دکتر لان سیفی، جراح و متخصص زنان و زایمان: پولیپ های رحمی از شایع ترین علل خونریزی های غیرطبیعی تناسلی در خانم ها هستند و عبارتند از زیاد شدن تعداد سلول های غدد دریافت زمینه های آندومتر در نتیجه برجستگی در سطح آندومتر ایجاد می شود. پولیپ ها در 95 درصد موارد خوش خیم اند و ممکن است کاملا بدون علامت باشند.
گاه پولیپ پایه دار است و گاه بدون پایه؛ گاه متعدد است گاه منفرد؛ ممکن است کوچک و میلی متری باشد یا بزرگ و سانتی متری و در هر قسمت از محوطه رحمی می تواند به وجود آمده و رشد کند. در مرکز بافت زمینه ای و غده ای پولیپ، هسته عروقی وجود دارد که تغذیه دهنده پولیپ است.
پیدایش بیماری
ممکن است به دلیل هیپرپلازی آندومتریال مونوکلونال (تکثیر یا جوانه زدن یا دو نیمه شدن) باشد و یا کپی کردن زیاد آروماتاز آندومتر و یا موتاسیون ژنی. پولیپ های آندومتر گیرنده استروژنی و پروژسترونی دارند و پروژسترون در پولیپ هم اثر متعادل کننده عمل استروژن (آنتی پرولیفراتیو) را دارد ولی تستوسترون روی پولیپ اثر آتروفی کننده ندارد در حالی که در بقیه قسمت های آندومتر این اثر را دارد.
آپیدمیولوژی
پولیپ آندومتر در سنین بلوغ و نوجوانان نادر است. در قبل از یائسگی شایع تر است و بعد از یائسگی شیوع اش کمتر می شود. در خانم هایی که بیوپسی آندومتر یا عمل برداشتن رحم شده اند، شیوع آن را 24-10 درصد گفته اند ولی شیوع واقعی نیست چون بسیاری از پولیپ ها بدون علامت هستند.
عوامل خطر برای ایجاد پولیپ
1. افزایش سطح استروژن چه به صورت داخلی و چه به صورت دارویی وارد بدن شود و افزایش فعالیت استروژن داخلی و یا خارجی.
2. مصرف تاموکسیفن در 36-2 درصد خانم های بعد از سن یائسگی که تاموکسیفن می خورند دیده می شود. در این افراد پولیپ درشت و بالای 2 سانتی متر است. معمولا متعدد و با تغییرات مولکولی داخل پولیپ می باشد.
3. چاقی BMI بالای 30؛ این افراد سه برابر بیشتر در معرض پولیپ هستند.
4. هورمون درمانی بعد از یائسگی به ویژه کسانی که پروژسترون استفاده نمی کنند و یا پروستروژن مصرفی از انواع ضعیف است.
تظاهر بالینی
معمولا با خونریزی غیرطبیعی رحم تظاهر می کند. اگرچه بسیاری از پولیپ بدون علامت اند و تصادفی حین بررسی نازایی کشف می شوند یا در حین پاپ اسمیر در سیتولوزی سرویکس علائمی می دهد که مشکوک می شویم و یا موقع انجام بیوپسی آندومتر یا سونوگرافی هستروسکوپی کشف می شوند. گاه حین انجام معاینه با اسپکولوم پولیپ را در دهانه رحم می بینیم بدون اینکه فرد علایمی داشته باشد. خونریزی غیرطبیعی در 88-64 درصد افرادی که پولیپ دارند، دیده می شود به آن AUBP می گوییم.
به صورت لکه بینی بین قاعدگی شایع ترین آن است. حجم خونریزی کم و در حد لکه بینی است. خونریزی بعد از یائسگی مدل دیگری از تظاهر پولیپ می تواند باشد. حتی ممکن است در این افراد یائسه حین هورمون درمانی خونریزی دیده شود. یادمان باشد هر خانمی که AUB دارد باید از نظر سرطان آندومتر بررسی شود.
سیر بالینی
به صورت ادامه رشد و یا عدم رشد و یا پسرفت است. پولیپ های زیر یک سانتی متر به ویژه وقتی منفرد باشد شانس پسرفت خود به خودی شان بیشتر است.
ریسک بدخیمی: 50 درصد پولیپ ها ممکن است بدخیم شوند. این احتمال در بعد از یائسگی و نیز کسانی که علامت دارند، نسبت به کسانی که خونریزی ندارند بیشتر است. البته در نظر داشته باشیم که این دو عامل (سن و خونریزی) حتی بدون پولیپ هم خود فاکتور خطر بدخیمی اند.
اینکه سایز پولیپ (مثلا پولیپ درشت تر از 2 سانتیمتر) در احتمال بدخیمی اثر داشته باشد، ثابت شده است. در خانم هایی که تاموکسیفن مصرف می کنند، تغییرات بدخیمی در پولیپ شایع تر است و به 11 درصد می رسد (2 برابر). ارتباطی بین مدت مصرف این دارو و اندازه پولیپ در ایجاد بدخیمی دیده نشده. تاموکسیفن به طور کلی احتمال ایجاد سرطان آندومتر را بالا می برد.
اثر روی باروری و حاملگی: حین بررسی علل ناباروری ممکن است پولیپ کشف شود (در سونوگرافی با هیستروسکوپی) یا اینکه در آوردن پولیپ الزاما روی بارداری این افراد کلا در این موارد توصیه به برداشتن می شود. پولیپ شانس سقط و عوارض حاملگی را بالا نمی برد.
پولیپ های خونریزی دهنده باید برداشته شوند که هم خونریزی برطرف شود و هم بررسی از نظر بدخیم نبودن به عمل آید.
در مورد پولیپ های بدون علامت باید ببینیم که فرد خودش چقدر در معرض سرطان آندومتر است. مثل تابوکسیفن درمانی، نولی پاریته، سن بالای پنجاه سال، چاقی، تخمدان پلی کیستیک، سابقه تومور استروژنی در خود یا خانواده، قاعدگی زودرس منوپوز بالای 56 سالگی و نیز مقلا چقدر در درمان نازایی اثر دارد و بر اساس این یافته تصمیم بگیریم که برداریم یا خیر.
در خانم های بدون علامت (برای مثال) اگر پولیپ بالای 1.5 سانتی متر باشد و یا متعدد یا از دهانه رحم بیرون زده باشد بر می داریم.
پولیپ بیرون زده از دهانه رحم احتمال پس رفت خود به خودی کمی دارد و شانس علامت دار (خونریزی) شدن بیشتری دارد و نیز برداشتن آن حتی در مطب هم کار آسانی است، لذا بر می داریم. اگر خانمی معیار برداشتن پولیپ را نداشت و تصمیم گرفتیم برنداریم نیاز به بررسی های بیشتری به جز معاینات همیشگی مثل افراد عادی ندارد مگر علامت دار شود.
در افراد بعد از یائسگی توصیه می شود پولیپ را برداریم چون هم شانس بدخیمی بیشتری دارد و هم عمل ساده و کم عارضه ای دارد.
در خانم های با پولیپ راجعه باید پولیپ را مجددا برداشت. عود کم است؛ بیشتر ممکن است کامل برداشته شده باشد. در مواردی که عود تایید می شود به ویژه در کسانی که تاموکسیفن درمانی می شوند، می شود آی یو دی میرنا گذاشت و اگر برنامه باروری بعدی ندارند، آندومتر را کاملا برداشت (Ablation). در خانم هایی که سرطان پستان دارند میرنا توصیه نمی شود چون شانس عود بیماری پستان را بالا می برد.
درمان جراحی به صورت پولیپکتومی با هیستروسکوپی بهترین روش و درمان انتخابی است. اگر پولیپ پرولابه باشد می شود بدون دیلاتاسیون و کورتاز آن را برداشت ولی باید از نظر احتمال رشد مجدد به فرد توضیح بدهیم.