عصر ایران - با بررسی های به عمل آمده و نتایج اعلام شده که از سوی هیات های نظارت شورای نگهبان درباره صلاحیت نامزد های انتخابات مجلس دهم صورت گرفت، برخی جریان های سیاسی از رد صلاحیت گسترده نامزدهای خود خبر دادند.به این ترتیب،بحث از رد صلاحیت های گسترده نامزد های اصلاح طلب برای مجلس نهم به داغ ترین سوژه خبری در محافل سیاسی امروز ایران شده است.
شواهد موجود حکایت از آن دارد که رد صلاحیت و عدم احراز صلاحیت ها جریان اصلاح طلبی در سوابق بررسی صلاحیت های انتخاباتی تا این سطح بی سابقه و غیر منتظره بوده است و نگرانی هایی را هم از کم و کیف برگزاری انتخابات ایجاد کرده است. حال با توجه به وضعیت موجود پرسش آن است که آیا کلید حسن روحانی می تواند گره از کار فروبسته اصلاح طلبان را بگشاید؟
قراین نشان می دهد دولتی که توانسته است به برکت و به یمن دیپلماسی سازنده و معطوف به عقلانیت،به یکی از پیچیده ترین بحران های بین المللی هزاره سوم یعنی حل بحران هسته ای با شش قدرت بزرگ جهان نایل آید، محققاً قادر خواهد بود به قوت کلید تدبیر،به حل بحران پیش روی اصلاح طلبان آنهم با هدف ارتقا و اعتلای پرستیژ نظام در سطح بین المللی و حل بحران مشارکت سیاسی در عرصه داخلی نیز نایل آید.
مسلم است که حل چنین بحرانی متضمن به کار گیری اهرم هایی از جنس همان راهبرد های تدبیر و عقلانیت است که بتواند شرایط را برای احراز صلاحیت و مآلاً مشارکت حد اکثری فراهم کند. مشارکتی که از ضروریات و لازمه شرایط پسا برجام است. در این زمینه ذکر نکته هایی چند خالی از فایده نیست:
1) اول آنکه حسن روحانی ضمن احترام به کار ویژه های قانونی شورای نگهبان، توجه اعضای محترم آن شورا را به آخرین سخنان مقام معظم رهبری درباره انتخابات پیش رو جلب نمود. مقام معظم رهبری در سخنان اخیر خود تاکید کرده بودند که " همه باید در انتخابات هفتم اسفند شرکت کنند، حتی کسانی که نظام را قبول ندارند و حتی ممکن است کسی او را قبول نداشته باشد.انتخابات مال رهبری نیست، بلکه به ملت ایران مال و به جمهوری اسلامی تعلق دارد."
به یقین اجرایی کردن این منویات مقام معظم رهبری مقدمات و تمهیداتی نیاز دارد که یکی از آنها در بررسی صلاحیت نامزدهای انتخاباتی تجلی می یابد. هر چه دایره حضور نامزدها گسترده تر باشد درصد مشارکت مردم در انتخابات بالاتر خواهد رفت و این یعنی بیمه شدن بیشتر کشور و نظام در برابر آسیب ها و مخاطرات داخلی و بیرونی و تحقق خواسته و توصیه اکید مقام معظم رهبری در تحقق مشارکت حداکثری آحاد جامعه در انتخابات هفتم اسفند 1394. (البته بدیهی است که صلاحیت افرادی که با مانع قانونی استعلام از مراجع چهارگانه مواجه اند مورد نظر نیست.)
2) یکی از راهبردهای حسن روحانی که می تواند به کار بندد ، طرح پرسش بسیار جدی،محترمانه و معطوف به عقلانیتی است که می تواند از اعضای محترم شورای نگهبان مطرح کند. این پرسش می تواند بر این نکته تاکید نماید که چه ارتباط و نسبتی بین آنچه هیأت های نظارت در رد صلاحیت های نامزد های اصلاح طلب مرتکب شده اند، با سخنان اخیر مقام معظم رهبری در باره انتخابات پیش رو وجود دارد؟ حسن روحانی با طرح این پرسش می تواند اعضای محترم شورای نگهبان را با چانه زنی متوجه این نکته نماید که وقتی انتخابات مال رهبری نیست، پس لاجرم متعلق به شورای نگهبان هم نیست. لذا هیچ کس نباید در مسیر کاستن از مشارکت مردم حرکتی کند و تلاشی نماید، حال آن کس می تواند یک معاند ضد انقلابی باشد که در شبکه های ماهواره ای مردم را تشویق به عدم حضور می کند و یا مجری و کار گزاری باشد که در هیأت های اجرایی یا نظارت حرکتی کند که نتیجه نهایی آن خانه نشینی و قهر سیاسی بخش بزرگی از مردم در روز انتخابات باشد.
3) تشکیل تیم تخصصی برای تشریح و تبیین شرایط سیاسی کشور و رایزنی با دستگاه های ذیربط و تصمیم گیر و تاثیر گذار در امر انتخابات می تواند یکی دیگر از راهبردهای روحانی باشد. حسن روحانی می تواند با تشکیل گروه کارشناسی این نکته را مورد تاکید قرار دهد که اهمیت مشارکت حداکثری مردم در انتخابات پیش رو، کمتر از حل بحران هسته ای و شرایط پسا برجام نیست. او باید بر این نکته تاکید نماید که آنچه قدرت ایران را پس از خرداد 1392 افزایش داد،نه صرفا قدرتی بود که از لوله تفنگ در آمد و یامتکی به قدرت موشک و هواپیما بود، بلکه قدرت جهشی ایران پس از انتخابات 1392 ناشی از قدرت نرم بود، قدرتی که رکن مهم آن را انتخابات آزاد و مشارکت بالا شکل می داد. تشریح اهمیت این موضوع و مجاب کردن دیگر دستگاه های حاکمیتی برای برگزاری انتخاباتی رقابتی و پرشور می تواند یکی دیگر از راهبردهای دولت روحانی برای حل مشکل صلاحیت ها باشد.
4) نکته دیگر نقدی است که بیشتر متوجه خود حسن روحانی و اصلاح طلبان است. نقدی که حسن روحانی می تواند بر استراتژی اصلاح طلبان وارد کند آن است که آنان نه برای رد صلاحیت های احتمالی تمهیدی فراهم کرده اند و نه برای حل بحران و عبور از آن راهبردی فراهم کرده اند، چرا که از مدت ها پیش قابل پیش بینی بود که بسیاری از اصلاح طلبان در این دوره از انتخابات با سدی به نام احراز صلاحیت ها از سوی هیات های نظارت و شورای نگهبان مواجه خواهند بود.
5) شواهد و قراین نشان می دهند که مشکل صلاحیت های نامزدهای اصلاح طلب بیش از آنکه از جنس حقوقی باشد ماهیتی سیاسی دارد. نظر به سیاسی بودن مشکل مزبور و نظر به جایگاه سیاسی رفیع رئیس جمهور،محققاً حسن روحانی می‌تواند با رایزنی ها و لابی گری و مشورت گرفتن از واسطه های سیاسی پرنفوذ از طریق گفتگو،تعامل وتفاهم ابتکار عمل برای حل این مشکل را به دست گیرد و موانع را مرتفع و با درایت و کار دانی بر پروژه انفعال و انزوی اصلاح طلبان پایان دهد.
نظر به آنکه دولت روحانی وارث بسیاری از مشکلات بجا مانده از دولت قبل در مسئله رکود اقتصادی،تورم و بیکاری است و راهبرد های کار افزایانه محافظه کاران هم روز به روز بر دامنه مشکلات دولتش می افزاید، می توان گفت که در صورت عدم حل مشکل پیش رو، نیمه دوم چهارساله نخست ریاست جمهوری او دستاورد چندانی نخواهد داشت و او در انتخابات ریاست جمهوری سال 1396 در تشریح دستاوردهای چهارساله دولت خود، تنها باید بر افتخار حل بحران هسته ای در نیمه نخست چهار ساله دولت خود تاکید کند.
*مدرس علوم سیاسی و روابط بین الملل