شیوع پدیده قاچاق علاوه بر ضربه وارد کردن به تولیدات داخلی، حقوق مصرف کنندگان را نیز ضایع می کند، در نتیجه چه بسا مصرف کنندگان ایرانی با خرید این کالاها متضرر نیز شوندکه در نهایت این مسئله به اقتصاد کشور لطمه وارد می کند. مشکل دیگر واردات قاچاق کالا به کشور، نبود امکان کنترل استانداردها و اعمال کنترل های بهداشتی است. کالاهای قاچاق وارد شده به کشور به دلیل نبود کنترل بر روی آنها از نظر ضوابط استاندار ملی و بهداشتی، به منظور حفاظت از جامعه در مقابل ورود کالاهای زیان آور، خطرناک، پرتوزا و... موجب وارد شدن زیان های فراوانی به بهداشت و سلامتی جامعه شده و مردم را در مقابل مصرف این گونه کالاها آسیب پذیر می سازد. یکی از بزرگترین تبعات منفی قاچاق، تبعات منفی بهداشتی آن در جامعه می باشد. کالاهای قاچاق به دلیل نبودن نظارت بر آن ها و با هدف کسب سود بیشتر به داخل کشور قاچاق می شوند و به همین دلیل کالاهای تقلبی و غیراستانداردی که با قیمت اندکی در خارج از کشور عرضه می شوند مطلوبیت زیادی برای واردات قاچاق دارند.
محصولات غذایی، آرایشی و بهداشتی از آن دسته از کالاهایی هستند که به حد زیادی بصورت غیرقانونی وارد کشور می شوند و در نبود هیچ گونه استانداردی برای این کالاها، بخصوص کالاهای آرایشی و بهداشتی که مستقیما با سلامت و بهداشت افراد جامعه در ارتباط هستند، بطور گسترده در سطح جامعه خرید و فروش می شوند. استفاده از مواد شیمیایی به جای مواد طبیعی از رایج ترین امور در صنایع مختلف است که در این بین استفاده از مواد غیراستاندارد نیز رواج بسیاری یافته است که سلامت و بهداشت افراد در جامعه ای که از کالاهای تولید شده با این مواد استفاده می کنند در خطر است.
این محصولات قیمت کمتری از محصولات استاندارد دارند و اغلب با نام های معتبر نیز تولید می شوند و بصورت قاچاق به کشورهای دیگر عرضه و قاچاق می شوند. نمونه ای از این موارد کفش های غیراستاندارد می باشد که ضایعات جسمی متعددی را بوجود می آورد و متاسفانه از این قبیل کالاها در جامعه بسیار دیده می شود که بیشتر آنها را قاچاقچیان بصورت غیرقانونی وارد کشور می کنند و اهمیتی برای کیفیت این کالاها و سلامت افراد جامعه قائل نیستند و فقط به کسب سود بیشتر از این طریق می اندیشند.
اغلب مردم نیز به دلیل ناآگاهی و اطلاع نداشتن از شرایط استانداردهای بهداشتی و سلامتی موجود در تولید این کالاها اقدام به خرید و استفاده از آن ها می کنند. متاسفانه اغلب مردم به دلیل اینکه تصور می کنند صرفا استفاده از کالای خارجی موجب ارتقای سطح آنها در اجتماع می شود تمایل به خرید و مصرف کالاهای خارجی دارند و گاها برند و نام کالاها از کیفیت و سلامت آن کالا برایشان مهم تر است و از طرفی به دلیل ارزان بودن و در دسترس بودن این کالاها اقدام به خرید و استفاده از آنها می کنند چرا که گاهی اوقات و در برخی موارد تفاوت قیمت کالاهای قاچاق با کالاهای استاندارد به حدی است که مصرف کنندگان را به رغم غیراستاندارد بودن به سوی خود جلب می کند و ماحصل آن بروز انواع و اقسام بیماری های حاد و مزمن و افزایش هزینه های بهداشتی و درمانی برای هر فرد و در نهایت در کل کشور است.
بطور کلی می توان گفت اغلب کالاهای قاچاق خصوصا کالاهایی که ارتباط مستقیم با سلامتی دارند دارای نقایص استاندارد در مواد اولیه و یا پروسه تولید می باشند و چون خارج از ضوابط قانونی وارد کشور می شوند نظارت و کنترلی از این نظر بر آنها انجام نمی شود. به منظور جلوگیری از بیماری ها و عارضه های متعدد ایجاد شده در نتیجه استفاده از این کالاها باید آگاهی و اطلاع رسانی دقیق و گسترده ای در رابطه با این محصولات به جامعه انتقال داده شود تا بتوان سلامت و بهداشت جامعه را حفظ کرد.
مدرس دانشگاه*