هر سال همزمان با ۲۰ خرداد و روز جهانی صنایع دستی، نمایشگاهی در سالن نمایشگاههای بینالمللی تهران برگزار میشود و غرفههایی به طور رایگان در اختیار هنرمندان رشتههای مختلف قرار میگیرد. امسال هم این نمایشگاه به خاطر همزمان شدن روز صنایع دستی با ماه مبارک رمضان از پنجم تا دهم خرداد ماه و در مصلای امام خمینی(ره) تهران برگزار خواهد شد اما شنیدهها حاکی از آن است که اینبار هیچ غرفهای، رایگان در اختیار هنرمندان قرار نمیگیرد.
سال گذشته، بهمن نامورمطلق در گفتگو با مهر گفته بود: سال ۱۳۹۳، نزدیک به ۱۰۰ غرفه به نهادهای دولتی مانند دانشگاهها داده بودیم. امسال (۹۴) میخواهیم تعداد زیادی از این غرفهها را به هنرمندان واگذار کنیم. هستند هنرمدانی که سال گذشته در نمایشگاه شرکت کرده و فروش خوبی داشتهاند و امسال میخواهند بار دیگر به نمایشگاه بیایند اما قانون ما این است که هر هنرمند فقط یک بار میتواند در نمایشگاه سالانهای که همزمان با هفته صنایع دستی برگزار میشود شرکت کند و این هنرمندان، به طور قانونی نمیتوانند از امکان حضور در غرفههای رایگان بهره ببرند اما چه اشکالی دارد به نمایشگاه بیایند و از غرفههای پولی بهره ببرند!؟»
امسال اما شرایط بهگونه دیگری است. شنیدهها حکایت از آن دارد که امسال همه غرفهها پولی شدهاند و دیگر حتی خبری از ۳۰۰ غزفه رایگان هم نیست.
نیما ذاکری سعید از هنرمندان صنایع دستی ضمن اشاره به اینکه وضعیت نمایشگاه امسال و بهای غرفهها، هنوز مشخص نشده به خبرنگار مهر میگوید: سال گذشته، مسئولان صنایع دستی، بحث تحریم و نبود بودجه را مطرح میکردند. از سوی دیگر، مقام معظم رهبری، سال ۹۴ را سال همدلی دولت و ملت خوانده بودند از اینرو هنرمندان برآن شدند تا به کمک دولت بیایند اما امسال، تحریمها برداشته شده و نمیدانم پولی شدن غرفهها در شرایط کنونی به چه معنی است.
این هنرمند فعال در زمینه چرم در پاسخ به اینکه چه اشکالی دارد از هنرمندان صنایع دستی هم مبلغی برای اجاره غرفه گرفته شود، میگوید: مساله این است که کشور ما، یک کشور سرمایهداری نیست. شاید بعضی هنرمندان از جمله کسانی که در زمینه گبه و گلیم و مینا و زیورآلات فعالیت میکنند بتوانند اجاره غرفه خود را تامین کنند اما حصیربافی که از هرمزگان آمده و کل محصولی که با خود آورده یک میلیون تومان است چگونه میتواند، دو میلیون هزینه غرفه بدهد!؟
تبلیغ، ضرورتی که مغفول مانده است
ذاکری سعید، برگزاری نمایشگاه رایگان را از جمله وظایف معاونت صنایع دستی میداند و گفتههای خود را با طرح این پرسشها ادامه می دهد که مگر وظیفه معاونت صنایع دستی، حمایت از هنرمندان نیست؟ مگر برگزاری نمایشگاههای رایگان، یکی از مواردی نیست که در اساسنامه معاونت به آن اشاره شده است!؟
به گفته این هنرمند، تبلیغ، یکی از ضرورتهایی است که در نمایشگاههای صنایع دستی باید به آن توجه شود اما متاسفانه برای هیچکدام از نمایشگاهها تبلیغ نمیشود و هنرمندان توان اینکه به تبلیغ در ارتباط با کار خود و نمایشگاهی که در آن شرکت میکنند را ندارند و لازم است معاونت صنایع دستی با شهرداریها و صدا و سیما تعامل برقرار کند تا در ایام نمایشگاه بنرهایی در سطح شهر نصب شود و رسانههای مختلف بهویژه صدا و سیما به بازتاب این دخداد هنری بپردازند.
احسان رضایی، یکی دیگر از هنرمندان صنایع دستی است که بکمبود ودجه را بهانه میداند و میگوید: اگر دولت بودجه ندارد چرا در زمینه گردشگری، سرمایهگذاری میکند اما نیمی از آن مبلغ را در اختیار معاونت صنایع دستی نمیگذارد!؟ مگر هنرمندان صنایع دستی چه درآمدی دارند یا چه انرژی و توانی در آنان هست که همه بخشهای کار خود را از تولید تا فروش، به تنهایی به سرانجام رسانند!؟
بازاریابی برعهده هنرمند نیست
به گفته نیما ذاکری سعید و همچنین احسان رضایی، بازاریابی، یک هنر و تخصص جداگانه است که هنرمندان، آگاهی چندانی از آن ندارند. بنابراین خوب است که معاونت صنایع دستی، نظارت کارشناسانهای بر نمایشگاههای صنایع دستی داشته باشد و بازار هدف را بشناسد و نتیجه این پژوهشها را در اختیار هنرمندان بگدارد وگرنه یک هنرمند نمیتواند هم تولیدکننده باشد هم کار خود را معرفی و تبیلغ کند و هم بازار را بشناسد و مخاطب خود را بسنجد.
رضایی به اینکه نمایشگاههای نوروزی، ملاک و معیار خوبی برای سنجش میزان فروش نیستند، اشاره و بیان میکند: نمایشگاههای نوروزی با استقبال عمومروبهرو شد اما مسئولان نباید این نمایشگاهها را ملاک ارزیابی سطح فروش و درآمد هنرمندان قرار دهند. کسانی که از شهرستان به تهران میآیند و باید هزینه رفت و آمد و خوراک و اسکان خود را تامین کنند چگونه میتوانن از عهده پرداخت هزینههای بالای اجاره غرفه برآیند یا پطور میتوانند به تبلیغ در شهری بپردازند که در آن زندگی نمیکنند!؟ حتی اگر شهر را هم بشناسند مگر توان تبلیغ دارند!؟
به گفته این هنرمند فعال در زمینه صنایع دستی دولتهایی که متعهد به فرهنگ و هنر هسند باید فضای مناسبی را برای فعالیت هنرمندان پدید آورند و فعالیت در این زمینه را سرمایهگذاری بلندمدت در زمینه رشد و بالندگی فرهنگ یک مملکت بدانند.
و اما بهمن نامورمطلق، معاون صنایع دستی، با تبیین سیاستهای معاونت متبوع خود گفته بود: ما برآنیم تا نمایشگاه را به بخش خصوصی واگذار کنیم. پولی شدن نمایشگاه، به معنی کم شدن نظارت بر آن نیست بلکه ضمانتی است بر اینکه کارها از کیفیت بیشتری برخوردار باشند. اما دلمان نمیخواهد دولت مثل ناظم مدرسه رفتار کند بلکه دلخواهمان، این است که به هنرمندان اعتماد کنیم و بخشی از کار را به اتحادیه صنایع دستی بسپاریم. بر نمایشگاه امسال هم ما نظارت میکنیم و هم اعضای اتحادیه.
از سوی دیگر نیما ذاکری سعید به جلسهای که دیروز ۳۰ فروردین ماه در عمارت کوشک برگزار شده، اشاره و بیان میکند: در این جلسه هنرمندان صنایع دستی به طرح مشکلات خود و آسیبهای حاصل از پولی شدن نمایشگاه روز جهانی صنایع دستی با معاون صنایع دستی پرداختند و نظر بهمن نامورمطلق این بود که قرار است نمایشگاهها به تجاری و ترویجی تقسیم شود و نمایشگاه روز جهانی صنایع دستی در قسمت تجاری قرار میگیرد و باید پولی باشد اما ما از استانهای محروم و رشتههایی که در حال منسوخ شدن است حمایت میکنیم.
این هنرمند فعال در زمینه چرم اشاره میکند: هنوز به روشنی مشخص نیست نمایشگاه، به تمامی پولی شده یا قرار است تعدادی از غرفهها رایگان باشد؟ زمان زیادی تا روز جهانی صنایع دستی و برگزاری نمایشگاه باقی نمانده. نمایشگاهی که به گفته پویا محمودیان، مدیرکل صنایع دستی کشور، پولی یا رایگان بودن آ قطعی نشده اما انصاف است در سالی که سال اقتصاد مقاومتی نام گرفته، اندک حمایتی از صنایع دستی به عمل نیاید؟