هنگامی که تمام ناحیه کف پا در هنگام ایستادن در تماس با زمین قرار گرفته یا نزدیک به زمین باشد، به این شرایط در اصطلاح صافی کف پا گفته می شود. در نتیجه این مشکل، هیچ انحنا یا قوس مشخصی در کف پا وجود ندارد. صافی کف پا یک مشکل عادی است که بر 20 تا 30 درصد جمعیت تاثیر می گذارد.
این مسئله یک نقش پیچیده است و انواع و میزان متفاوتی از آن در بین افراد مختلف قابل مشاهده می باشد. این مشکل با توجه به شدت می تواند سطوح مختلفی از علائم و ناتوانی ها را برای فرد به همراه داشته باشد. صافی کف پا همچنین به عنوان اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی یا کف پای صاف نیز شناخته می شود.
روش های مورد استفاده در فیزیوتراپی به شرح زیر هستند:
• تکنیک درمان دستی (MTT)
• روش های درمانی (TE)
• بازآموزی عصبی عضلانی (NMR)
• تمرین های حرکاتی
انواع صافی کف پا
دو نوع از رایج ترین انواع صافی کف پا را می توان در بین افراد مشاهده کرد که عبارت از صافی کف پای انعطاف پذیر و صافی کف پای سخت است.
* اگر یک نفر در حالت نشسته یا ایستاده بر روی انگشتان خود، انحنای کف پا داشته باشد، اما با قرار دادن کامل پا بر روی زمین، انحنا یا قوس کف پا از بین برود، فرد مورد نظر صافی کف پای انعطاف پذیر دارد. به هر حال، اگر صرف نظر از نشسته یا ایستاده بودن، کف پای فرد صاف باشد، در اصطلاح به این مشکل صافی کف پای خشک یا واقعی گفته می شود.
* به صافی کف پای انعطاف پذیر گاهی اوقات «صافی کف پای نوزادان» نیز می گویند، زیرا این مشکل ابتدا در زمان کودکی مشاهده می گردد. صافی کف پای مادرزادی یا خشک کمتر در بین کودکان رایج است. در حقیقت، تمام نوزادان با کف پای صاف به دنیا می آیند و انحنا یا قوس کف پای آنها تا سن 5 یا 6 سالگی تشکیل می شود. هنگامی که کف پای صاف خشک در بین افراد بزرگسال ایجاد می شود، در اصطلاح به این مشکل «کف پای صاف اکتسابی بزرگسالان» یا «اختلال عملکرد تاندون تیبیالیس خلقی» می گویند.
علت ها و دلایل
همان طور که قبلا توضیح داده شد، بسیاری از افراد به صورت مادرزادی با کف پای صاف یا صافی کف پای انعطاف پذیر کودکان به دنیا می آیند، یا در سنین بزرگسالی به مشکل صافی کف پای اکتسابی بزرگسالان دچار می شوند. دلایل کمتر معمول ایجاد مشکل صافی کف پا به شرح زیر هستند:
اتصال غیرعادی مفاصل پشت پا: شرایطی است که در آن مفاصل پا به شکل غیرعادی به یکدیگر متصل شده یا رشد می کنند و به این ترتیب محدودیت در حرکت های مفصل ایجاد می شود.
1- استخوان ناویکلور فرعی: یک زائده استخوانی در ناحیه تاندون تیبیال خلفی است که باعث ضعیف شدن مقدار حمایت لازم از انحنای کف پا می شود.
2- شل شدن رباط در نتیجه بیماری هایی مثل سندرم مارفان یا سندرم اهلرز- داتلوس.
3- آرتروپاتی شارکو
4- وارد شدن آسیب
5- چاقی
6- دیابت
7- نوروپاتی
8- بالارفتن سن
9- بارداری، به خاطر تغییرات هورمونی همچون بالارفتن سطح الاستین
10- پوکی استخوان
11- استفاده بیش از حد پا
علائم و نشانه ها
کف پای صاف ممکن است هیچ علائمی را برای بیمار به همراه نداشته باشد. علائم این مشکل می تواند شامل درد در ناحیه داخلی پا، پاشنه، یا قوزک و نیز ناحیه خارج پا و زیر قوزک باشد. صاف شدن کف پا می تواند به چرخش پا و قوزک منجر شده و خم شدن پاشنه به جلو را به همراه داشته باشد. علاوه بر این، کف پای صاف می تواند باعث ایجاد درد در نواحی ساق پا (درد قدامی ساق پا)، زانو، ران، و پایین کمر شود.
تشخیص
برای تشخیص این مشکل می توان وضعیت پای فرد را در حالت ایستاده مورد بررسی قرار داد. در این حالت متخصص می تواند یک ارزیابی دقیق تر با استفاده از عکس برداری رادیولوژی انجام دهد تا به این ترتیب نوع دقیق صافی کف پا، علت ایجاد آن، و روش های درمانی مناسب آن تشخیص دهد.
راه و روش درمان
فیزیوتراپی
درمان فیزیوتراپی برای بیماران مبتلا به این مشکل برای تسریع فرآیند بهبود، اطمینان از دستیابی به نتایج بهینه و کاهش احتمال عود مجدد آن لازم و ضروری می باشد.
مزایای فیزیوتراپی
• بهبود وضعیت قرار گرفتن پا
• بهبود الگوی راه رفتن
• کاهش مشکلات حرکتی
• کاهش درد و ریسک مشاهده مشکلات ثانویه مفصل
این درمان ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
ماساژ
ساختارهای درگیر را می توان با استفاده از تکنیک های خاص ماساژ ارزیابی کرده و درمان کرد. این تکنیک ها شامل مالش و ماساژ بافت نرم است که از آنها به همراه تکنیک های کششی و امواج مافوق صوت استفاده می شود.
صافی کف پا
تکنیک درمان دستی (MTT)
در این تکنیک ها از مهارت های دستی همچون ماساژ بافت نرم، ماساژ عمیق عضله، کشش دستی و حرکت دادن مفاصل برای بازیابی توان حرکتی و نیز دامنه حرکتی عضلات و تاندون ها استفاده می شود.
ورزش درمانی (TE)
شامل
تمرین های ورزش کششی و تقویتی برای بازیابی دامنه حرکت و تقویت پا و عضلات آسیب دیده می باشد.
بازآموزی عصبی عضلانی (NMR)
به منظور بازیابی ثبات، عملکرد اندام های تحتانی، و بهبود تکنیک ها و عملکردهای حرکتی (برای مثال فعالیت هایی مثل دویدن، پریدن، ضربه زدن، یا بالا رفتن از پله) معمول در فعالیت های روزانه استفاده می شود.
مدالیتی ها
که می تواند شامل استفاده از امواج مافوق صوت، تحریک الکتریکی، یخ درمانی، لیزر سرد و سایر روش های مانند آن برای کاهش درد و التهاب در ناحیه پا و تاندون باشد برنامه تمرین های حرکتی خانگی شامل تمرین های تقویتی، کششی و تثبیت کننده وضعیت بدن و نیز نکات مربوط به نحوه انجام آنها می تواند به فردی که کف پای صاف دارد، در انجام فعالیت ها و وظایف روزانه کمک کرده و سطح علمکرد وی را بهبود بخشد. علاوه بر این فیزیوتراپی می تواند در موارد زیر مفید باشد.
ارائه توصیه های لازم برای استفاده از کفش مناسب
تجویز کفی طبی مناسب به منظور بهبود وضعیت پا و ارجاع بیمار به متخصص پا در صورت نیاز کمک به بیمار برای کنترل درد.
منبع: ماهنامه پزشک شهر