عصر ایران؛ مهرداد خدیر- در روزهای اخیر دو چهره سرشناس بین المللی از دنیا رفتند و جالب این که در کارنامه سیاسی هر دو نام ایران بسیار پررنگ است و در شرح زندگی شان دو نقطه بسیار خبرساز به ایران مربوط می شود.
نفر اول زیبگنیو برژینسکی مشاور امنیت ملی کاخ سفید در دوران ریاست جمهوری جیمی کارتر است که هم زمان با اوج گیری انقلاب اسلامی ایران این مسؤولیت را بر عهده داشت.
برژینسکی با نام اصلی «برژه ژینسکی» یهودی و لهستانی تبار بود اما روحیه ای به نسبت مداراجویانه داشت و مایل بود با ایران به توافق برسد و به همین خاطر از مذاکره با هیأت ایرانی در جشن های بیست و پنجمین سالگرد پیروزی انقلاب الجزایر در پایتخت این کشور استقبال کرد.
هیات ایرانی شامل مهندس مهدی بازرگان نخست وزیر دولت موقت، دکتر ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه و دکتر مصطفی چمران وزیر دفاع ملی می شد که در اول نوامبر 1979 با زبیگنیو برژینسکی و در چند روز پیاپی مذاکره کردند.
هیات ایرانی درباره حضور شاه در آمریکا هشدار می داد و پی گیر مطالبات ایران و قراردادهای تسلیحاتی بود.
برژینسکی تنها نبود و رابرت گیتس نیز در مذاکرات حضور داشت.
از برژینسکی به عنوان طراح عملیات آزاد سازی گروگان ها نیز یاد می کنند اما همواره یادآور می شد با هر گونه درگری نظامی مخالف است و حتی پس از تحقیر آمریکا در پی شکست عملیات در طبس و مرگ متجاوزان و مهاجمان نیز از راه حل نظامی دفاع نکرد.
روحیات برژینسکی به کارتر شبیه بود و حتی برخی ناکامی های رییس جمهوری دموکرات آمریکا را به او نسبت می دادند.
چهره دیگر مانوئل آنتونیو نوریه گا دیکتاتور نظامی و سابق پاناماست که از سال 1983 تا 1989 قدرت را در اختیار داشت و پس از آن که روشن شد رهبری شبکه های قاچاق را در دست داشته با تهدید آمریکا روبه رو شد که از قدرت کناره گیری کند.
آمریکایی به خاطر روابط گرم قبلی با او نگران اعتبار خود بودند ولی نوریه گا زیر بار نرفت.آمریکا اما در 20 دسامبر 1989 حمله کرد و 30 ژانویه 1990 او را تنها برانداختند که دستگیر کردند و به آمریکا بردند و سال ها در زندان های ایالات متحده به سر برد که در نوع خود اقدامی بی سابقه به حساب می آمد.
حتی اروپایی ها هم در مجازات نوریه گا مشارکت کردند و مدتی هم در اروپا زندان بود. در سال 2011 اما به پاناما برگردانده شد.
ارتباط نوریه گا با شاه اما در چیست؟ او قبل از آن که قدرت را به طور کامل قبضه کند معاون ژنرال عمر توریخوس بود و هنگام اقامت شاه در باهاما فرماندهی یگان های حفاظت را بر عهده داشت.
گفته می شود صادق قطب زاده وزیر خارجه دولت شورای انقلاب و کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری در سال 1358 با نوریه گا تماس برقرار می کند و بر سر بازداشت و انتقال شاه به ایران به توافق می رسند و حتی روزنامه ها در ایران تیتر می زنند « شاه بازداشت شد» و خود شاه هم وحشت زده شده بود اما قضیه بعدتر منتفی می شود.
اردشیر زاهدی می نویسد: «موقعي كه در پاناما بوديم موضوع دستگيري شاه و استرداد او به ايران وارد مراحل جدي و خطرناكي شد و اگر آقاي راكفلر و كيسينجر به داد شاهنشاه نرسيده بودند، مانوئل نوريه‌گا شاه را به دستور كارتر تحويل ايران داده بود!»
جیمز بیل هم در کتاب « شیر و عقاب» این موضوع را تأیید می کند و از نقش دو رابط (کریستیان بورگه، وکیل فرانسوی و هکتور ویلالون آندوی آرژانتینی) یاد می کند.
بر پایه توضیحات بالا می توان گفت مرگ این دو – زیبگنیو برژینسکی و مانوئل نوریه گا- نام محمد رضا پهلوی آخرین شاه ایران را نیز به میان می آورد.
اولی می خواست گروگان های گرفتار شده به خاطر پذیرفتن شاه در آمریکا را نجات دهد و دومی دو نقش متفاوت ایفا کرد. نقش اول حفظ جان شاه در ایام اقامت در باهاما و نقش متفاوت دوم مشارکت در معامله نافرجام تحویل شاه.