محققان دانشگاه علوم پزشکی تهران با همکاری محققان دانشگاه ایلینویزآمریکا با کمک فناوری نانو موفق به افزایش اثربخشی داروها و کاهش عوارض جانبی آنها شدند.
این پروژه به صورت یک طرح تحقیقاتی انجام شده است که نتایج این طرح می‌تواند در درمان مؤثرتر بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار گیرد.
روش‌های سنتی درمان بیماری‌ها با استفاده از دارو نیازمند مصرف دوره‌ای آنها است. اگرچه این روش برای بسیاری از داروها مؤثر است، اما بعضی از داروها ناپایدار و سمی بوده و دوره اثربخشی کوتاهی دارند.
همچنین برخی از داروها مشکل انحلال‌پذیری دارند. امروزه محققان به دنبال این هستند که به‌منظور حل مشکلات مذکور از سیستم‌های هدفمند دارورسانی استفاده کنند. این موضوع بیانگر این است که سرنوشت دارو در بدن تنها به خواص دارو بستگی ندارد و رهاسازی کنترل‌شده دارو نقش مهمی دراین‌باره بازی می‌کند.
روش دارورسانی هدفمند با محدودیت‌هایی نیز مواجه است که پژوهشگران به دنبال رفع آنها هستند.
مرتضی محمودی مجری طرح از جذب برخی پروتئین‌ها بر روی سطح نانوذرات به‌عنوان یک عامل مخل در فرایند دارورسانی هدفمند عنوان کرد و گفت: ما در این پژوهش به دنبال این بوده‌ایم که بتوانیم با پوشش دهی و اصلاح نانوحامل‌های دارو پیش از تزریق به بدن، تشکیل پروتئین بر روی آنها را کنترل کرده و میزان بازدهی فرایند را افزایش دهیم.
وی افزود: پوشش دهی این نانوذرات منجر به افزایش هدفمندی آنها شده و افزایش کارایی درمانی دارو و کاهش عوارض جانبی احتمالی آن را به دنبال خواهد داشت.
این محقق اظهار داشت: یکی از روش‌های افزایش هدفمندی نانوحامل‌ها، اتصال لیگاندها و آنتی‌بادی‌ها به آنها است. اما هنگامی که این نانوذرات درون جریان خون وارد می‌شوند، پروتئین کرونا بر روی سطح نانوذرات تشکیل شده و لیگاندها و آنتی‌بادی‌ها را می‌پوشاند.
محمودی تاکید کرد: این امر، مانع رسیدن دارو به سلول موردنظر می‌شود. در این پژوهش به منظور رفع این مشکل، نانوحامل‌ها به وسیله پروتئین‌های پلاسمایی عامل دار شده است که این موضوع تشکیل پروتئین کرونا را کنترل می‌کند و جذب بهتر دارو به سلول موردنظر را موجب می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: همچنین با استفاده از این استراتژی علاوه بر دارورسانی هدفمند می‌توان میزان ماندگاری دارو در بدن، توزیع در ارگان‌های مختلف و اثرات بیولوژیکی آن را کنترل کرد.
به گفته این محقق در این طرح ابتدا نانوذرات سیلیکا که با کربوکسیلیک اسید عامل دار شده بود سنتز شده است. سپس رنگ فلورسنت به سیلیکای عامل دار شده متصل شده و در ادامه نانوذرات سیلیکا توسط آلومین انسانی یا گاما گلوبولین پوشش داده شد و کرونای سخت نانوذرات تهیه شده است.
وی افزود: در نهایت نوع و میزان پروتئین جذب شده توسط کرونای سخت به وسیله آزمون‌های SDS-PAGE و LC-MS/MS بررسی شده و همچنین میزان جذب سلولی این نانوذرات با استفاده از فلوسایتومتری و میکروسکوپ کانفوکال مورد ارزیابی قرار گرفته است.
محمودی اظهار داشت: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده نانوذرات پوشش داده شده با پروتئین‌های انتخاب شده، پیش از قرار گرفتن در معرض محیط بیولوژیکی بدن، موجب می‌شود پروتئین‌های کرونای غنی از پروتئین‌های پلاسمایی تشکیل شود. این موضوع موجب افزایش میزان هدفمندی این نانوذرات می شود.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های مرتضی محمودی عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و وحید میرشفیعی محقق دوره پسادکترای دانشگاه ایلینویز آمریکا و محققان دیگر از این دانشگاه است.
نتایج این تحقیق در مجله Biomaterials (جلد ۷۵، سال ۲۰۱۶، صفحات ۲۹۵ تا ۳۰۴) چاپ شده است.
منبع: مهر