عضو انجمن روانپزشکان ایران با بیان اینکه میزان افسردگی از نظر فصول و مکان های مختلف متفاوت است، گفت: طبق آخرین نتایج تحقیقات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شیوع افسردگی در ایران بطور متوسط 12 درصد است.
افسردگی بیماری است که تاثیر زیادی در زندگی روزمره مبتلایان و اطرافیان آنها دارد؛ این بیماری علاوه بر ایجاد مشکلات روانی، به عنوان مادر بسیاری از بیماری های جسمانی نیز شناخته شده است از این رو در منابع پزشکی بر توجه بیشتر به این اختلال و لزوم برطرف کردن آن پیش از اقدام به درمان بیماری های جسمی تاکید شده است.
به گفته پزشکان، افسردگی واکنش طبیعی افراد به مشکلات زندگی و از دست دادن شرایط مناسب زندگی یا افرادی است که نسبت به آنها علاقه وجود دارد.
افسردگی بر طرز فکر، احساس و رفتار افراد تاثیر می گذارد و ممکن است سبب ابتلا به انواع بیماری های جسمی و روانی شود.
برخلاف تصور عموم، افسردگی فقط یک ناتوانی روحی نیست بلکه یک بیماری مزمن است که می تواند منشا بسیاری از بیماری های دیگر مانند دیابت، فشارخون بالا، بیماری های قلبی و عروقی و حتی سکته های مغزی و قلبی عروقی شود.مطالعات نشان می دهد که چهار درصد جمعیت جهان به بیماری افسردگی مبتلا هستند.
دکتر غلامرضا حاجتی روز دوشنبه در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: افسردگی یکی از بیماری ها و اختلالات روانی شایع حوزه سلامت روان در تمام کشورهای دنیا به شمار می رود که در بسیاری موارد فرد متوجه بروز این اختلال در خود نیست و ممکن است در اثر عدم مراجعه به موقع به پزشک، بیماری او به حدی پیشرفت کند که دچار افکار خودکشی شود.
حاجتی گفت: در برخی کتاب های مرجع اشاره شده که در 50 درصد موارد، افسردگی به دلیل مراجعه به پزشکان غیرمرتبط با رشته روان پزشکی، تشخیص داده نمی شود و این اختلال در درمان بیماری های جسمی نادیده گرفته می شود.
وی افزود: افسردگی منشا بسیاری از بیماری ها است و ممکن است به عنوان نمونه فرد به دلیل ابتلا به افسردگی دچار مشکلات گوارشی شود و به متخصصان این رشته مراجعه کند اما هیچ بیماری گوارشی نداشته باشد؛ در چنین مواردی باید پزشکان رشته های مختلف به این مساله توجه داشته باشند که منشا بسیاری از بیماری ها می تواند اختلال افسردگی باشد و در معاینات بیماران آن را بررسی کنند.
حاجتی ادامه داد: از این رو لازم است مردم و متخصصان رشته های مختلف پزشکی اطلاعات کافی در زمینه این بیماری داشته باشند تا بتوانند آن را به موقع تشخیص دهند.
علایم افسردگیعضو انجمن روانپزشکان ایران تغییر الگوی خواب، تغییر علایق، احساس گناهکار بودن، خستگی، مختل شدن تمرکز، کاهش اشتها، کندی در انجام امور روزانه و ایجاد افکاری در مورد مرگ و در نهایت خودکشی را از جمله علایم افسردگی برشمرد.
تغییر الگوی خوابحاجتی در مورد تغییر الگوی خواب به عنوان یکی از علایم افسردگی گفت: تغییرات الگوی خواب از علایم افسردگی است که بیشتر به صورت تغییر در کمیت و کیفیت خواب رخ می دهد.
وی توضیح داد: در برخی افسردگی ها میزان خواب افزایش می یابد اما به طور کلی فردی که دچار افسردگی است دیر به خواب می رود، صبح زود بیدار می شود، در اواسط شب از خواب می پرد و خواب او همراه با کابوس های تکرار شونده است.
تغییر علایقعضو انجمن روانپزشکان ایران گفت:در افسردگی علایق فرد به انجام فعالیت های روزمره زندگی کاهش می یابد و حتی آنقدر شدید می شود که نسبت به انجام کارهای معمول خود بی علاقه می شود، دچار بی حوصلگی می شود و در نهایت این بی علاقگی به افزایش ناامیدی و حتی بی علاقگی به زنده ماندن منتهی می شود.
احساس گناهکار بودنحاجتی با بیان اینکه احساس گناهکار بودن از دیگر علایم افسردگی است، توضیح داد: فرد افسرده ممکن است خود را فردی نالایق بداند و مرتب خود را به خاطر مسایل مختلفی که در اطرافش رخ می دهد، سرزنش کند.
وی افزود: در موارد شدیدتر فرد احساس گناه شدید و بی ارزش بودن می کند و به دلیل احساس ناتوانی، در مسایل مختلف زندگی نمی تواند به درستی و به تنهایی تصمیم گیری کند.
خستگیحاجتی خستگی را از دیگر علایم افسردگی عنوان کرد و گفت: گاهی افسردگی خود را به صورت کاهش انرژی و عدم توان لازم برای انجام فعالیت های روزمره نشان می دهد در این حالت فرد احساس کاهش توان و قوت می کند و از انجام امور زندگی خود سرباز می زند.
مختل شدن تمرکزمتخصص روانپزشکی از مختل شدن تمرکز حواس به عنوان دیگر علامت افسردگی نام برد و در این مورد توضیح داد: شکایت از فراموشی یکی دیگر از مشکلاتی است که افراد افسرده مرتب آن را به زبان می آورند.
حاجتی گفت: در این حالت فرد به دلیل افکار منفی که در ذهن دارد، تمرکز لازم را ندارد و به صورت شکایت از فراموشی و کم حافظه بودن آن را بیان می کند و غافل از این است که علت این کم حافظه بودن، افسردگی است و باید برای درمان آن اقدام کند.
کاهش اشتهاحاجتی کم اشتهایی را از جمله علایم افسردگی دانست و گفت: شایع ترین علت در افسردگی های معمول، کاهش اشتها است اما در افسردگی های غیرمعمول یا آتیپیک فرد دچار افزایش اشتها می شود.
کندی در انجام امور روزانهعضو انجمن روانپزشکان ایران گفت: فرد افسرده دچار کم تحرکی و کندی در انجام امور روزانه می شود و به دلیل بی حوصلگی و کاهش تمایل به انجام امور، کارها را به کندی انجام می دهد و به همین دلیل زمان انجام امور او طولانی می شود.
ایجاد افکاری در مورد مرگحاجتی ایجاد افکاری در مورد مرگ را از دیگر علایم افسردگی عنوان کرد و توضیح داد: در موارد شدید افسردگی، فرد مدام به مرگ فکر می کند و در موارد شدیدتر دچار افکاری برای اقدام به خودکشی می شود و این افکار می تواند تا جایی پیش برود که فرد در نتیجه آن دست به خودکشی زند.
وی خودکشی را یکی از مهمترین اورژانس های روان پزشکی دانست و افزود: فردی که اقدام به خودکشی می کند باید یک ارزیابی کامل روان پزشکی شود زیرا اگر اقدام به خودکشی منجر به فوت فرد نشود در بسیاری موارد به ویژه در افرادی که سن کمتری دارند، قابل پیشگیری است و می توان با ارایه درمان های روانپزشکی و برطرف کردن حالت افسردگی از اقدام بعدی فرد به خودکشی جلوگیری کرد.
به طور کلی نتایج تحقیقات صورت گرفته در مورد افسردگی نشان می دهد که ناامیدی نسبت به روزهای بهتر، در افسردگی وجود دارد و افراد افسرده معمولا امیدی برای داشتن زندگی بهتر ندارند. اما می توان با تقویت افکار مثبت و حس خوش بین بودن نسبت به آینده، افکار مثبت را جایگزین افکار منفی کرد.
شیوع افسردگیعضو انجمن روانپزشکان ایران گفت: در منابع علمی شیوع افسردگی در کشورهای مختلف دنیا حدود 10 تا 20 درصد و متوسط آن حدود 15 درصد اعلام شده است و در ایران طبق نتایج تحقیقاتی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در قالب طرح ملی پیمایش سلامت روان در سال 1390 انجام داد، شیوع افسردگی به طور متوسط 12 درصد است.
حاجتی با بیان اینکه در مقایسه آمار جهانی شیوع افسردگی و میزان آن در ایران به این نتیجه می رسیم که تفاوت چندانی با سایر کشورهای دنیا نداریم، افزود: میزان افسردگی در ایران در سال ها، فصول و مکان های مختلف متفاوت است اما این تحقیق صورت گرفته متوسط آن را 12 درصد اعلام می کند.
علل افسردگی در ایرانعضو انجمن روان پزشکان ایران گفت:مطالعه جامعی در مورد علل افسردگی در ایران صورت نگرفته است اما مشاهدات حاکی از آن است که در درصدی از افرادی که دچار افسردگی می شوند، زمینه خانوادگی و ژنتیکی نقش داشته است و این افراد در بستگان نزدیک خود افسردگی هایی مانند افسردگی دوقطبی داشته اند.
حاجتی افزود: مشکلات زندگی مانند مسایل اقتصادی، موقعیت اجتماعی، بیکاری، شکست در فعالیت های اقتصادی و تجاری، مشکلات تحصیلی و اختلالات و بیماری های مزمن مانند دیابت، بیماری های قلبی عروقی، ابتلا به سکته های قلبی و مغزی، بیماری دمانس، سالمندی و کم کاری تیروئید می تواند از علل افسردگی باشد.
شیوع افسردگی در زنان 2 برابر مردانمتخصص روانپزشکی گفت: مطالعات نشان می دهد که میزان افسردگی در زنان 2 برابر مردان است و دلیل آن برخی تغییرات هورمونی و حساس تر بودن زنان نسبت به مردان به ویژه در مقابل مشکلات زندگی عنوان شده است.
حاجتی در مورد تغییرات هورمونی در زنان و رابطه آن با افسردگی توضیح داد: 70 تا 90 درصد زنان به دلیل اختلالات هورمونی دچار افسردگی های مقطعی می شوند و ممکن است در موقعیت های مختلف، رفتارهای پرخاشگرانه و بدخلقی هایی نشان دهند که در مواقع عادی این حالت را نداشته باشند.
وی در مورد شیوع 2 برابری افسردگی در زنان نسبت به مردان نیز گفت: زنان در مقابل بیماری ها و دردهای ناشی از بیماری ها قدرت تحمل بیشتری دارند اما در مورد مسایل احساسی و موقعیت هایی که احساسات آنها را تحت تاثیر قرار می دهد، توانایی مقابله کمتری دارند و ممکن است در مقابل ناملایمات دستخوش مشکلات روانی از جمله افسردگی شوند.
حاجتی اظهار کرد: همچنین مطالعات نشان می دهد که میزان افسردگی در افراد متاهل کمتر از افراد مجرد است و در صورت بروز، میزان شدت آن نیز کمتر است.
عدم تشخیص50 درصد بیماری های روانیعضو انجمن روانپزشکان ایران گفت: در منابع علمی روان پزشکی، عنوان شده است که بیماری 50 درصد مبتلایان به بیماری های روانی تشخیص داده نمی شود در نتیجه این افراد درمان های لازم را دریافت نمی کنند و ممکن است با مشکلات مختلفی روبه رو شوند.
حاجتی به ترس از انگ بیمار روانی در بین مبتلایان به افسردگی اشاره کرد و آن را علت عمده عدم مراجعه این افراد به پزشکان مربوطه عنوان کرد.
وی توضیح داد: به دلیل ترس از این مساله بسیاری از افرادی که خود به این باور رسیده اند که مشکل افسردگی دارند، به پزشک مراجعه نمی کنند و تنها کمتر از 40 درصد مبتلایان به پزشک مراجعه می کنند که در بسیاری از موارد به دلیل اینکه به موقع این مراجعه صورت نمی گیرد، درمان های مناسب را نمی توانند دریافت کنند.
حاجتی منشا این طرز فکر را عدم فرهنگ سازی مناسب در این زمینه عنوان کرد و گفت: اولین آسیب این تفکر اشتباه، این است که بیمار به پزشک مراجعه نمی کند، بیماری او تشخیص داده نمی شود و بیمار درمان مناسب را دریافت نمی کند و در نتیجه به دلیل رفتارهای نامناسب می تواند به سایر افراد خانواده و جامعه نیز آسیب وارد کند.
وی افزود: به همین دلیل تنها 10 درصد مبتلایان به افسردگی درمان مناسب دریافت می کنند و 90 درصد باقی مانده به درستی تشخیص داده و درمان نمی شوند.
حاجتی با تاکید بر لزوم فرهنگ سازی در این زمینه اظهار کرد: در یک دهه اخیر این مساله در ایران کمرنگ تر شده و سطح آگاهی مردم نسبت به آن افزایش یافته است اما هنوز ترس از این انگ در جامعه وجود دارد و لازم است در این زمینه فرهنگ سازی مناسب و گسترده صورت گیرد.
لزوم افزایش سطح آگاهی پزشکان در مورد افسردگی
حاجتی اظهار کرد: علاوه بر افزایش سطح آگاهی عموم مردم در مورد بیماری های روانی از جمله افسردگی و فرهنگ سازی مناسب برای مراجعه بیماران به پزشکان مربوطه، لازم است سطح آگاهی پزشکان نیز در مورد بیماری های روانی افزایش یابد تا بتوانند به موقع این علایم را تشخیص دهند و آنها را به پزشکان مربوطه برای دریافت درمان های لازم ارجاع دهند.
وی ادامه داد: در بسیاری از موارد افسردگی منشا بسیاری از بیماری های جسمی است که با رفع آن، بیماری جسمی افراد نیز برطرف می شود.
حاجتی توضیح داد: در صورتی که علایم افسردگی در فردی بیش از 2 هفته به طول انجامد، فرد مبتلا به اختلال افسردگی است بنابراین باید درمان او به موقع آغاز شود.
به گفته پزشکان، علاوه بر مراجعه به پزشکان مربوطه برای درمان افسردگی می توان اقدامات مکملی مانند انجام ورزش های روزانه، پیروی از رژیم غذایی مناسب و تفریح را برای رفع این اختلال در پیش گرفت.
اما پزشکان تاکید می کنند افرادی که تحت درمان دارویی قرار دارند نباید به بهانه انجام اقدامات مکمل، مصرف داروها را خودسرانه قطع کنند و برای این منظور باید با پزشک معالج خود مشورت کنند.