دوران باشکوه «ملکه آسمان‌ها» رو به پایان است!

عصرایران؛ محمد مهدی حیدرپور - برای بیش از 40 سال، هواپیمای پهن پیکر بوئینگ 747 جامبو جت بر آسمان ها حکمرانی می کرد. اما با تغییرات صورت گرفته در مقرارت حمل و نقل هوایی، راهبرد کسب و کار ایرلاین ها و ارتقا فناوری موتور توربوفن، به نظر می رسد دوران هواپیماهای عظیم الجثه رو به پایان است.

به گزارش "گروه علم و فناوری" عصرایران، از زمان معرفی در سال 1969، بوئینگ 747 شیوه سفرهای هوایی مردم را متحول کرد. با توجه به توانایی حمل بیش از 500 مسافر و برد پروازی 6 هزار مایل (9656 کیلومتر)، جامبو جت این امکان را برای ایرلاین ها فراهم کرد تا به مقاصد جدید دسترسی داشته باشند در شرایطی که سودآوری خود را با کاهش هزینه هر صندلی در عملیات حفظ کنند.

در سال 2005، ایرباس هواپیمای دو طبقه A380 که شاید جدی‌ترین رقیبی باشد که جامبو جت بوئینگ تاکنون با آن مواجه شده است را معرفی کرد. اما در حال حاضر بوئینگ و ایرباس دوران سختی را به منظور یافتن مشتری برای این دو هواپیما پشت سر می گذارند. هزینه خرید چنین هواپیماهای بزرگی با این حقیقت در می آمیزد که از نظر مصرف انرژی تقریبا ناکارآمد هستند.

با تغییرات ایجاد شده در مقررات حمل و نقل هوایی، تقاضا برای جت های مسافربری بزرگ نیز کاهش یافته و با توجه به ارتقا فناوری موتور جت انجام پرواز در مسافت های طولانی با دو پیشرانه امن‌تر از گذشته شده است.

طی هشت سال گذشته، بوئینگ تنها 45 فروند جامبو جت فروخته است که بیشتر آنها مدل های باری بوده اند. این شرکت اوایل سال جاری میلادی نیز اعلام کرد که تولید مدل 747 را به تنها یک فروند در ماه کاهش می دهد. از سوی دیگر، ایرباس نیز از دو سال پیش سفارشی برای هواپیمای دو طبقه خود دریافت نکرده است.

در گذشته، پروازهای طولانی مدت و عبور از اقیانوس به صورت انحصاری با هواپیمای 747 و مدل های سه یا چهار موتوره پوشش داده می شد زیرا ایرلاین ها بر این باور بودند تعداد موتورهای بیشتر ایمنی پرواز را افزایش می دهد. اما با قابل اعتمادتر شدن موتورهای توربوفن مدرن، کاهش نقص های موتور و تغییر مقررات، بیشتر ایرلاین ها استفاده از مینی جامبوهای دو موتوره که مصرف سوخت بهینه‌تری دارند را در دستور کار خود قرار داده اند.

در ادامه نگاهی به گذشته شکوهمند بوئینگ 747 داریم.

نخستین پرواز بوئیگ 747 در فوریه 1969 انجام شد.

بوئینگ 747 در کارخانه اورت واقع در واشنگتن ساخته شد. طراحی و ساخت و ساز این هواپیما تنها طی 16 ماه توسط تیمی از 50 هزار کارمند بوئینگ انجام شد.

این گروه از افراد به عنوان "باورنکردنی ها" شناخته شدند.

تولید هواپیمای 747 قماری بزرگ برای بوئینگ بود زیرا در آن زمان این گونه تصور می شد که جهان به سوی سفرهای فراصوت حرکت می کند.

اما بوئینگ معتقد بود مردم در پی سفرهای هوایی راحت با پرداخت هزینه کمتر هستند.

خوان تریپ، رئیس ایرلاین پن ام (Pan Am)، به بویئنگ اعلام کرد که نیازمند هواپیمایی با اندازه ای دو برابر بوئینگ 707 است.

برای پاسخ به ظرفیت مورد نیاز پن ام، بوئینگ یک راهرو دوم به کابین اضافه کرده و جت پهن پیکر را شکل داد.

به گفته بوئینگ، جت مسافربری 747 توانایی حمل 3,400 چمدان را دارد و می تواند تنها طی هفت دقیقه بار خود را خالی کند.

با قابلیت حمل 550 مسافر، بوئینگ 747 در برابر جت های مسافربری برتر آن دوران مانند بوئینگ 707 و ...

... داگلاس دی‌سی-8 (DC-8) و ...

... دو هاویلاند کومت یک غول واقعی جلوه می کرد.

بوئینگ 747 در سال 1970 با ورود به ناوگان ایرلاین پن ام عملیاتی شد.

نسخه اصلی مدل 747-100 بود که پس از آن ...

... نسخه جدید در اواخر سال 1971 با موتورهای قدرتمندتر و برد پروازی بیشتر به عنوان سری 200 معرفی شد.

یک دهه بعد، بوئینگ بار دیگر 747 را با موتورهای قدرتمندتر و طبقه دوم بزرگتر به روز رسانی کرد. این نسخه سری 300 نامیده شد.

سری 300 آن گونه که بوئینگ انتظار داشت محبوب نشد. از این رو، بوئینگ سری 400 را در سال 1989معرفی کرد که به اویونیک مدرن و کابین خلبان کاملا شیشه ای مجهز شده و برد پروازی بیشتر را ارائه می کرد. بوئینگ 747-400 از محبوب‌ترین سری های این هواپیما محسوب می شود.

در سال 2011، بوئینگ جدیدترین نسخه جامبو جت به نام 747-8 را معرفی کرد که با طول 250 فوت (76.2 متر) طولانی‌ترین هواپیمای ساخته شده محسوب می شود.

طی دوران فعالیت خود، بوئینگ 747 در زمینه های مختلفی از تانکر آب برای مهار آتش تا ...

... حمل شاتل فضایی ...

... هواپیمای باربری ...

... هواپیمای ریاست جمهوری چین ...

... ژاپن ...

... و آمریکا مورد استفاده قرار گرفته است.

هنگامی که ایرلاین های مطرح جهان به دنبال داشتن بوئینگ 747 در ناوگان خود بودند و این مساله یک باید برای آنها محسوب می شد، جامبو جت به یک نماد فرهنگی مبدل شد.

طی سالیان گذشته، بوئینگ موفق به فروش بیش از 1,500 فروند جامبو جت شده است.

بونیگ 747 نه تنها هواپیمای فراصوت کنکورد بلکه رقبای دیگری مانند ...

... دی‌سی-10 (DC-10) ...

... و مک دانل داگلاس ام‌دی-11 (MD-11) را کنار زد.

همچنین، لاکهید ال-1011 (L-1011) پس از فروش تنها 250 فروند هواپیما از خط تولید خارج شد.

ایرباس A-340 نیز در سال 2011 و تنها پس از تولید کمتر از 400 فروند از خط تولید خارج شد.

متاسفانه، به نظر می رسد جامبو جت در برابر رقبای جدید و سرسخت خود مانند ایرباس A-380 سوپر جامبو و ...

... ایرباس 350XWB دو موتوره مینی جامبو شانسی برای بقا نداشته باشد.

همچنین، 747 میدان رقابت را به بوئینگ 777 مینی جامبو و ...

... بوئینگ 787 دریم لاینر واگذار کرده است.

اگرچه فروش جامبو جت های جدید کاهش یافته است اما با روند تعمیر و نگهداری مناسب، «ملکه آسمان ها» می تواند برای دهه ها همراه ما باشد. در حقیقت، ما شاهد آغازی بر پایان دوران هواپیمای دوست داشتنی جامبو جت 747 هستیم.

برای خواندن مطالب بیشتر در زمینه علم و فناوری به اینجا مراجعه کنید.