عصر ایران؛ اشکان امیدوار- می گویند نه پرندگان لای شاخ و برگ آن لانه می سازند و نه حشرات از شیره آن می مکند و نه حتی چرندگان از برگ آن می خورند. سریع رشد می کند و برای نهال کاران یک گونه پرسود و شیرین به حساب می آید. اینها شاید ساده ترین تعریف ها از درخت کنوکارپوس در ایران باشد که دیروز از سوی معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان یک عامل آلرژی زا در خوزستان از آن نام برده شد.
در حالی که مردم خوزستان و به ویژه مرکز این استان اهواز با پدیده نوین گِل باران روبرو شده اند که شبکه برق این استان کلیدی را از کار انداخته است، همواره اخباری پیرامون افزایش بیماری های تنفسی و آلرژی های گسترده منتشر می شد که معصومه ابتکار در یک نشست خبری گفت: در سال ۹۰ با اولین باران پاییزى ٦ الى٧ هزار نفر از مردم اهواز به خاطر مشکلات تنفسى به بیمارستان مراجعه کردند و این آمار در سال ٩٥ به ٢٨ هزار نفر رسید.
او بر این باور است که «شهردارى اهواز قبل از سال ٩٠، ١٠٠ هزار اصله از درختى به نام کنوکارپوس را به خاطر زیبایی از یک کشور خارجى وارد کرده که گرده‌هاى این درخت در زمان باران رطوبت را جمع و وارد دستگاه تنفسى مى‌کرد و در نهایت سبب بروز آلرژى و آسم مى‌شد».
اما وقتی از کنوکارپوس حرف می زنیم دقیقاً از چه حرف می زنیم؟
کنوکارپوس یک درخت یا درختچه دریایی و کنار ساحلی است که ارتفاع آن به صورت میانگین به 6 متر و قطر تنه آن به هشتاد سانتی متر هم می رسد. رنگ پوسته معمولا قهوه ای تیره و ترک بردارنده بوده و برگها به صورت تخم مرغی و یا بیضوی است که به طول دو تا ده سانتی متر می رسند.
کنوکارپوس درخت همیشه سبز و مقاومی است که در مقابل شوری و گرما و کم آبی به خوبی تاب می آورد. در شهرها در کناره پیاده روها و میادین و خط میانی خیابان ها آن را می کارند و سایه خوب و غلیطی دارد.
با آنکه در آمریکا ( به ویژه سواحل کالیفرنیا و فلوریدا)، برزیل و بخش هایی از آفریقا کاشت می شود اما به نظر می رسد از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به ایران وارد شده است.
در ایران علاوه بر خوزستان دو استان بوشهر و هرمزگان هم میزبان این درخت شده اند.
محیط زیستی ها آن را گونه ای مهاجم می دانند که با آب و هوای ایران سازگار ندارد و منابع آبی را هدر می دهد. حتی در میان برخی از متخصصان شهرسازی استفاده از این گونه به دلیل اینکه شاخ و برگهایش از همان پایین درخت رشد می کند و موجب کور شدن دید برای رانندگان در هنگام عبور ناگهانی رهگذاران از عرض خیابان و ممانعت از جریان باد در شهر می شود مخالفانی دارد.
دکتر مهرانگیز چهرازی عضو هیات علمی دانشگاه چمران معتقد است کنوکارپوس می تواند در پاکسازی خاک از آلودگی نفتی و پاکسازی هوا گزینه مناسبی باشد و حتی از آن می توان به عنوان یکی از گیاهان شفابخش دارویی مورد استفاده در طب عمومی برای بسیاری از بیماری‌ها نام برد که چهار نوع متانول از عصاره اندام‌های مختلف کنوکارپوس (پوست، شاخه، برگ، گل و میوه) به‌دست می‌آید.
این استاد دانشگاه نه تنها کنوکارپوس را مضر نمی داند بلکه چوبش را به دلیل میزان کلروفیل بالا مناسب جهت سوخت، تولید ذغال و سایر مصارف صنعتی و دارویی دانسته که قادر است در حفاظت خاک و تثبیت‌کننده شن نقش ایفا کند.
این درخت در حال حاضر قریب به 60 درصد از پوشش سبز شهر اهواز را به خود اختصاص داده است و گونه غالب به شمار می رود و امکان حذف آن به سادگی میسر نیست.
علیرغم گفته های رئیس سازمان حفاطت محیط زیست، دکتر چهرازی عضو هیأت‌علمی گروه باغبانی دانشگاه شهید چمران گرده کنوکارپوس را آلرژی زا نمی داند و بر این باور است که این درختان در اهواز به صورت مکرر هرس می شوند و اصلاً به مرحله بذر دهی و گرده افشانی نمی رسند که بتوان آنها را عامل اصلی آلرژی زایی شهروندان عنوان کرد.
مثل هر پدیده دیگری در ایران موافقان و مخالفان نظرات هم را نمی پذیرند. آنها که کنوکارپوس را مقصر آلرژی نمی دانند، معتقدند این درخت مورد بی مهری علاقه مندان محیط زیست قرار گرفته است و برخلاف شایعات روی درختان کنوکارپوس که هرس نمی‌شوند آشیانه‌سازی هم دیده می شود و اتفاقاً هرس کردن شان باعث فراری داده شدن پرندگان می شود و حتی دیده شده که زنبورهای عسل از آن بازدید می کنند اما هرس مدام باعث می شود آنها هم نتوانند کندو تشکیل دهند.