عصر ایران؛ سروش بامداد- محاصره قطر و بحرانی که این امیر نشین کوچک ولی ثروتمند به خاطر تن ندادن به خواست های برادر بزرگ تر به آن دچار شده خبر اول منطقه و از اخبار مهم دنیا از صبح 15 خرداد به این سوست.
در این باره که چالش جدی آل ثانی و آل سعود به کجا می انجامد با قاطعیت نمی توان نظر داد اما در حد احتمال 5 حالت محتمل است:
در حالت اول قطر تسلیم می شود. به جای تن دادن به یک روند فرسایشی و زودتر از آن که دیر شود و کار بیخ پیدا کند دست ها را بالا می برد و اعلام می کند حاضر به قبول خواست ها و شرایط سعودی هاست.
سعودی ها اما چه می خواهند؟ این که حمایت و رابطه خود را با هر نوع اسلام سیاسی چه از نوع داعش باشد و چه اخوان المسلمین یا طالبان قطع کند. آنان البته ارتباط با اسلام انقلابی شیعی را هم در این زمره می آورند. در این صورت در نوع رابطه با ایران هم باید از عربستان تبعیت کنند. این که حکومت و کشوری هم زمان به ارتباط یا حمایت از چند نوع اسلام متفاوت متهم شود نیز در نوع خود قابل توجه و البته مایه تعجب است و اصالت اتهامات وارده را زیر سؤال می برد.
در حالت دوم امیر قطر برای رییس جمهوری آمریکا پیغام می فرستد و به قول یکی از کارشناسان چک 200 یا 300 میلیارد دلاری حاصل از منابع سرشار گاز را تقدیم او می کند تا دست از سر او بردارند! این مثال البته طعنه آمیز است ولی منظور این است که آمادگی خود را برای همکاری های اقتصادی اعلام می دارد. یا اطمینان می دهد که قصد ندارد از این ثروت علیه منافع غرب استفاده کند.
سومین احتمال این است که قطر رابطه خود را با جبهه عربی بگسلد و در محور ایران، عراق، سوریه و روسیه قرار گیرد. این احتمال البته بسیار ضعیف است زیرا با هویت عربی و موقعیت جغرافیایی قطر در تعارض است و این گونه هم نیست که تا از جبهه عربی برید این طرف به صورت کامل استقبال کنند.
چهارمین حالت متصور هم این است که حکومت قطر با کودتا تغییر کند. منتها مهم ترین عنصر برای تحقق یک کودتا غافل گیر سازی است. اگر طرح کودتا مد نظر بود قبل از این که کار به اینجا برسد اقدام می کردند.هر چند که ممکن است فشارها موجب شود یک جناح استیلا یابد.
احتمال پنجم هم برخورد نظامی است اما قطر، بحرین نیست. با این حال در حد احتمال نمی توان نادیده گرفت. عربستان در بحرین نیرو پیاده کرد اما در قطر نمی تواند این کار را انجام دهد و مشروعیت ندارد. توجیه شان در بحرین این بود که کمک خواستند و قرارداد همکاری دارند.
هر یک از این احتمالات که به واقعیت بپیوندد این نکته را باید در نظر داشت که از دو و نیم میلیون نفر جمعیت قطر تنها 300 هزار نفر اهل قطرند با 80 میلیارد دلار درآمد گازی و همین وسوسه برانگیز بوده است. کافی است با ایران مقایسه کنید. 80 میلیون جمعیت و 60 میلیارد دلار در آمد نفتی. همان وسوسه ای که عراق را به حمله به کویت تشویق یا تحریک کرد.
قطر ثروتمند برای خیلی ها قابل تحمل نیست و به همین خاطر برای آن خواب دیده اند یا خواب دیده بودند و در حال تعبیر آن هستند.
با این حال این تصور که قطر می تواند تا مدت زیادی مقاومت کند یا در آغوش ایران می غلتد بسیار آرمانی است و احتمال غالب سازش و توافق، دیگران را محتاط کرده و همه احتمال می دهند عقب نشینی کند.
جدای احتمالات تا همین جا می توان دریافت که این تصور که ائتلاف عربی یک پارچه است نادرست است و ایران می تواند در این بحران به جای ائتلاف با قطر اولا بر روی شکاف ایجاد شده حساب کند ثانیا به منافع اقتصادی ولو کوتاه مدت بیندیشد.