سال 94 جزو سال‌های پرفراز و نشیب موسیقی بود و اتفاق‌های تلخ و شیرین زیادی در آن رقم خورد. اخباری که برخی از آن‌ها، خبر از روزهای روشن برای موسیقی می‌دادند و برخی دیگر، کام اهل ساز و آواز را تلخ می‌کردند.
ایسنا، در این گزارش نگاهی به تلخ‌ترین رویدادهای موسیقی در سال 94 انداخته است.
این خانه با اهالی‌اش چه می‌کند؟
هرچند قصه خانه موسیقی و منتقدانش تا امروز، به اتحاد 500 نفره‌ی اهالی موسیقی ختم شده و این، اتفاق بی‌سابقه و خوبی است، اما خانه موسیقی در سال 94 پرتنش و پرحاشیه بود. قصه از برگزاری جریانی با عنوان «گفتمان ضرب اصول» آغاز شد و عده‌ای منتقد عملکرد این خانه و غیرقانونی بودن هیئت مدیره‌اش شدند. خانه موسیقی هم سعی کرد از راه‌های مختلف ثابت کند که هیئت مدیره‌اش کاملا قانونی است. در این راستا خانه موسیقی ابتدا تلاش داشت، منتقدانش را نادیده بگیرد، اما منتقدان هم بی‌کار ننشستند و بیانیه و نامه‌هایی را درباره خانه موسیقی منتشر و شروع به جمع کردن امضا از هنرمندان کردند.
خانه موسیقی در مقابل این انتقادها و اتهام‌ها، تاب نیاورد و از یکی از منتقدان اصلی‌اش، یعنی دکتر ساسان فاطمی شکایت کرد. این اقدام خانه موسیقی که به شکایت از یک موسیقیدان منجر شده بود، بیش از پیش خون منتقدان را به جوش آورد و به اتحاد 500 نفره‌ی آن‌ها انجامید تا این‌بار پرقدرت‌تر از قبل مقابل هیئت مدیره‌ی خانه بایستند. بسیاری از رسانه‌ها از نیمه‌ی دوم سال 94 درگیر انتشار نامه‌های مختلف جدل‌آمیز دو طرف بودند. رسانه‌های تندرو نیز از فضای مسمومی که بین اهالی موسیقی ایجاد شده بود، به‌نحو احسن استفاده کردند.
در حال حاضر اهالی خانه موسیقی درپی اتهامات فراوان، اظهارات ضد و نقیص متفاوتی مطرح می‌کنند، مثلا یک‌بار می‌گویند به‌جز ساسان فاطمی از اشخاص دیگری هم شکایت کرده‌اند و یک‌بار دیگر می‌گویند که خانه موسیقی به هیچ‌وجه از منتقدانش شکایت نمی‌کند. در هر صورت، خانه موسیقی و اهالی‌اش امسال، سال بدی داشتند و پس از کش و قوس‌های فراوان هنوز نتوانسته‌اند به آرامش برسند، مگر این‌که در روزهای پایانی سال انتخابات خانه برگزار شود و ورق طور دیگری برگردد.
تنهایی شیدا و وداع با پدر عود ایران
چه بخواهیم چه نخواهیم، هر سال دست کم یکی از گنجینه‌های ارزشمند موسیقی ایران را از دست می‌دهیم؛ منصور نریمان 24 تیرماه امسال از دنیا رفت تا موسیقی ایران دیگر «پدر عود» نداشته باشد. او که مدت‌ها با عارضه‌ی ریوی دست و پنجه نرم می‌کرد، پس از مدتی بستری شدن در بیمارستان درگذشت.
شیدا جاهد یکی از پیشکسوتان عرصه آواز است که علاوه بر برگزاری کنسرت برای بانوان، آلبوم‌هایی را نیز به‌صورت هم‌خوانی منتشر کرده است. او مدت‌هاست با بیماری سرطان دست به گریبان است و اتفاقا این روزها که در کما به‌سر می‌برد، خیلی هم تنهاست. همسرش مسعود جاهد درباره‌ی شرایط بیماری او که مدتی هم در دولت قبل ممنوع‌الکار شده بود، معتقد است: فشارهای روحی و روانی، تنهایی چند ساله، دوری از همه و ... بیش از هر چیز شیدا را درگیر بیمارستان کرد. مسؤولان وقت وزارت ارشاد به او توجه نکردند. به هر حال، هنرمند آسیب‌پذیر و شکننده است. هنرمند دوست دارد، حمایت شود و مورد توجه قرار گیرد.
فریبرز لاچینی 9 مردادماه براثر سانحه‌ی آتش‌سوزی در منزلش به بیمارستان انتقال یافت و به‌دلیل انفجار گاز خانگی دچار سوختگی شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت. این هنرمند از ناحیه‌ی دست و صورت دچار سوختگی شد، اما در حال حاضر با بهبود شرایط به کار آموزش و آهنگسازی می‌پردازد.
فضل‌الله توکل، پیشکسوت سنتورنوازی نیز به‌دلیل عارضه‌ی ریوی چندبار در بیمارستان بستری شد و علاقه‌مندانش را نگران کرد.
فرهنگ شریف نیز خردادماه امسال مدتی در بیماستان عرفان و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شد. همچنین به‌تازگی حسین خواجه‌امیری معروف به «ایرج» چند روزی را در بیمارستان بود.
بازار داغ لغو کنسرت‌ها
لغو سریالی کنسرت‌ها در سال 94 هم پی گرفته شد؛ کیهان کلهر قرار بود 19 خردادماه بعد از مدت‌ها در ایران روی صحنه برود، مجوز برنامه‌اش از طرف اداره اماکن صادر نشد. نامزد چهار دوره جایزه‌ی گرمی و نوازنده‌ی چیره‌دست کمانچه، بعد از چند سال محرومیت از اجرا در کشورش، باز هم نتوانست روی صحنه برود.
همچنین قرار بود 10 و 11 اردیبهشت‌ماه کنسرت گروه «پایور» به سرپرستی سعید ثابت و خوانندگی وحید تاج در شهر رشت برگزار شود که به دلایل نامعلومی لغو شد.
یکی از کنسرت‌های لغوشده‌ی پر سر و صدای امسال، کنسرت «پرواز همای» بود؛ خردادماه امسال «پرواز همای» موفق شد پس از هشت سال مجوز اجرای صحنه‌ای در تهران را دریافت کند. خبری که با استقبال مخاطبان این خواننده‌ی موسیقی ایرانی مواجه شد، البته هیجان مخاطبان این هنرمند دوام چندانی نداشت. تمام بلیت‌های کنسرت همای برای چند شب اجرا در تالار وزارت کشور به فروش رسید، اما پس از بلیت‌فروشی، انتقادات تندی از سوی برخی نسبت به «پرواز همای» مطرح شد و او را به جریان‌های خاصی نسبت دادند. در این راستا «همای» 19 خردادماه یادداشتی منتشر کرد که در بخشی از آن آمده بود: «اگر من در گذشته اشتباهی داشته‌ام، پذیرفته‌ام و آمده‌ام که جبران کنم. صبور باشید، امروز و آینده‌ام را ببینید و سپس تصمیم بگیرید. نمی‌دانم این همه اصرار برای تخریب من از کجا سرچشمه می‌گیرد؟ من پاسخ اعتماد نظام را، پاسخ محبت مردم را و پاسخ انتقاد اهالی موسیقی و منتقدان را فقط روی صحنه می‌توانم بدهم، چرا این فرصت را نداشته باشم؟ ناحق به من تهمت ضد انقلاب می‌زنید؟ من فرزند این انقلاب هستم و تا زنده‌ام، وفادار به این سرزمین خواهم ماند.»
شهریورماه امسال، کنسرت علی‌اکبر مرادی - نوازنده‌ی پیشکسوت تنبور - نیز به‌دلیل صادر نشدن مجوز از سوی اداره‌ی اماکن نیروی انتظامی لغو شد. برای لغو این اجرا هیچ‌گاه دلیل مشخصی اعلام نشد. این هنرمند نیز درباره‌ی لغو کنسرتش اظهار کرد: من فقط می‌توانم متأسف باشم؛ پس از گذشت بیش از 30 سال، ما به کدام سمت حرکت می‌کنیم. تمام اهالی هنر آگاه‌اند که من هرگز اهل حاشیه در هنر نبوده‌ام و نیستم. همواره به‌خاطر عشقی که به فرهنگ و هنر سرزمینم داشته و دارم، کوشش کرده‌ام تا کارم را در حد توان درست انجام دهم.
شورای تأمین شهرستان‌ها مدتی است که حق لغو کردن کنسرت‌ها را به خود داده است. مثلا شورای تأمین شهرستان کاشان، اردیبهشت‌ماه امسال کنسرت گروهی به نام «راز نو» را که قرار بود در باغ فین کاشان برگزار شود، لغو کرد.
برگزاری کنسرت کاوه یغمایی در تهران می‌توانست اتفاق خوبی برای دوستداران موسیقی راک باشد که با لغو این کنسرت در جشنواره‌ی موسیقی فجر، دوستداران این خواننده باید در انتظار برگزاری اجرای او بمانند. در راستای لغو کنسرت فرزند کوروش یغمایی، هیچ توضیح واضح و شفافی ارائه نشد و هیچ‌کس هم مسؤولیت این اتفاق را برعهده نگرفت. در همین حال، شخص کاوه یغمایی با برگزاری یک نشست خبری، تمام مسؤولیت‌ها را برعهده گرفت.
اپرایی برای عاشورا و حاشیه‌هایش
ارکستر سمفونیک تهران همزمان با آغاز ایام سوگواری حسینی «اپرای عاشورا» را با حال و هوایی متفاوت در تالار وحدت روی صحنه برد. چوب رهبری نصیر حیدریان (رهبر مهمان ارکستر سمفونیک تهران) شامگاه 24 مهرماه برای اجرای یک اثر متفاوت به حرکت درآمد. «اپرای عاشورا» اثر بهروز غریب‌پور است که هر سال در ماه محرم به‌صورت اپرای عروسکی به‌نمایش درمی‌آید؛ اما این اجرا با آهنگسازی بهزاد عبدی به‌صورت کنسرت و بدون بازیگر روی صحنه رفت.
این اپرا 10 پرده داشت و در حالی اجرا شد که چند خواننده به‌عنوان سولیست، با سبک و سیاقی متفاوت در جایگاه شخصیت‌های واقعه‌ی عاشورا آواز خواندند. طبعا اجرای چنین اپرایی با حضور هم‌خوانان زن روی صحنه همراه بود که این موضوع، حاشیه‌های پررنگی را برای ارکستر سمفونیک تهران درپی داشت. رسانه‌های تندرو مطالب زیادی را درباره نحوه اجرای این اپرا منتشر کردند. با این حال، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از این اپرا دیدن کرد و با اظهاراتش در را روی همه‌ی حاشیه‌های ناصواب بست.
علی جنتی پس از این‌که به تماشای اپرای عاشوا نشست، در سخنانی گفت: وقتی این کار را دیدم، به آنچه در طول این چند روز روی خروجی سایت‌های خبری و برخی وبلاگ‌ها خواندم، فکر کردم و متوجه شدم، واقعا چه ظلم و جفایی نسبت به این کار می‌شود. وقتی من «اپرای عاشورا» را دیدم، متوجه شدم، یک اثر بسیار برجسته و قابل عرضه در سطح جهانی است که بسیاری از اشعار آن برگرفته از تعزیه‌های خودمان است و ما هم در طول سال‌های دراز، آن‌ها را شنیده‌ایم. جای تأسف دارد یکسری از عناصری که فقط و فقط به سیاست‌بازی فکر می‌کنند، به چنین کاری خدشه وارد کنند و زحمات کسانی را زیر سوال ببرند.
قصه‌ی ناتمام آن لیست 24 نفره و...
اواخر مهرماه امسال خبری دهان به دهان می‌چرخید، مبنی بر این‌که لیستی 26 نفره شامل خوانندگان پاپ منتشر شده است که بر مبنای آن، این خوانندگان ممنوع‌الکار خواهند بود. جرم آن‌ها نیز همکاری با وب‌سایت «رادیو جوان» عنوان شده بود. انتشار این لیست برای چند روز، تشنجی در فضای موسیقی ایجاد کرد؛ اما چندی بعد ماجرا طور دیگری ورق خورد و علی مرادخانی (معاون امور هنری وزارت ارشاد) تصریح کرد: خبری که به‌تازگی مبنی بر ممنوع‌الکار شدن خوانندگان منتشر شده است، صحت ندارد. خبر ممنوع‌الکار شدن چند هنرمند موسیقی به‌دلیل همکاری با «رادیو جوان» واقعی نیست. من به هیچ‌وجه دنبال ممنوع‌الکاری هنرمندان نبوده و نیستم و همیشه سعی کرده‌ایم، شرایط را به‌گونه‌ای فراهم کنیم که آن‌ها بتوانند داخل کشور فعالیت کنند و مشکلی نداشته باشند. بنابراین چنین خبری نمی‌تواند صحت داشته باشد.
کمی بعد، حسین نوش‌آبادی - سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی - نیز توضیح داد: وزارت ارشاد و دفتر موسیقی لیستی از هنرمندان ممنوع‌الکار منتشر نکرده است. این موضوع صحت ندارد. برخی سایت‌ها لیستی را منتشر کرده‌اند که از سوی وزارت ارشاد تکذیب می‌شود. طبق ضوابط، با هر فرد هنجارشکن برخورد قانونی صورت خواهد گرفت. این فهرست برای دفتر موسیقی نیست و ما خواننده ممنوع‌الکار داخلی نداریم. اگر شائبه‌ی همکاری افرادی با شبکه‌های خارج پدید آید، با آن‌ها برخورد خواهد شد. اگر دیگران صوت و تصویر را به شبکه‌های ارسال کرده باشند و مشخص شود قصدی نداشته‌اند، آن‌ها می‌توانند تعهد به اصلاح رفتار دهند. از سویی هم قانون روشن است.
در نهایت، به‌طور شفاف مطرح نشد که چنین لیستی تهیه شده بود یا خیر؟
حکایت آن جشن همیشه مظلوم
جشنواره‌ی موسیقی نواحی ایران، مظلوم‌ترین جشنواره‌ای است که زیر نظر معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شود. این رویداد که باید امسال نهمین دوره‌ی خود را می‌گذراند، لغو و برگزاری آن به سال 95 موکول شد. این جشنواره قرار بود، دی‌ماه برگزار شود، اما بدون این‌که دلیل واضح و مشخصی از سوی ستاد برگزاری جشنواره اعلام شود، لغو شد تا موسیقی نواحی ایران باز هم نتواند از یک جشنواره‌ی منظم و درخور شأن بهره‌مند شود.
جشن خانه موسیقی لغو شد
خانه موسیقی امسال در اقدامی عجیب، شانزدهمین سالروز تأسیس خود را جشن نگرفت. البته حرف و حدیث‌های زیادی پشت این رویداد مطرح شد، مثلا عده‌ای معتقدند که همزمانی مدیریت حمیدرضا نوربخش در خانه موسیقی و جشنواره‌ی موسیقی فجر، دلیل این اتفاق است؛ اما خانه موسیقی دلیل لغو را چیز دیگری عنوان کرد.
خانه موسیقی ایران با انتشار بیانیه‌ای رخ دادن «فاجعه منا» را دلیل لغو این جشن دانست و اعلام کرد که برای همدردی با بازماندگان این فاجعه، جشن سالانه‌ی خود را لغو می‌کند. این در حالی بود که نشست خبری برگزاری جشن شانزدهم برای تشریح جزییات دقیقا چند روز پس از «فاجعه منا» برگزار شده بود.