عصر ایران - بسیاری از اقدامات تشخیصی و درمانی در کودکان نیازمند همکاری کامل کودک است. از جمله این اقدامات تشخیصی می توان به مواری مانند اقدامات رادیولوژیک، اندوسکوپی، کولونوسکوپی، آسپیراسیون و بیوپسی مغزاستخوان، بیوپسی کبد و کلیه، برونکوسکوپی و نمونه گیری از مایع مغزی-نخاعی را نام برد.
از اقدامات درمانی نیز می توان به اقدامات دندانپزشکی، تزریقات دارو در مکانهای خاص، خارج کردن جسم خارجی از مری و کنترل خونریزی مری، تعبیه گاستروستومی و کاتترهای ورید مرکزی و انواع پروسیجرهای درمانی سرپایی و همچنین اداره بیمار در بخش مراقبتهای ویژه اشاره کرد.
در گذشته و در حال حاضر در بسیاری از مراکز درمانی خصوصا شهرستانها برای انجام این اقدامات متوصل به زور شده و حتی یکسری از پرسنل فقط برای گرفتن کودک در مراکز درمانی به کار گرفته می شدند که متاسفانه این باعث می شود که اثرات بسیار بد روحی-روانی برای کودک به جا ماند.
هم اکنون این اقدامات با سدیشن (sedation) یا به زبان ساده تر با خواب کردن کودک قابل انجام است و سدیشن باعث افزایش کیفیت کار تشخیصی و درمانی می شود و می تواند از اثرات سوء روحی-روانی کودک بکاهد.
شباهت و تفاوت سدیشن با بیهوشی در چیست؟در بیهوشی داروهای تجویزی به منظور آمنزی (فراموشی)، هیپنوز(خواب)، آنالژزی(بیدردی) و شلی عضلانی استفاده می شود و برای بیمار در اطاق عمل لوله تنفسی تعبیه شده و بیمار تحت تنفس مکانیکی قرار می گیرد. در حالیکه در سدیشن از داروهای آمنتیک و هیپنوتیک استفاده شده و اگر پروسیجر دردناک باشد داروی آنالژزیک تجویز می شود.
دارویی مثل کتامین وجود دارد که به تنهایی می تواند هر سه خواسته ما را در سدیشن تامین کند و در مواردی که منعی نباشد به وفور قابل استفاده است.
در سدیشن از شل کننده های عضلانی استفاده نمی شود و بیمار معمولا تحت تنفس طبیعی بوده و لذا می توان این عمل را در کلیه بخشها و حتی کلینیکها انجام داد ولی شرط آن که شباهت آن را با بیهوشی زیاد می کند لزوم وجود متخصص بیهوشی و مانیتورینگهای لازم برای بیهوشی و وسایل کامل جهت احیاء بیمار میباشد. همچنین بیماریکه تحت سدیشن قرار می گیرد باید مانند بیهوشی طبق استاندارد علمی ساعاتی را ناشتا باشد و خطر عدم ناشتا بودن از بیهوشی کامل هم بیشتر است. زیرا اگر بیمار محتویات معده را استفراغ کند بدلیل نداشتن هوشیاری کامل آنها را وارد سیستم تنفسی خود می کند و این اتفاق میتواند حتی مرگبار باشد.
در صورتیکه سدیشن به صورت استاندارد و طبق ضوابط خاص خود انجام شود کاملا مطمئن است. خوشبختانه هم اکنون سدیشن در اکثر مراکز درمانی کودکان فراگیر شده و کار را برای بیماران و متخصصین راحت کرده است. قابل ذکر است که حتی سدیشن در بسیاری از پروسیجرهای بزرگسالان مثل اندوسکوپی هم در حال انجام است و باعث شده ترس و وحشت از این گونه پروسیجرها کم شود.
دکتر سید علیرضا مهدوی
متخصص بیهوشی و مراقبت های ویژه
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی