توسعه