محمد صادق افراسیابی
مدرس دانشگاه و کارشناس افکار عمومی
تیرماه سال جاری شاهد برگزاری چهاردهمین سالگرد صدور فرمان مقام معظم رهبری به رئیس جمهور وقت در زمینه ی ضرورت مبارزه ی قاطعانه با قاچاق کالا و ارز بودیم. در این راستا اگر چه دولت توانسته است تا حدودی قاچاق کالا و ارز را مهار کند و آمار قاچاق کالا و ارز نسبت به سال های گذشته کاهش محسوسی داشته است، اما گرفتاری های ناشی از قاچاق آن قدر زیاد است که اگر این پدیده ی شوم به سرعت مهار نشود، بحران های ناشی از پیامدهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و بهداشتی قاچاق، روز به روز جامعه را بیشتر فرا خواهد گرفت و شاهد از بین رفتن مشاغل موجود در کشور و تهدید سلامت و بهداشت خانواده های ایرانی به دلیل استاندارد نبودن کالاهای قاچاق خواهیم بود. هر چند یکی از پیامدهای منفی قاچاق کالا و ارز، تعطیلی کارخانجات کشور است اما در این نوشتار مایلم بیشتر برروی آسیب های کالای قاچاق در حوزه ی بهداشت و سلامت خانواده و ضرورت مطالبه گری انهدام کالای قاچاق از سوی افکار عمومی تاکید کنم. چندی پیش خبری از زاهدان به گوش رسید که کفش قاچاق دست دوم و آلوده، سبب مرگ یک شهروند زاهدانی شد، مدتی پیشتر، حدود یک سال پیش هم شاهد اخبار تلخی از نابینا شدن شهروندان بر اثر استفاده از یک داروی قطره ی چشم قاچاق بودیم و اگر باز هم به گذشته برگردیم به یاد دارم عده ای از بیماران دیابتی، بینایی خود را بر اثر تزریق انسولین قاچاق از دست دادند.
بنابراین به نظر میرسد زمان آن رسیده است که با مردم شفاف بوده و به آن ها بگوییم که استفاده از کالای غیر استاندارد قاچاق، سالیانه جان چند نفر را می بلعد و چند نفر را برای همیشه معلول می کند؟
آمار و شواهد موثق حاکی از آن است که متاسفانه هر سال تعداد زیادی از مردم کشورمان بر اثر استفاده از کالاهای قاچاق، خصوصا کالاهای قاچاق سلامت محور نظیر مواد غذایی، قرص های مکمل، لوازم آرایشی و بهداشتی و داروهای قاچاق برای همیشه جان خود را از دست می دهند و یا دچار مشکلات و عوارض مادام العمر می شوند. همچنین اگر امروز از بیوتروریسم صحبت می شود باید توجه داشته باشیم که یکی از مهمترین ابزارهای بیوتروریسم همین کالاهای قاچاقی است که بعضا در سوپرمارکت ها، میوه فروشی ها، فروشگاه های عرضه ی لوازم آرایشی و بهداشتی و سایر مراکز مشابه به فروش می رسد. بر همین اساس باید بپذیریم کالاهایی که با رعایت تشریفات قانونی به کشور وارد می‌شوند به لحاظ اصالت، انطباق آن با معیارهای سلامت وزارت بهداشت و انطباق با استاندارهای ایمنی تحت سنجش و کنترل قرار گرفته اند و در نقطه ی مقابل، کالاهای قاچاق، استاندارد نبوده و برای مصرف کنندگان خطرات زیادی را به دنبال خواهند داشت.
در چنین شرایطی به نظر می رسد تنها راه حفظ سلامت جامعه و خانواده های ایرانی انهدام کالای غیراستاندارد قاچاق است. در غیر این صورت احتمال آن وجود دارد که کالای قاچاق مجددا از طرق رسمی و غیر رسمی، به اشکال مختلف با همکاری مافیای قاچاق سازمان یافته وارد چرخه ی مصرف خانواده ها شود و سلامت جامعه را به خطر بیندازد، در حالی که انهدام کالای قاچاق باعث معدوم شدن این کالا برای همیشه شده و راهی منحصر به فرد برای تضمین سلامت جامعه است. اما از آنجا که هر اقدام مثبتی نیازمند همراهی افکار عمومی است، لازم است رسانه های جمعی بیش از گذشته به عوارض کالاهای قاچاق توجه کنند تا زمینه ی لازم برای انهدام کالاهای قاچاق از سوی مسئولین فراهم شود. به عبارت دیگر انهدام کالای قاچاق نیازمند عزم دولت و همراهی تمام اقشار مردم است. برای تبیین بهتر موضوع و دلیل تاکید بر روی این مطلب، میخواهم به بیان مثالی واقعی بپردازم. به خاطر دارم سال گذشته زمانی که حجم انبوهی از میوه های قاچاق کشف شد و چاره ای جز انهدام آن برای صیانت از سلامت خانواده های ایرانی وجود نداشت، یکی از خبرنگاران واحد مرکزی خبر سازمان صدا و سیما سهوا گفت: آیا بهتر نبود میوه های قاچاق کشف شده به جای انهدام در اختیار فقرا و مستمندان جامعه قرار می گرفت؟
این عبارت بیانگر آن است که هنوز نه تنها جامعه ی ایرانی به ضرورت انهدام کالای قاچاق برای حفاظت از سلامت خانواده ها پی نبرده است، بلکه خبرنگاران رسانه های جمعی نیز با آسیب های جدی ناشی از استفاده از کالای قاچاق در حوزه ی سلامت و بهداشت خانواده ها آشنا نیستند.
البته مردم و خبرنگاران مقصر نیستند، چرا که در گذشته کمتر به بیان عوارض جدی ناشی از استفاده از کالای قاچاق توجه شده است. اما پیشنهاد می کنم برای یکبار هم که شده راه جدیدی را امتحان کنیم، با مردم شفاف باشیم و آمار نگران کننده و ترسناک مرگ و میر و معلولیت های مادام العمر ناشی از استفاده از کالای قاچاق را بیان کنیم.
در این مسیر پیشنهاد می شود وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و نمایندگان مردم در کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی پیش قدم شده و این آمارها را با ظرافتی هوشمندانه در اختیار مردم و رسانه های جمعی قرار دهند تا به زودی شاهد همراهی و همدلی مردم در طرح انهدام کالاهای قاچاق با هدف حفظ سلامت جامعه باشیم.