فهیمه اکبری صحت - بر اساس آخرین مصوبه دولت مبنی بر آیین نامه اجرایی تاسیس آموزشگاه رانندگی، شرایط عمومی و فردی برای متقاضیان در نظر گرفته شده است. این مصوبه در سال 1383 به تصویب دولت رسیده و از آن زمان تا کنون به روز رسانی نشده است.
البته مهمترین دلیل این موضوع اشباع و تکمیل ظرفیت آموزشگاه رانندگی در تهران و کلان شهرها است. اما بر اساس آخرین مصوبه دولت متقاضیان تاسیس آموزشگاه راهنمایی و رانندگی باید دارای برگ پایان خدمت و یا معافیت بوده و حداقل 20 سال تمام را داشته باشند.
گواهی عدم اعتیاد به مواد مخدر، داشتن حداقل مدرک تحصیلی پنجم ابتدایی، نداشتن سوء سابقه کیفری از دیگر شرایطی است که متقاضیان تاسیس آموزشگاه رانندگی باید آن را داشته باشند.
شرایط عمومی برای راه اندازی یک اموزشگاه هم عبارت است از: در اختیار داشتن کلاس مناسب آموزش تئوری حدود 40متر مربع، دفتر کار، سالن انتظار، نمازخانه، سرویسهای بهداشتی مجزا خانم و آقا، کل فضای اداری حداقل به مساحت 130متر مربع برای آموزش حداکثر 250نفر هنرآموز در ماه که مساحت زیربنا متناسب با تعداد هنرجویان افزایش خواهد یافت.
در اختیار داشتن حداقل 10دستگاه خودرو سواری آموزشی «در شهرهایی که بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارند» و حداقل 3دستگاه «در سایر نقاط کشور» که سالم و فاقد عیب و نقض و دارای برگ معاینه فنی معتبر بوده و بیش از 5سال از مدل سال عقب‌تر باشند. در اختیار داشتن حداقل 25متر مربع محل توقف «اعم از زمین محصور یا توقفگاه» به ازاء هر وسیله نقلیه جهت توقف خودروهای آموزشگاه با درب ورود و خروج و حداکثر به فاصله یکصدمتر از محل آموزشگاه. مجهز بودن به سیستم رایانه‌ای مناسب و داشتن مربیان واجد شرایط مندرج در آیین‌نامه حداقل به تعداد وسایل نقلیه موجود و متناسب با تعداد هنرآموزان برای آموزشهای نظری و عملی و داشتن تجهیزات کمک آموزشی مناسب از دیگر شرایط عمومی تاسیس یک اموزشگاه رانندگی است.
برای راه اندازی هر کسب و کاری میزان سرمایه اولیه یکی از اولویت های مهم و اصلی است. راه اندازی یک آموزشگاه رانندگی در قدم های اولیه نیاز به سرمایه چندانی ندارد اما زمانی که مدارک و شرایط اولیه فرد متقاضی تایید می شود باید شرایط عمومی مجوز بررسی شود.
شرایط عمومی مانند تمامی کسب و کارها دارای هزینه هایی است که باید در سرمایه اولیه در نظر گرفته شود. برای مثال رهن و یا اجاره یک ساختمان به عنوان دفتر کار اولین قدم در راه اندازی کسب و کاری این چنینی است. اگر یک ساختمان در مرکز شهر با شرایط مذکور را در نظر بگیریم باید بین 150 تا 200 میلیون تومان فقط هزینه رهن پرداخته شود.
با توجه به بالا بودن میزان اجاره های املاک تجاری اجاره چنین ساختمانی ماهیانه تا 20 میلیون تومان هم می رسد. سودابه مهرپور مدیر داخلی یک اموزشگاه رانندگی در شرق تهران می گوید« تعداد کثیری از مراکز آموزش رانندگی در مرکز، جنوب و شرق و غرب تهران هستند و در شمال تهران تعداد بسیار معدودی از مراکز اموزشی به چشم می خورد اما با این حال هزینه اجاره املاک مربوط به این کسب و کار بسیار بالا است.»
به گفته وی میانگین اجاره یک ملک برای راه اندازی آموزشگاه رانندگی بین 12 تا 30 میلیون تومان است.»
یکی دیگر از هزینه هایی که در سرمایه اولیه راه اندازی آموزشگاه رانندگی ثبت می شود خرید ملزومات است. خودروها به عنوان مهمترین ملزومات یک آموزشگاه رانندگی به شمار می روند. به گفته علی حسینی مالک یک آموزشگاه رانندگی در خیابان خیابان فلسطین « هر آموزشگاه به طور متوسط به 5 تا 7 خودرو نیاز دارد که بیشتر این خودروها را پراید تشکیل می دهد. با توجه به اینکه بر اساس مصوبه قانونی دولت نباید از عمر خودورها بیشتر از 5 سال گذشته باشد خودروها با رقم بالایی خریداری می شوند و برای تاسیس یک آموزشگاه رانندگی باید بین 80 تا 100 میلیون تومان هزینه خرید خودرو پرداخت کرد.»
ملزومات اداری از دیگر هزینه های این موسسات است که در هر دفتر بین سه تا 5 کامپیوتر، چند خط تلفن، ملزومات اداری، دستگاه تفن، فاکس، پیرینتر و... وجود دارد که مجموع این ملزومات بین 25 تا 30 میلیون تومان قیمتگذاری می شود.
هزینه حقوق و دستمزد یکی دیگر از هزینه هایی است که بخش قابل توجهی از درامد را از آن خود می کند. به گفته مرجان حسنی جوان منشی یک آموزشگاه در صادقیه تهران « بیشترین حقوق و دستمزدها در آموزشگاه مختص مربیان است. منشی ها بین 850 هزار تا یک میلیون تومان حقوق می گیرند. اما مربیان با توجه به میزان عملکرد خود از حقوق و مزایای بالاتری برخوردار هستند. البته برای مربی شدن باید شرایط ویژه ای هم داشت.»
پوریا علیجانی مربی آموزشگاه رانندگی در خیابان طالقانی می گوید« شرایط حقوق و دستمزد مربیان چندان هم مناسب نیست. برای مربی شدن در مرحله اول باید گواهینامه پایه 2 و مدرک تحصیلی حداقل دیپلم داشت. برای آقایان تاهل اجبار دارد. البته به آزمایش های مختلفی مانند ازمایش های جسمی اعم از هپاتیت، عدم اعتیاد و ... نیاز است و آزمایش های روحی و روانی هم انجام میشود. سپس آزمايش بيماري‌هاي مسري همچون ايدز و ... از مربیان متقاضی گرفته می شود و بعد برگه عدم سوءپيشينه از آگاهي مي‌گيري و از اداره اماكن هم بايد گرفته شود. همچنین مربیان برای دریافت مدرک مربیگری باید 2 هفته در كلاس‌هاي كانون آموزش رانندگي شركت كنند تا مراحل آموزش را یاد بگیرند پس از طی شدن این پروسه دو ماهه مربی می توان به یکی از آموزشگاه ها برای تربیت هنرجو مراجعه کند.»
به گفته وی« مربیان به صورت میانگین و با توجه به محل مستقر آموزشگاه بین یک و نیم تا 3 میلیون تومان حقوق دریافت می کنند که در برخی مواقع بسته به میزان بالا بودن هنرجویان دستمزد مربیان هم افزایش پیدا می کند.»
اما در برابر هزینه های اعلام شده بدون شک تاسیس یک اموزشگاه رانندگی از میزان درآمدزایی قابل توجهی برخوردار است که این میزان متقاضی دارد. بر اساس اعلام اتحاديه آموزشگاه‌هاي رانندگي، نرخ جديد آموزش رانندگي و نرخ جديد خدمات آموزشگاه‌هاي رانندگي براي 16 ساعت آموزش تئوري و 24 ساعت آموزش عملي است. بر اساس مصوبه اخير، هر ساعت آموزش عملي رانندگي با سه هزار تومان افزايش به 18 هزار تومان رسيده و هر ساعت آموزش تئوري رانندگي از 3650 تومان شهريه مصوب قبلي به 4380 تومان تغيير قيمت داده است. در مجموع بر اساس اين آيين نامه هر هنرجو بايد 502 هزار و 80 تومان بابت گذراندن دوره رانندگي بپردازد.
بر اساس اعلام رئیس راهنمایی و رانندگی کشور در سال 94 حدود یک میلیون و 850 جلد گواهینامه صادر شده است. حال اگر در نظر داشته باشيم كه تمامي صاحبان گواهينامه بر اساس قانون و الزام به آموزشگاه‌هاي رانندگي مراجعه كرده باشند و بر اساس تعرفه‌هاي جديد محاسبه‌اي سرانگشتي انجام دهيم، اين آموزشگاه‌ها مبلغي حدود966 میلیارد تومان گردش مالی برای این کسب و کار در کشور رقم زده اند.
البته اضافه مبلغي كه آنها از بسياري مشتري‌ها دريافت مي‌كنند مطمئنا گردش مالي آنها را به يك هزار ميليارد تومان مي‌رساند. طبق آمار‌هاي رسمي در حال حاضر 1474 آموزشگاه مجوز فعاليت در زمينه آموزش رانندگي را دريافت كرده‌اند. در نتيجه به طور ميانگين سهم هر آموزشگاه از اين گردش مالي نزديك به 650 ميليون تومان در سال است. در نتیجه می توان گفت که یک آموزشگاه با کسر 100 میلیون هزینه اجاره به علاوه 100 میلیون هزینه ماشین و 100 میلیون ملزومات اداری و حقوق و دستمزد در سال حدود 350 میلیون تومان در سال سود دهی دارد. البته این مبلغ بسته به میزان مشتری در سال هم کم و زیاد می شود.