عصرایران- روز نخست همایش "یک میلیارد گردشگر، یک میلیارد فرصت" در روز گذشته (6 مهر) با حضور صاحب نظران داخلی و خارجی حوزه های علمی و اجرایی در مرکز همایش های برج میلاد برگزار شد. هدف از برگزاری این همایش بازنگری مفاهیم رویکردها و راهبردهای توسعه پایدار گردشگری در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و حرفه ای بود که در قالب چهار پنل اختصاصی اجرا شد.
در پنل تخصصی اول با عنوان "گردشگری و تقویت بنیان های زیست محیطی"، دکتر معید حسینی صدر ، عضو فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار مجلس شورای اسلامی، با اشاره به جلسات هفتگی فراکسیون محیط زیست با 80 عضو اظهار کرد: ما به دنبال راه حل بینابینی برای تعادل میان بهره برداری و حفاظت از مناطق حفاظت شده هستیم و آمادگی خود را برای استفاده از نظرات صاحب نظران در این زمینه اعلام می داریم."
دکتر اسماعیل کهرم، مشاور رئیس سازمان محیط زیست در ادامه به مسئله بحث برانگیز شبه جزیره آشوراده اشاره کرد و گفت: ما نمی توانیم بسیاری از مناطق را به مردم معرفی کنیم، زیرا پس از مدتی به مخروبه تبدیل خواهند شد و توسعه گردشگری در مناطق حفاظت شده تنها منوط به سرمایه گذاری بنیادین برای فرهنگ سازی است.
دکتر ضیایی، دانشیار گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به موفق نبودن الگوهای اجرا شده گردشگری در مناطق حفاظت شده ایران در طی 4 دهه اخیر، خواستار بازنگری در سیاست ها، برنامه ها و مدیریت اجرایی این حوزه شد. وی همچنین بر لزوم مشارکت حداکثری مردم محلی دربرنامه ریزی و اجرای طرح های گردشگری به عنوان یکی از اصول گردشگری پایدار تاکید کرد.
دکتر زهرا قلیچی پور، با اشاره به اینکه گردشگری مانند شمشیر دو لبه عمل می کند، و این تنها مدیریت خردمندانه گردشگری است که می تواند متضمن نتیجه مثبت باشد تاکید کرد: در همه فعالیت های گردشگری در این مناطق، حفاظت می بایست در درجه اول اهمیت باشد. گردشگری می تواند در مناطق چهارگانه حفاظت شده ایران، در دو وزن تفرج متمرکز و گسترده با بوجود آوردن امکانات حداقلی گردشگری مانند کومه، برج های دیده بانی، و مسیرهای گردشگری در زون گسترده و زیرساخت هایی نظیر بوم کلبه، فروشگاه و کمپ گردشگر در زون تفرج متمرکز این مناطق را از منافع متعدد گردشگری برخوردار کند.
دکتر رالف باکلی، استاد برجسته گردشگری دانشگاه گریفیت استرالیا نیز در مورد اهمیت نقش گردشگری در حفاظت از پارکها و مناطق حفاظت شده صحبت کرد و بیان داشت: در کشورهای درحال توسعه که بودجه کمتری ازسوی دولتها صرف نگهداری این مناطق می شود، اعظم هزینه ها توسط درآمد های مستقیم و غیر مستقیم حاصل از گردشگری تامین می شود.
در پنل دوم این همایش با عنوان "گردشگری، اقتصاد مقاومتی و فرصت های پسا تحریم"، دکتر محمدتقی رهنمایی، استاد دانشگاه تهران با اشاره به ظرفیت های شهرهای ایران در توسعه گردشگری عنوان کرد:ما از قدیمی ترین کشورهایی هستیم که دارای میراث تاریخی در بافت شهرهایمان هستیم اما متاسفانه این میراث به بافت فرسوده تبدیل شده و ارزش خود را از دست داده است.
وی به فعالیت های وزارت راه در 15 سال گذشته برای بازسازی بافت های فرسوده اشاره کرد و ادامه داد : این سازمان فعالیت هایی را در جهت نوسازی بافت های قدیمی انجام داده است اما چون کاربری درستی برای آن تعریف نشده بود، نتوانست بهره گیری مناسبی از آن داشته باشد. اما امروزه گردشگری ثابت کرده است به درد احیای بافت های تاریخی می خورد.
دکتر افسانه شفیعی در ادامه به تعریف اقتصاد مقاومتی پرداخت و گفت: "اقتصاد مقاومتی تنها در شرایط تحریم کاربرد ندارد. این مجموعه 24 بندی از سیاست های اقتصادی می تواند ظرفیت هایی را ایجاد کند که اقتصاد بتواند در برابر انواع شوک تاب آورد و تحریم تنها یکی از آن هاست.
شفیعی افزود: در این شرایط به نظر می رسد گردشگری "تنها جایگزین نفت" است . وی همچنین از شرایط کنونی گردشگری در کشور ابراز ناخرسندی کرده و رتبه نخست ایران در رقابت پذیری قیمتی در میان کشورهای جهان را نه مایه خوشحالی بلکه نشان دهنده رکود اقتصادی کشور دانست.
وی با اشاره به اینکه تنها 2 درصد از سفرهای ایرانیان با تورهای گردشگری و 8 درصد از اقامت ها در هتل صورت می گیرد، وجود یک نظام قانونی واحد و به دور از حمایت های مقطعی و بی برنامه برای رقابت پذیر کردن ایران به عنوان یک مقصد گردشگری را ضروری خواند.
دکتر محمدرضا فرزین عضو دیگر این پنل، دولت را عهده دار ایجاد زیرساخت و بستر سازی برای حضور بخش خصوصی در صنعت گردشگری عنوان کرد و افزود : "بودجه هایی که سازمان متولی برای توسعه این صنعت دریافت می کند بسیار ناچیز است. با 314 میلیارد تومان سرمایه در سال 1394، نمی توان کار زیادی برای این صنعت انجام داد. این درحالیست که تنها 8 درصد آن سهم مصارف عمرانی است. اگر قرار است این صنعت رشد کند لازم است سرمایه بیشتری به آن اختصاس یابد. "
در نشست تخصصی "گردشگری و هویت ملی، صلح و امنیت منطقه ای" ، دکتر حمید ضرغام گردشگری در رابطه با اثرات صلح و گردشگری بر یکدیگر توضیح داد: از دهه 1980 مفهوم تجانس گردشگری و صلح وارد گردشگری شده و همیشه این جدال وجود داشته که کدامیک باعث توسعه دیگری می شود. آیا واقعا توسعه گردشگری توسعه صلح را در پی دارد و یا اینکه فقط در شرایط صلح گردشگری توسعه می یابد.
این استاد دانشگاه علامه گردشگری را نه ایجاد کننده صلح بلکه توسعه دهنده صلح در تمامی شاخص های آن از جمله کاهش فقر، تفاهم بین المللی، حفاظت از محیط زیست، حفظ میراث فرهنگی و برابری جنسیتی دانست.
در بخش دیگر این پنل، دیوید ویور، استاد دانشگاه گریفیت در استرالیا ، پایداری ژئوپولتیک را به عنوان چهارمین رکن مغفول مانده گردشگری پایدار معرفی کرده و به نقش اساسی دیپلماسی شهروندی در توسعه صلح در جهان اشاره کرد. وی همچنین بزرگترین چالش برای تحقق هدف 20 میلیون گردشگر تا پایان سال 1404 را غلبه بر دید منفی و نادرست جهان نسبت به این کشور عنوان کرد.
دکتر مهدی کروبی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه مباحث مطرح شده در پنل بیان کرد: ریشه جنگ جهانی دوم در نژاد پرستی و قوم گرایی بود و بعد از این جنگ، گردشگری به عنوان راهی برای پیوند اقوام و ملل شناخته شد. امروزه جوامع توسعه یافته و میزبان گردشگر، کمتر شاهد چنین خصلت هایی است. وی از گردشگری به عنوان عاملی برای آشتی بین خرده فرهنگها، تحکیم وحدت ملی و تقویت کننده صلح جهانی یاد کرد.
نشست چهارم با عنوان "گردشگری و توسعه خدمات اقامتی و تورگردانی" به لزوم ساخت برنامه ریزی شده هتل در مناطق پرکشش گردشگری با در نظر گیری شاخص های هتل های سبز و متاثر از فرهنگ و معماری بومی و سنتی ایران؛ بکارگیری هرچه بیشتر تسهیلات کم بهره در این زمینه؛ و لزوم آموزش کارکنان این صنعت در جهت بالا بردن سطح رضایتمندی گردشگران پرداخت.
دکتر اسماعیل قادری، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، در این نشست بیان داشت : سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در همه دوران ها حیات خلوت دولت ها بوده است.
وی افزود: عدم تخصص گرایی در این سازمان نوک پیکان بسیاری از مشکلات گردشگری را به سوی این نهاد باز می گرداند.
او ساخت بی رویه و امکان سنجی نشده هتل، رقابت ناسالم میان سرمایه های کلان دولتی و بخش خصوصی، نبود الگوهای مصرف صحیح در میان گردشگران، الگوهای رفتاری نادرست خدمات دهندگان و نظارت کنندگان این صنعت را از چالش های توسعه گردشگری در عصر پسا تحریم برشمرد.
عضو دیگر این نشست، پروفسور جعفر جعفری استاد دانشگاه ویسکانسین ایالات متحده، جدایی علم و حوزه عمل گردشگری را از آسیب های این حوزه برشمرد. وی با بیان پیدایش دیرهنگام علم گردشگری گفت: تنها بعد از جنگ جهانی دوم بود که این رشته در دانشگاه های اروپا شکل گرفت و به سرعت به مکان های دیگر جهان گسترش یافت. این علم اکنون بسیار تخصصی شده و در معرض آسیب افتراق از حوزه اجرا قرار گرفته است.
دکتر مسعود سلطانی فر، رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی گردشگری و دکتر محمدباقر قالیباف شهردار تهران نیز از سخنرانان حوزه اجرایی همایش بودند که به بیان برنامه های دستگاه های خود در زمینه توسعه گردشگری پرداختند.
قالیباف با اشاره به تعریف 15 مسیر گردشگری کنونی در تهران، از اولویت هرچه بیشتر گردشگری شهری در برنامه های شهرداری شهر تهران در پنج سال اخیر خبر داد. او منطقه 12 را تاریخی ترین بخش تهران قلمداد کرد و به طرح هایی در زمینه توسعه گردشگری در این منطقه اشاره کرد.
سلطانی فر به معرفی برنامه های 17 گانه سازمان در جهت توسعه گردشگری در یک سال گذشته پرداخت: اصلاح و تصويب آئين‌نامه ايجاد، تكميل، درجه بندي و نرخ گذاري تأسيسات گردشگري و نظارت بر آنها ؛ تهيه بسته پيشنهادي سرمايه‌گذاري در بخش گردشگري كشور؛ افزايش مدت زمان رواديد فرودگاهي از 15 روز به 30 روز؛ راه اندازي ويزاي الكترونيك ؛ اجراي طرح آموزش و توانمندسازي نيروي انساني برای حدود 16000 نفر؛ ايجاد نمايندگي‌هاي اطلاع رساني و جذب گردشگر در 11 كشور هدف ؛ اختصاص منابع صندوق توسعه ملي براي تكميل طرح های گردشگری؛ فعال نمودن توريست كارت؛ نهایی شدن دستورالعمل ورود گردشگران عراقي به ايران؛ تعريف برنامه های عمل براي بازارهاي هدف گردشگري در40 کشور؛ توليد بسته های سفر تلفيقي استان‌ها؛ برنامه‌ريزي برای برندسازي گردشگري حلال ايران؛ تهيه دستورالعمل احداث اقامتگاه‌هاي بوم گردي؛ به بازار آمدن سيم كارت گردشگري؛ تهيه و توليد دستورالعمل مشاور سفر حاوي توصيه‌ها و مقررات سفر به ايران براي گردشگران خارجي؛ تصويب و ابلاغ دستورالعمل فعاليت گردشگري در فضاي مجازي؛ پيگيري تهيه برنامه جامع گردشگري كشور."
لازم به ذکر است روز دوم و آخر این همایش(7 مهر) در دانشگاه علامه طباطبایی و در قالب کارگاه های مختلف در جریان است.
دانشکده جغرافیا و پردیس فارابی دانشگاه تهران، دانشگاه اصفهان، دانشگاه شیراز، دانشگاه مازندران، دانشگاه یزد، دانشگاه پیام نور، شرکت توسعه گردشگری مارکوپولوآسیا، کانون انجمن های صنفی کارگری راهنمایان گردشگری سراسر کشور، برج میلاد، سازمان زیباسازی شهرداری تهران، معاونت اقصادی شهرداری مشهد، بانک کارافرین، آسایش گشت دنیا، عمان ایر ، انجمن علمی- دانشجویی مدیریت گردشگری، خانه اندیشمندان علوم انسانی از جمله حامیان این رویداد هستند.