شرح حال بورس تهران، از شائبه تحرکات دلواپسان تا سیگنال رشد

این گزارش ها مهمترین دلیل «عبور بی تفاوت بورس تهران از توافق هسته ای» به شمار می رود و گویای این واقعیت تلخ است که بنگاه های اقتصادی در حال سپری کردن دوران سختی هستند و در این میان حصول توافقی که همه 12 سال منتظر آن بودند و به دنبال آن مهر تائید شورای امنیت بر رفع تحریم ها نمی تواند حتی محرکی چند روزه برای بورس تهران باشد.بدین ترتیب بازار سهام احتمالا خود را باید برای یک دوره سکون دیگر آماده کند تا رفته رفته آثار توافق و رفع تحریم ها در فضای کسب و کار بنگاه های اقتصادی و به تبع آن در صورت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس دیده شود و مادامی که رخدادهای پیرامونی نتوانسته بخش واقعی اقتصاد ایران را با تغییراتی جدی مواجه کند،اوضاع با شدت و ضعف های شاید نرم تر در بورس تهران به همین شکل دنبال می شود.

منفی بورس کار دلواپسان هست،نیست!؟

اما شاخص بورس تهران که در سه روز معاملاتی بعد از عید سعید فطر 1.7 درصد از بازدهی سرمایه گذاران را پس گرفته در این هفته با شائبه هایی در خصوص احتمال عمدی بودن منفی شدن بازار توسط گروه های مخالف و منتقد توافق مواجه بود.در این روزهای تلخ برخی از سرمایه گذاران بورس تهران که هم خسته اند و هم عصبانی و در واقع تنها امید خود برای جبران زیان 19 ماه گذشته خود یعنی توافق بزرگ را در بازار سهام برباد رفته می بینند،در شبکه های اجتماعی نوشته بودند:«کار کار مخالفان است،یعنی همان دلواپسان.آن ها در بورس دارایی هایی دارند و الان هم که از توافق راضی نیستند در حال فروش سهام در بازار هستند.»

منفی بودن بورس پس از توافق هر چند عجیب به نظر می رسد و حتی با وجود گزارش های منفی شرکت ها انجام توافق دست کم باید یکی دو روزی محرک مثبت بازار سهام بود،ولی شائبه دستکاری در بازار و عمدی بودن منفی بازار بعد از توافق هم با مکانیزم های نظارتی موجود براحتی امکان پذیر نیست و تنها در حدس و گمان می تواند باشد.

حسن امیری معاون نظارت بر بورس و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار در حاشیه برگزاری مجمع عمومی بورس تهران که روز سه شنبه 30 تیر94 در تهران برگزار شد، با رد صریح هر گونه دستکاری در بازار اعلام کرد که «به عنوان نهاد نظارتی اگر موردی باشد جلویش را می گیریم اما تا این لحظه اقدامی که بشود از آن به عنوان دستکاری یاد کرد،در بازار سهام بعد از توافق رخ نداده است.» وی در گفت و گو با بورس 24 تاکید کرد: «برخی فعالان بازار نظراتی را ارائه می دهند که عمدتا با واقعیت ها فاصله دارد و نمی تواند ما را به وجود چنین مواردی مجاب کند.»

علیرضا عسگری مارانی خبره بازار سهام و مدیرعامل شرکت سرمایه‌ گذاری ملی ایران هم در پاسخ به سوالی درباره شائبه دستکاری در بازار سهام توسط گروهی خاص و عمدی بودن منفی شدن بورس پس از توافق هسته ای، گفت:«من این شایعاتی را که بین سهامداران مطرح شده درست نمی دانم. البته دسترسی دقیقی به اطلاعات ندارم اما اگر از کسانی که دسترسی به اطلاعات دارند، هم این سوال را بپرسید، همین پاسخ را به شما می دهند.»وی افزود:«این شایعات را من نیز شنیدم، اما با این همه کد سهم فروش رفته است. فروشنده ها پراکنده اند. هر کسی که سرمایه ای دارد می خواهد سرمایه اش را بیشتر کند. فرض کنیم، افراد گروه سیاسی خاصی سرمایه ای دارند. می خواهند آن را از بین ببرند؟! نمی خواهند که.»

او گفت:«چنین کاری برای هیچ خط سیاسی فایده ای ندارد. اصلا به نفعشان نیست. سرمایه ای اگر دستشان است، آن را باید برای اهداف سیاسی که دارند، هزینه کنند. نه این که آن سرمایه را از بین ببرند.»وی تاکید کرده:«ما مردمی هستیم که دنبال دشمن فرضی می گردیم. بهتر است، سهامداران این پیش فرض ها را از ذهن خود کنار بگذارند، چون قطعا چنین موضوعی در کار نبوده است و بورس هیچگاه گروگان جریان و یا گروه سیاسی خاصی نبوده است.حال آن که کم لطفی برخی مسوولان نسبت به ثروت مردم در بورس زمینه ساز بروز بسیاری از مشکلات و مسائل سهامداران در بازار سرمایه ما شد. موضوعاتی همچون نرخ خوراک و نرخ سود بانک ها. بانک ها برای تقسیم سود نیز با مشکل روبرو شده اند.»

اما در یکی از مهمترین اظهار نظرها حسین عبده تبریزی دبیر کل پیشین بورس و عضو فعلی شورای بورس درباره بورس بعد از توافق گفته:«بورس خیلی محافظه کارانه به شرایط موجود پاسخ می دهد و بازار با احتیاط پیش می رود.در واقع سرمایه گذاران بعد از توافق خیلی محتاطانه رفتار کردند، ولی این قیمت ها ماندگار نیست و سهامداران در صورت حرکت بازار رفتار واقع بینانه باید داشته باشند.»

این اظهارات عبده تبریزی فرد نزدیک به دولت اینگونه تحلیل شده که برنامه هایی برای تحرک بازار سهام در آینده ای نزدیک در نظر گرفته شده و منفی بازار سهام بعد از توافق امری طبیعی نیست.

با این حال فعالان حرفه ای بازار سهام همچنان نسبت به آینده این بازار امیدوار هستند.در یک نظر سنجی از 3700 حرفه ای بازار سرمایه سوال شده «پیش بینی شما از بورس بعد از توافق چیست؟

تعداد شرکت کننده : ۳,۷۰۳ نفر

محتاط اما صعودی

%۳۸

محافظه کار و عموما نزولی

%۱۲

پرنوسان

%۱۰

شارپ و کاملا صعودی

%۷

ساکن و کسل کننده

%۹

دارای رشد تدریجی

%۲۵

همان طور که قابل مشاهده است،همچنان آینده بازار سرمایه با امیدواری و خوش بینی پیش بینی می شود.

مروری بر مجامع مهم

برگزاری پرشمار مجامع بانک‌ها در هفته جاری عملا برگ پایانی گردهمایی‌های سالانه سهامداران در شرکت‌های دارای سال مالی منتهی به 29 اسفند را رقم زد. شروین شهریاری در بررسی اجمالی مجامع امسال گفته است:«نکته مشترک در مجامع بانکی، بررسی دقیق صورت‌های مالی توسط بانک مرکزی قبل از برگزاری مجامع و الزام به اخذ ذخایر لازم بر اساس اظهار نظر این مرجع ناظر بود. در این میان، برخی بانک‌ها نظیر اقتصاد نوین و پاسارگاد با اخذ این ذخایر از سود سال گذشته خود کاستند؛ مجمع بانک کارآفرین رقم مورد نظر بانک مرکزی را در بحث تقسیم سود لحاظ کرد، اما صورت‌های مالی حسابرسی شده بانک تجارت حکایت از عدم تامین نظر بانک مرکزی در زمینه اخذ ذخایر دارد (بند ششم گزارش حسابرس). در گزارش حسابرس بانک تجارت بر عدم اخذ ذخایر لازم در بخش سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت (به میزان بیش از 400 میلیارد تومان) و نیز اختلاف عمده بر سر اخذ ذخایر لازم برای صندوق بازنشستگی کارکنان بانک‌ها تاکید شده است. علاوه بر این، تعدیلات سنواتی سنگین که موجب تحمیل زیان بیش از 760 میلیارد تومانی در گردش حساب سود انباشته بانک مزبور شده عملا سود قابل تقسیم زیادی را بر جای نگذاشت تا این بانک در نهایت با تقسیم سود یک تومانی به ازای هر سهم به کار خود خاتمه دهد.در مجمع بانک پاسارگاد بر گسترش سرمایه‌گذاری‌های شرکت از جمله در بزرگ‌ترین پروژه صادرات گاز کشور به ارزش 2.3 میلیارد دلار از طریق هلدینگ انرژی پاسارگاد تاکید شد. همچنین، پروژه‌های جدید شرکت از جمله احداث یک پالایشگاه در منطقه سیراف (که تخفیف مناسبی در نرخ خوراک به آن تعلق می‌گیرد) و نیز یک واحد پتروشیمی در شهر کرمان به مجمع معرفی شد. علت عملکرد ضعیف «وپاسار» در فصل بهار هم به کندی اعطای تسهیلات به دلیل قرار دادن سقف 24 درصدی برای سود تسهیلات و نیز افزایش هزینه پول نسبت داده شد که برای هر دو مورد در فصل تابستان راهکارهایی اندیشیده شده و اکنون روند سوددهی بانک به مدار عادی بازگشته است.همچنین در مورد هزینه انتقال پول هم عنوان شد که در حال حاضر این هزینه برای کشور چین 8 درصد و برای هند و ترکیه حدود 6 درصد است که این هزینه با رفع تحریم‌ها و بازگشایی کامل سوئیفت عملا حذف خواهد شد. در زمینه سیاست‌های پولی دولت هم بر پایه اظهارات در این مجمع، شواهدی مبنی بر عبور از دوره انقباضی و حرکت به سمت سیاست‌های انبساطی در شبکه بانکی به چشم می‌خورد. در مجمع بانک اقتصاد نوین، بر کاهش نسبت معوقات از 16 به 14 درصد در سال 93 و هدف‌گذاری 12 درصد برای سال جاری تاکید شد. همچنین «ونوین» در سال گذشته مشکل کمبود نقدینگی و مراجعه به منابع گران قیمت بانک مرکزی را نداشته و برای وصول مطالبات نیز گام بلندی با تملیک بخش عمده وثایق ملکی مشتریان برداشته که اکثرا در جریان واگذاری است. علاوه بر این، کفایت سرمایه بانک در محدوده 8 درصد برآورد شد که اجرای افزایش سرمایه در آینده نزدیک را الزامی می‌کند. در تحولی دیگر، در مجمع نفت بهران کل سود قابل تقسیم شرکت یعنی 190 تومان به ازای هر سهم توزیع شد.»

افزون بر این،«مدیران نفت بهران بر تاثیر دو جانبه رفع تحریم‌ها بر صنعت تولید روانکار اشاره کردند که از یکسو به دلیل تسهیل واردات یک عامل تهدید محسوب می‌شود و از سوی دیگر، امکان صادرات از محل تولید محصولات با شرکای خارجی را فراهم می‌آورد. در همین راستا، به همکاری مشترک بهران با شرکت فرانسوی توتال اشاره شد که فعلا به تولید محصول توسط بهران با برند توتال برای بازار داخل می‌پردازد؛ اما به محض رفع تحریم‌ها، بازارهای صادراتی را هدف خواهد گرفت. در این مجمع، همچنین بر انتفاع «شبهرن» از سقوط قیمت‌‌های جهانی نفت ناشی از افت قیمت خوراک و چسبندگی قیمت‌های فروش تاکید شد که با توجه به عدم مشکل بهران در فروش محصولات به دلیل برند مطلوب (بر خلاف دیگر رقبا) امکان دستیابی به بودجه مورد پیش‌بینی در سال جاری به رغم رکود حاکم بر اقتصاد را فراهم می‌کند.»

بازار 8 درصد سود داد/برخی سهامداران 60 درصد سود کردند!

چهار ماهه نخست سال جاری با سودآوری 8 درصدی بورس تهران همراه شد،هر چند بخش عمده ای از این بازدهی ناشی از پیشخور توافق هسته ای بود اما به طور کلی سبب شد تا بازار سهام از سیستم بانکی در سودرسانی به صاحبان سرمایه پیشی بگیرد.البته بخش عمده ای از این سود ناشی از سود تقسیم شده در مجامع است و سود های مجامع نیز در خوشبینانه ترین حالت از یک ماه دیگر در اختیار سهامداران قرار می گیرد و چه بسا شرکت هایی که این سود را تا 8 ماه بعد از مجمع(مهلت قانونی تعیین شده)نزد خود نگاه می دارند،لذا نمی توان سود 8 درصدی بازار سهام در چهار ماه سپری شده از سال را سودی در جیب سهامدار قلمداد کرد و البته مهمتر این که این سود با فرض داشتن تمام سهام شرکت های بورسی و پذیرش ریسک زیادی به دست آمده است.

بررسی ها در میان پربازده ترین صنایع بورسی حاکی از آن است که در 124 روز سپری شده از سال 94 تا پایان تیرماه گروه وسایل ارتباطی با تک سهمی به نام پارس الکتریک بیشترین بازدهی را نصیب خود کرده است و دارایی سرمایه گذاران این گروه 62.9 درصد در این مدت رشد کرده است.دلیل ثبت این بازدهی اعجاب انگیز فروش زمین کارخانه پارس الکتریک به رایتل است که ظاهرا می تواند باعث رشد حدودا 20 برابری سود شرکت شود.

اما «حمل و نقل» دومین صنعت پربازده بورس در این 4 ماهه بوده و سهامداران فعال در این گروه 60.2 درصد 4 ماهه سود به خانه برده اند.این صنعت به واسطه حضور کشتیرانی جمهوری اسلامی رتبه دوم بیشترین بازدهی را از آن خود کرده است. «حکشتی» در این روزها به دلیل رفع تحریم ها با رشد قیمتی خوبی به خصوص در یک ماهه اخیر همراه شده است.سکوی سوم پربازده ترین گروه های فصل مجامع 94 اما نصیب گروه منسوجات با ثبت عدد 35.1 درصد شده است و عمده دلیل این رشد به واسطه رشد قیمتی سهام ایران مرینوس غول تولید کننده چادر مشکی ایران بوده است.

اما بیشترین زیان 4 ماهه مزبور نصیب شاخص صنعت لاستیک با 16 درصد کاهش ارزش دارایی شده است .در این گروه تایر سازان به ویژه لاستیک بارز به دلیل رکود و واردات شدید تایرهای چینی وضعیت خوبی ندارند.

ارزش معاملات کل هفته در دو بازار بورس و فرابورس 1.101 میلیارد تومان بود،به این معنی که روزانه در بازار سرمایه بیش از 330 میلیارد تومان سهم معامله شده است.ارزش معاملات خرد ( بدون معاملات بلوکی و اوراق مشارکت ) نیز در بازار بورس و فرابورس معادل 348 میلیارد تومان بود.افت شاخص بورس از ابتدای هفته تا انتهای هفته ( از 68.828 تا 67.643 واحد ) معادل 1.72- درصد رقم خورد و شاخص فرابورس نیز از ابتدای هفته تا انتهای هفته ( تا 811 واحد ) حدود 1 درصد رشد را تجربه کرد.

واما وضعیت شاخص...؟

شاخص کل اخیرا موفق به شکست ترند نزولی 1.5 ساله خود شده است. در حال حاضر منفی روزهای اخیر می تواند حکم پولبک(برگشت) به محدوده شکسته شده یعنی 67300-67400 واحد را داشته باشد.در صورتی که در روزهای آینده دماسنج بازار سهام به محدوده ذکر شده واکنش نشان دهد می توان به ادامه روند صعودی امیدوار بود.در غیر این صورت اگر شاخص زیر محدوده ذکر شده تثبیت شود با توجه به قرار داشتن اندیکاتورها در محدوده اشباع ، احتمالا ریزش بیشتری در انتظار شاخص خواهد بود.

هفته پیش رو...؟

مطالعه نوسانات قیمت سهام در صنایع مختلف بازار نشان می ‌دهد که 24 گروه از میان 37 صنعت ریز و درشت بازار ، روند منفی داشته ‌اند و سایر صنایع با رشد و یا عدم تغییر جدی شاخص مواجه بودند. در معاملات روز چهارشنبه ، منفی گروه خودروسازی و حمل و نقلی سنگین تر از سایر صنایع بود. اما برای روز شنبه انتظاری زیادی نمی توان داشت. طی ماه های اخیر بازار به 2 صنعت بانک و خودرو دل بسته بود و بخش مهمی از نقدینگی حقیقی ها در این 2 صنعت می چرخید. حال آن که از بد روزگار گزارش این 2 صنعت بسیار ضعیف بود ضمن این که دخالت های بانک مرکزی در پرداخت سود به وضعیت موجود دامن زده است. از سوی دیگر پالایشی ها تاکسی خالی به مجمع می روند و باز می گردند ! ابهام در پتروشیمی ها بیداد می کند. پتروشیمی هایی که با وجود ابهامات گزارشات مردانه تری داشتند و مثل کوه در برابر رکود ایستادند. به هر شکل وضعیت چندان جالب نیست و از سوی دیگر شرکت ها برای بازگشت به تابلوی معاملات موظف به اعلام گزارشات میان دوره ای شده اند و این موضوع در زمان بازگشایی نماد ها اثرات اقتصادی کشور را به تابلو و شاخص کل منتقل می کند. از این رو برای هفته آتی انتظار کاهش سطح شاخص ها و قیمت سهام در پی بازگشت بزرگان به بازار سرمایه پس از مجامع را داریم.

*کارشناس و تحلیل گر بورس