محمد علی انصاری، سرپرست آستان حضرت امام خمینی(س) در جوابیه روزنامه جمهوری اسلامی درباره حرم مطهر بنیانگذار جمهوری اسلامی گفت: هرگز پروژه حرم امام ابتدا به ساکن و بدون نیاز سنجی نسبت به شرایط کلان شهر 15 میلیونی پایتخت جمهوری اسلامی ایران طراحی نشده است. علت و پشتوانه همراهی و حمایتهای بی دریغ مسئولین عالی نظام و دولتها و مجالس مختلف نسبت به پروژه حرم امام – که شما از گستره آن متعجب و آشفته شده اید - آگاهی بر مجموعه ای از اهداف، واقعیتها و نیازهای بلند مدت بوده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران متن کامل جوابیه وی که نسخه ای از آن در اختیار جماران قرار گرفته است، به شرح زیر است.
بسمه تعالی
جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای مسیح مهاجری
با سلام؛
نوشته جنابعالی را که حاکی از غلیان حساسیت شما نسبت به ساخت و ساز حرم مطهر حضرت امام خمینی بود در ساعات آخر شب که در اوج خستگی از کار چندین ساعته در پروژه حرم و پیگیری امور ستاد بزرگداشت، باز گشتم مطالعه نمودم. همواره بر این باورم که شما از چهره های فرهنگی متعادل و دارای چارچوبهای ارزشی و انقلابی می باشید و شخصا از اینکه در روزنامه جمهوری اسلامی یک ستون به رهنمودهای امام اختصاص داده اید سپاسگزارم.
رسم اخلاقی این بوده است که ناظران و عابرانی که از کنار پروژه ای بزرگ که عوامل اجرایی آن به سختی در حال کار و تلاش می باشند، می گذرند اول به کارگران و دست اندرکاران آن خسته نباشید می گویند آنگاه اگر انتقاد و حتی اعتراضی دارند بیان می کنند. هزاران نفر متخصص، کارگر، معمار، هنرمند و خطاط، و .... قریب بیست و پنج سال با عشق به امام در حرم ایشان زحمت کشیده اند و اینجانب کمترین آنانم . اگر نوشته شما با یک جمله خسته نباشید همراه بود انتقادهایتان دوستانه تر می نمود.
اینجانب به همان میزان که جنابعالی در دیدن وضعیت حرم و مراکز پیرامون آن از خود بی خود و غرق در تفکر شده و نهایتا امام را در غربتی وصف ناشدنی یافته و آنچه را در اطراف حرم شکل گرفته است وصله هایی ناچسب نامیده اید از مطالب نوشته شما در تعجب شدم و در اوج نیاز به استراحت، خواب از سرم پرید. البته در طول سالیان پس از ارتحال امام با این وضعیت عادت کرده ایم. سعی کردم نسبت به این نوشته بی تفاوت بمانم ولی نتوانستم چرا که احساس می کنم قضاوت شما نسبت به مجموعه حرم آنهم پس از بیست و پنج سال کار طاقت فرسا و دشوار که عمر مفید یک انسان است آنهم در شرایطی که هموطنانمان پس از سالها برای بهره برداری از پروژه بزرگ ملی و اسلامی به انتظار نشسته اند قابل هضم نیست.
از آنجا که شما بیان فرمودید که این دغدغه را با افراد زیادی در میان گذاشتید و آنها با شما هم عقیده بوده اند آیا رسم دوستی و اخلاقی ایجاب نمی کرد که قبل از انتشار آن در روزنامه با متولیان آستان تماس می گرفتید و اهداف و نظرات آنها را می شنیدید شاید دغدغه تان التیام می یافت و ذهنیتتان تغییر می کرد و بدون تحقیق مطلبی را نمی نوشتید که مطمئن هستم علیرغم نیت دلسوزانه شما، بهترین فرصت و بهانه را برای عقده گشایی افراد و طیف هایی که یا از ابتدا با امام و انقلاب امام و مسئولین نظام همراه نبوده و یا در مسیر تحولات انقلاب با امام مشکل پیدا کرده اند و یا جریاناتی که بخاطر انگیزه های سیاسی مترصد فرصت عقده گشایی علیه بیت امام می باشند و یا حتی افرادی از علاقمندان به امام که بخاطر عدم اطلاع از ضرورتها و اهداف متعالی که در طراحی و ساخت حرم حضرت امام و آثار و برکات مادی و معنوی آن برای حال و آینده جامعه اسلامی، ممکن است تحت تأثیر اینگونه تحلیل های به ظاهر موجه قرار گیرند، فراهم خواهد ساخت که متأسفانه اینگونه شده است؛ لذا پاسخی تحلیلی و مستند به مطالب ابهام آفرین شما را لازم می دانم.
نوشته جنابعالی ابعاد و زوایای متعددی دارد. اهم مطالبی که نوشته اید عبارتند از : - انتقاد به ساخت و ساز حرم پر زرق و برق ( به تعبیر شما )و برخوردار از گنبد و گلدسته – انتقاد از استحکامات و سازه های ساختمانی، ستونهای بتونی و .... – اعتراض به ایجاد مراکزی همچون تالار غذا خوری و رستوران و فروشگاه، پاساژ (که البته در حرم پاساژ وجود ندارد)، پاویون و پیش بینی محل دفن و قبور – اعتراض به ایجاد بستر درآمد زایی برای هزینه های حرم – اعتراض نسبت به القای حس دوگانگی میان زندگی زاهدانه امام و حرم مجلل – بیم از رویه شدن کارهای خلاف و ...
گرچه در نوشته جنابعالی نامی از فرد خاص یا حقیر به میان نیامده است ولی اجازه دهید از باب اینکه در لحظات پایان عمر مبارک امام با تصمیم یادگار امام و جمعی از مسئولین عالی نظام در جماران مسئول هماهنگی انتخاب محل دفن و برنامه ریزی برای تشییع گردیدم و یک هفته بعد نیز از سوی یادگار امام مرحوم حاج احمد آقا به سمت سرپرست موسسه نشر آثار امام و سرپرست آستان امام منصوب شده ام ابتدا توجه شما را به یک نکته بسیار مهم جلب کنم : مراحل مختلف تکمیل این پروژه بزرگ که از ابتدا تا کنون در معرض دید میلیونها انسان در جریان برگزاری بیست و پنج مراسم سالگرد و دهها مراسم در مناسبتهای مختلف سالانه قرار داشته است محصول تصمیمی خلق الساعه از سوی اینجانب و یا افرادی معدود نبوده است بلکه پیشرفت و تکمیل مراحل مختلف این پروژه عظیم ملی نتیجه همراهی و حمایت چهار رئیس جمهور و اعضای کابینه چهار دولت و هیئت رئیسه و نمایندگان مردم در شش دوره مجلس شورای اسلامی و روسای قوا و دستگاههای مختلف نظام بوده است که بواسطه تغییرات مختلف و جابجایی هائی که در قوای حاکمیت در دوران بعد از رحلت امام تا به امروز اتفاق افتاده است با قاطعیت می توان گفت تمامی جریانات سیاسی درون نظام از رهگذر تصویب بودجه و نظارتهای مستمر قانونی و بازدیدهای مکرر هریک از روسای قوا و مسئولین دولت و مجلس و نهادها و اعضای ادوار شورای اسلامی شهر تهران و شهرداران و اعضای شوراهای بالادستی نظام همچون شورای عالی شهرسازی و... در جریان طرح های شهر آفتاب و حرم حضرت امام و در جریان مراحل مختلف اجرا و تکمیل مجموعه حرم مطهر و اماکن و فضاهای خدماتی اطراف آن بوده و به فراخور مسئولیت های هریک از این نهادها در تصمیات آن مشارکت داشته و از آن حمایت کرده اند.
بنا براین تصمیمات و اقداماتی که به اجرای این طرح بزرگ ملی منتهی شده است که بحمد الله اکنون در آستانه افتتاح آن قرار داریم از یک عقبه قابل دفاع همه جانبه برخوردار است و مطمئنا هیچ پروژه ای در کشور به اندازه پروژه حرم امام در معرض دید مردم و بازدیدهای طولانی مدت و مستمر دستگاههای ذیربط و اظهار نظر و نظارت و حمایت همه جانبه دولت و مجلس و ارکان و قوای نظام و به همین سبب نیز همگان در این افتخار شریکند و مسئولیت پاسخگویی و دفاع از آنرا برعهده دارند.
اینجانب که با افتخار ربع قرن از دوران زندگیم را تمام وقت در جهت تحقق این خواست پیروان امام و مسئولین نظام صرف کرده ام لازم می دانم در پاسخ به موارد اعتراضی شما و در بیان اینکه چرا این مسیر را پیموده ایم مطالبی را بازگو کنم: در ابتدای مسئولیت همواره با دو تفکر و نگرش در باره حرم امام روبرو بودیم. تفکر اول – که البته معتقدان به آن بسیار اندک بوده اند - مخالفت آشکار یا ضمنی با ساخت حرم و گسترش آن با استدلال به اینکه به زودی هیجان و احساسات مردم نسبت به امام فروکش می کند در نتیجه سرمایه گذاری برای حرم بدون توجیه و غیر مفید است.
یا اینکه اصولا هرگونه هزینه برای ساخت حرم و توسعه آن مخالف با روح ساده زیستی است مخالفت خود را ابراز می کردند. بگذریم از اینکه مخالفین نظام و امام که از اساس با نظام جمهوری اسلامی دشمنی داشته و با هر نمادی که یاد و نام امام خمینی و انقلاب اسلامی را زنده نگه دارد از جمله با ساخت حرم امام شدیدا مخالف بوده و خواهند بود خصوصا منافقین که از ابتدا و بشدت نسبت به ساخت حرم امام موضع گرفتند. حتما بیاد دارید که سران منافقین در جریان یک رژه مفصل نظامی که در بغداد برگزار کرده بودند ضمن به نمایش گذاردن ماکت حرم امام بسوی آن شلیک نمودند و بصراحت گفتند روزی که به تهران رسیدیم اولین هدف ما نابودی قبر خمینی است!
گروه دوم (که حقا عامل تشویق ما به این کار ارزشمند بوده اند) کسانی بودند که تأکید داشتند در طراحی حرم امام باید نیازهای امروز و آینده های دور ایران دیده شود و حرم در تراز امام زادگان بزرگ و رهبران معنوی و سیاسی و دینی فرا نسلی، از استحکام و شکوه و جلوه هنری خاصی برخوردار باشد تا محوریت شهر آفتاب بعنوان مجموعه ای فرهنگی، سیاحتی – زیارتی، علمی و آموزشی، حوزوی و دانشگاهی، با ارائه خدمات عمومی به مردم شریف مناطق پر جمعیت و محروم جنوب و جنوب غرب تهران و همچنین زوار حرم و زایران قبور شهدای پرشمار و مومنین آرمیده در بهشت زهرا و مسافران مسیر پرتردد تهران - قم را حرم امام تشکیل دهد.
جناب آقای مهاجری ! هرگز پروژه حرم امام ابتدا به ساکن و بدون نیاز سنجی نسبت به شرایط کلان شهر 15 میلیونی پایتخت جمهوری اسلامی ایران طراحی نشده است. علت و پشتوانه همراهی و حمایتهای بی دریغ مسئولین عالی نظام و دولتها و مجالس مختلف نسبت به پروژه حرم امام – که شما از گستره آن متعجب و آشفته شده اید - آگاهی بر مجموعه ای از اهداف، واقعیتها و نیازهای بلند مدت بوده است.
شما می دانید که داخل شهر تهران از جهت ظرفیت ایجاد فضاهای گسترده ساختمانی برای مراکز رو به توسعه علمی و دانشگاهی و پارکهای فناوری و نمایشگاههای داخلی و بین المللی و امکانات فرودگاهی و مجتمع های درمانی و بهداشتی به شدت و فراتر از استانداردهای مجاز اشباع شده است.
طراحی شهر آفتاب در نزدیکی فرودگاه بین المللی امام خمینی و در مسیر شهر مهم زیارتی قم و در جوار تربت پاک هزاران شهید انقلاب و دفاع مقدس با محوریت حرم امام به عنوان قطب علمی و فرهنگی و موزه ای و خدمات نمایشگاهی و محل برگزاری بزرگترین اجتماع سالانه مردمی و میلیونی و اجتماعات مردم تهران خصوصا جنوب تهران در مناسبت های ویژه مذهبی و محل برگزاری رژه های رسمی نمایشگر اقتدار نیروهای مسلح نظام و نیازها و اهداف متعدد دیگر از این قبیل پیش بینی و در شورای عالی شهرسازی کشور تصویب شده است.
آیا می دانید هم اکنون شهرداری تهران و دستگاههای ذیربط شبانه روزی برای حل معضل نمایشگاههای بین المللی تهران در حال احداث نمایشگاهی عظیم و آبرومند در خور شأن ایران که در طرح شهر آفتاب جانمایی و تصویب گردیده است می باشند و انشاء الله سال آینده به بهره برداری می رسد؟.
آیا می دانید هم اکنون بیش از پنجاه هزار دانشجو در مقاطع مختلف تحصیلی در دانشگاه بزرگ شاهد و واحد دانشگاه آزاد اسلامی یادگار امام و پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی در مجتمع های دانشگاهی که در طرح مصوب شهر آفتاب در جوار حرم حضرت امام پیش بینی شده بود مشغول تحصیلند؟
آیا می دانید بزرگترین موزه تاریخ ایران و انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در بیش از یکصد هکتار با تأکید و نظر رهبر معظم انقلاب در جنوب ستاد حرم و آستان امام خمینی در حال احداث است؟ آیا می دانید بخاطر اولویتهایی که در مکتب امام به رفع نیاز محرومین شده است به برکت حرم امام و با پیگیری های آستان امام و همت مسئولین امر حتی قبل از آنیکه مناطق برخوردار تهران خط مترو داشته باشند سالهاست که نه فقط زایران حرم امام و قبور شهدا و قبور بهشت زهرا بلکه دهها هزار نفر از قشرهای محروم ساکنان شهرهای مجاور حرم امام از شهر ری گرفته تا باقر آباد و صالح آباد و کهریزک و .... از نعمت مترو بهره مندند.
آیا می دانید که به برکت طراحی شهر آفتاب و حرمت زائران حرم امام معضل دهها ساله قبل و بعد از انقلاب با کانال کشی و مهار آب های سطحی و پس آب های آلوده شهر تهران در مناطق پرجمعیت جنوب شهر در حال رفع شدن است؟ آیا می دانید بر اساس طرح های مصوب شهر آفتاب و با پیگیری های آستان امام معضل صنایع آلوده کننده و گاوداری ها و مرغداری هایی که بوی بد و آلودگی های آن تا کیلومترها اهالی مجاور را اذیت می کرد و گازهای آلوده کننده و آزار دهنده پالایشگاه تهران که چند صد هزار نفر از ساکنان محروم جنوب تهران را از سالها قبل از پیروزی انقلاب مستأصل نموده بود، برطرف شده است؟
آیا از خدمات رایگان درمانی دو دهه دار الشفای امام خمینی در حرم امام و طرحهای توسعه آن آن در آینده واقفید؟ آیا از خدمات رایگان اسکان و اقامت به دهها هزار زایری که در طول سال درقالب هیئتهای مذهبی از شهرستانهای مختلف به زیارت امام آمده اند که غالبا از محرومترین و متدین ترین اقشار جامعه و خانواده های معزّز شهدا و ایثارگران می باشند اطلاع دارید؟
آیا می دانید از برکت حرمت نهادن به زایران حرم امام و برای سالم سازی هوای آلوده به گرد و خاک بادهای معروف غرب به شرق منطقه جنوب تهران در طرح جامع شهر آفتاب تا کنون دو هزار هکتار جنگل کاری شده است که مسافران و زایران و اهالی شهرهای مجاور از نعمات آن بهره مندند.
آری جناب آقای مهاجری! آنچه که برشمردم تنها شمه ای از صدها طرح مصوبی است که در طراحی شهر آفتاب پیش بینی شده است که قرار است حرم امام خمینی نگین این قطب علمی و فرهنگی با خدمات عام المنفعه اش که در نقطه دید هوایی و زمینی میلیونها مسافری که از اتوبانها و جاده های اطراف حرم و پروازهای فرودگاه بین المللی امام خمینی تردد می کنند نمادی باشد در مجاورت پایتخت جمهوری اسلامی ایران از نشاط علمی و هنری و مادی و معنوی شهر برآمده از هویت انقلاب اسلامی و نشانی باشد از اهتمام مسئولان و مردم ایران نسبت به ماندگاری ابدی نام و یاد مردی از سلاله پاک اهل بیت که کشورشان را از یوغ مستکبران و سلسله های موروثی شاهان ستمگر نجات داد و جمهوریت را در ایران پایه گذاری کرد و اسلام و تشیع را احیا کرد و فرهنگ عاشورا و مکتب اهل بیت را زنده کرد. حرمی که باید صدها سال نیازهای اجتماعات عظیم زایرانش را در نهایت آسایش و با همه امکانات پاسخگو باشد.
از دو دیدگاهی که عرض کردم این دیدگاه دوم بود که مورد تأیید و همت متولیان آستان امام و مسئولان نظام قرار گرفت. در طراحیهای اولیه علیرغم اینکه معماران و آرشیتکتهای خوب و متعهد کشورمان طرح های بسیار نو و باشکوه با ابعادی منحصر بفرد برای حرم ارائه نمودند ولی مسئولین عالی رتبه نظام، ما را بر پیروی از معماری رایج در بناهای اسلامی خصوصا شیعی و پیش بینی فضاهای وسیع برای مراسم گسترده مداوم سالانه در حرم ترغیب نمودند که همین دیدگاه مبنای کار شد.
احداث گلدسته و گنبد برای حرم امام نه بدعت بوده است نه وصله ناچسب. اینجانب و متولیان پروژه حرم امام خمینی و مسئولین دستگاههای مختلف نظام و مردم عزیزی که با اعتقاد به ارتباط تنگاتنگ بین امام و رهبران معنوی دینی و اسلامی خصوصا امامان شیعه همان مسیری را رفته ایم که قرن هاست جوامع اسلامی و شیعی با درکی صحیح از تأثیر این حرمها و اجتماعات و حضور مستمر زائران در آنها در تداوم مکتب فکری ایشان احداث نموده اند و مطمئن هستم که همان تلقی که ما از حرمهای اهل بیت و امام زادگان بزرگ داریم باید نسبت به امام خمینی با توجه به نقشی که او در تحولات معاصر و آینده جهان اسلام و تشیع دارد داشته باشیم.
نه امام عظیم الشأن ما ساده زیست تر از حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام و سایر ائمه بود و نه مکتب و اندیشه امام در تضاد با مکتب آنان و نه پیروان امام با پیروان مکتب اهل بیت اختلاف دارند بلکه راه و رسم ایشان همان جلوه دینی از اسرار و جلوه های آنان است.
جناب آقای مهاجری به یقین حرم های ائمه و امام زادگان برجسته با همه رزق و برق و گنبد و گلدسته و رواق و ایوانهای طلاکاری شده و ضریحهای مرصع که هر روز بر شکوه و عظمت آنان افزوده می شود نه تنها – آنگونه که جنابعالی در نوشته اتان القا کرده اید - مایه غربت اهل بیت نیستند که مایه عظمت و افتخار شیعیان و یکی از مهمترین عوامل ماندگاری یاد و نام آنان می باشند.
تصور نمیکنم میان زندگی زاهدانه مولای متقیان که به فرموده او شیعیان طاقت تحمل آن را ندارند با حرم مجلل او در نجف اشرف وصله ناچسبی وجود داشته باشد. من فکر میکنم مشکل از اینجا سرچشمه می گیرد که ما تصور کنیم حرم امام یعنی خانه امام در جماران و قم؛ یا تصور کنیم حرمهای کربلا و نجف و مشهد مقدس و قم و سامرا و کاظمین و شهر ری و شیراز و مشهد اردهال و یا حرم عظیم و وسیع پیامبر اکرم (ص) در مدینه یعنی خانه ائمه و پیامبر اکرم (صلوات الله علیهم)! این تصور واهی است که اگر کسی داشته باشد دچار تضاد و دوگانگی می شود. در حالی که جماران خانه دوران حیات و زندگی شخصی امام است اما حرم او همانند سایر حرمها و بقاع متبرکه خانه مردمند و محل اجتماعات عظیم زائران آنها . کما اینکه حتی خانه خدا بیت الله الحرام خانه مردم است و خداوند فلسفه ایجاد آنرا قیاما للناس نامیده است. خانه ای که بدست حضرت ابراهیم علیه السلام بنا گردید و هر روز عظیم تر و باشکوه تر می گردد و توسعه می یابد و با اینکه باطن کعبه، بندگی و اطاعت خدای متعال است حضرت ابراهیم و اسماعیل (ع) علاوه بر اینکه از سوی خداوند مأمور طهارت و نظافت آنند از خدا می خواهد که آن خانه امن باشد و اهل آن از ثمرات و برکات مادی اش بهره مند باشند و نیز مردم شاهد منافع خود در آن باشند. و در روایات بر تعمیر حرم و سقایت حاج و تأمین نیازهای حاجیان و زایران و ساکنان آن و تعمیر مساجد الله و تعظیم شعائرالله تأکید فراوان شده است.
این چه ظلم ناروا و سخن نامربوطی است که حرمهای بزرگان دین را کاخ بنامیم و با کاخها مقایسه کنیم؟ کاخها محل زندگی شخصی اشراف و سلاطین و امرای بی دردی هستند که برای عیش و نوش خویش برپا کرده اند و احدی از مردم حتی اجازه ورود و نفس کشیدن در آنها را نداشته اند و غالبا صاحبان این کاخها پس از مدتی از مرگشان فراموش می شوند و یا بواسطه ظلمهایی که کرده اند و فاصله نجومی که زندگی اشرافیشان با توده های مردم داشته است نامشان با نفرت و نفرین برده می شود اما اولیای خدا، و امامان معصوم و رجال برجسته دینی از پیروان ایشان که امام خمینی نمونه بارز آنان است زندگی شخصی اشان در نهایت زهد و سادگی و بی اعتنایی به مسایل دنیایی و مادی در خدمت به خلق خدا بوده و مصداق حیات طیبه است این بزرگواران بر عکس اشراف و پادشاهان، به تناسب جایگاه معنوی اشان و به تناسب نقش و خدمات معنویشان به مردم و بشریت پس از رحلتشان از این عالم، یاد و نام و مکتبشان نزد پیروانشان جاودانه می شود و مدفن شریفشان زیارتگاه مردم و کانون زنده نگه داشتن یادشان می شود.
حرمها محل حضور همیشگی زایران این بزرگواران و خانه و ملجأ عمومی مردم و محل بروز اوج علاقه ارادتمندانشان است و اگر وسعت و زیبایی و هرگونه جاذبه و امکانات مادیی که دارند عموما و تماما برای رفاه زایران است و مردم از آن برای نسلهای متمادی بهره می برند نه آن عزیزانی که در آن مدفونند.
جناب استاد اجازه می دهید از شما سؤال کنم آیا تا بحال هیچ عارف یا مرجع تقلیدی را سراغ دارید که بسان شما از توسعه و ساخت حرمها و زرق و برق آنها برآشفته و بی اختیار شده باشد و از عملکرد شیعیان خرده گرفته باشد؟ آیا من و شما اجازه داریم که به بهانه دفاع از فرهنگ ساده زیستی امام به گونه ای سخن بگوییم که رفتار شیعیان و عالمان و محبان اهل بیت (علیهم السلام) را که به وسعت تاریخ تشیع استمرار داشته است زیر سوال ببریم؟
جنابعالی به درستی به فرهنگ امام درباره مصلی اشاره فرمودید - هرچند که بهتر از من می دانید که مسجد دارای احکام اختصاصی توقیفی، و از جمله «خذوا زینتکم عند کل مسجد» می باشد که تعمیم آن به دیگر اماکن مشرفه ناصواب و خلاف سیره مومنین است - ولی چه خوب بود که احکام حضرت امام و رهبر معظم انقلاب را برای تولیت آستانهای مقدس حضرت امام رضا علیه السلام حضرت معصومه سلام الله علیها و حضرت عبد العظیم حسنی و حضرات مدفون در شیراز و دیگر بقاع متبرکه را نیز ملاحظه می فرمودید که علیرغم وجود زرق و برق و گلدسته و آثار عظیم و ارزشمند هنری - که مجموعه حرم امام و مراکز پیرامون آن به گرد برخی از آنها نمی رسد - هیچگاه و حتی برای یک بار امام توصیه به پرهیز از توسعه این رویه و اعتراض به آنچه اتفاق افتاده است نکرده اند.
طرحهای توسعه های عظیمی که در این حرمهای متبرک بعد از پیروزی انقلاب اتفاق افتاده است همگی زیر نظر نمایندگان امام و یا رهبری معظّم بوده است. امام خمینی همانند دیگر مراجع عظام تقلید و عرفا و علمای بزرگ در دوران اقامت خود در عراق هر شب به زیارت حرم مطهر حضرت امیر رفته در کنار ضریحی که از طلا و نقره مزین شده است به نماز و عبادت و زیارت پرداخته اند و نظیر همین رفتار را سالهای متمادی در زیارت حضرت معصومه و سایر مشاهد مشرفه داشته اند ولی سراغ نداریم یک بار شفاها و یا کتبا حتی اشاره ای مبنی بر انتقاد و اعتراض به این رویه کرده باشند.
جناب استاد! بعد از سقوط صدام و روی کار آمدن حکومت شیعی در عراق با تأکید و تأیید مراجع عظام عراق و ایران چقدر هزینه برای توسعه بازسازی همه ارکان حرم ها شده است و چه صحنها و مراکز عظیم پیرامونی در حال ساخت می باشد. حرم مطهر کاظمین در حمله معاندین به طور کامل ویران شد ولی بهتر از گذشته با کمکهای گسترده دولت و مردم ایران بازسازی شده است.
این فرهنگ نه تنها هیچگاه در تضاد با ساده زیستی امامان و بزرگانی که در این حرمها آرمیده اند تلقی نمی شده بلکه شیعیان و خصوصا مردم ایران در طول تاریخ حتی اگر لازم می شده از نان شب خود برای ساخت و توسعه حرم ها میگذشتند. در مواجهه با این فرهنگ و سنت مستمره تشیع نسبت به ساخت و توسعه حرم بزرگان دین سراغ نداریم که کسی از فقها و بزرگان و رهبران دینی از غربت ائمه و امامزادگان بواسطه این گلدسته های رفیع و آثار فاخر هنرمندانه بکار رفته در بناهای آن سخن گفته باشد اما چگونه است که نوبت به ساخت حرم امام خمینی که نسبا و حسبا به خاندان پیشوایان معصوم منتسب؛ و به اعتراف دوست و دشمن بزرگترین احیاء کننده اسلام ناب و مکتب اهل بیت (ع) بوده می رسد از تضاد گلدسته و گنبد و ضریح و آثار هنری فاخر آن با فرهنگ ساده زیستی امام سخن می گویید.
حقیقتا من بیم آن دارم که از ارائه ارقام و آمار هزینه ها و صرف نیروها و امکاناتی که در بقاع متبرکه و حرمهای امامان و امامزادگان ایران و عراق و مصلی ها و مساجد بزرگی که احداث شده است دشمنان سوء استفاده کنند و الا به گونه ای دیگر تطبیقی و مقایسه ای به آن بخش از نوشته اعتراضی شما پاسخ می گفتم.
جناب آقای مهاجری! به استناد حقایقی که به درازای واقعیتهای تاریخ تشیع امتداد دارد و به استناد آمار و ارقام معتبر قاطعانه معتقدم که سرمایه های کلانی که مردم و دولتها در احداث و توسعه بناهای عظیم اینگونه اماکن مذهبی و زیارتی صرف کرده اند نه فقط از جنبه بازدهی معنوی بلکه حتی بلحاظ اقتصادی و مادی نیز مطمئن ترین و موثر ترین سرمایگذاری خردمندانه ملّی بوده است که آثار و برکات و فواید توأمان مادی و معنوی آن برای مردم آنهم نه فقط مردم یک عصر و نسل بلکه برای نسلهای متمادی قابل قیاس با هیچیک از زمینه های دیگر نیست.
و بلحاظ نتایج فرهنگی معنوی نیز با اندکی دقت نظر و فاصله گرفتن از و تحلیلهای ظاهربینانه و روشنفکرانه در خواهیم یافت که یکی از مهمترین رموز بقا و حیات تشیع و مکتب اهل بیت (ع) که بخاطر فرهنگ حقگویی و ظلم ستیزی اش همواره در معرض طوفانهای سهمگین دشمنیها و انهدامها قرار داشته است وجود همین کانونها و حرمها و مراکز چشم نواز هنری و معنوی بزرگ و رفیع آنها بوده است که با همت متولیان این اماکن و کمک مردم (و در مقاطعی کمک دولتها) فضاها و امکاناتی فراهم آمده است که امکان حضور و زیارت جمعیتهای بزرگ و امکان برگزاری مراسم عظیم ملی و اجتماعی و عبادی و معنوی را در محیطی سالم فراهم ساخته است، وجود این حرمها و جاذبه های معماری و هنری آنها و فضاهای خدماتی پیرامون آنها در کنار عشق و اعتقاد قلبی ارادتمندان و مردم بوده است که امکان و انگیزه سفر پربرکت زیارتی و سیاحتی جمعیتهای عظیم را فراهم ساخته است.
گذشته از جنبه های معنوی، امروزه جاذبه های گردشگری اماکن زیارتی ظرفیتی بی بدیل بشمار می آید که بسیاری از کشورها از آن محرومند. نشاط معنوی و برکات مادی و معنوی این اماکن برای ساکنان و مسافران و زایران آنها غیر قابل انکار است. براستی اگر این حرمها فاقد فضاهای در خور شأن و فاقد امکانات وسیع و جاذبه های چشمنواز معماری و هنری آن می بودند در میدان عمل و واقعیت می توانستند این نقش تاریخی را ایفا کنند و محل اجتماعات عبادی و سیاسی و هویتی مردم با همه تنوعهای فرهنگی و عوامل تاریخی و طبیعی تفرقه انگیز شوند.
مگر نه اینست که به وهابیت و آل سعود نفرین می فرستیم که حرمهای معمور ائمه بزرگوار بقیع و بقاع متبرکه و معموره صحابه و حضرت ام البنین و اهل بیت مدفون در بقیع را خراب کردند؟ مگر دعای دائمی و آرزوی شیعیان و عالمان شیعی نیست که دوباره حرمهای تخریب شده مذکور را با شکوه هرچه تمامتر بازسازی کنند؟ آیا سادگی کنونی قبور این عزیزان در چهاردیواری قبرستان بقیع باعث شهرت و خروج از غربت آن بزرگواران شده است؟ مگر نه اینکه دعا و آرزوی همه منتظران حضرت مهدی (عج) اینست که ظهور کند و مکان دفن حضرت فاطمه زهرا را نشان دهد تا بارگاهی به عظمت و وسعت صدها سال تضرع و ارادت خالصانه نسبت به این بانوی مظلومه بنا کنند؟ یقین دارم که اگر آنروز فرا رسد بیشمارند کسانی که تمامی هستی خویش را برای عظمت و شکوه آن بارگاه تقدیم خواهند کرد. آیا در ذهنیت این آرزومندان کمترین تضادی بین زهد بی مانند حضرت زهرا (سلام الله علیها) با برپایی حرمی پرشکوه در شأن دختر پیامبر اسلام وجود دارد؟
علیرغم عشق و علاقه ام به امام و راه و مکتب امام و اطلاعات منحصر بفردی که از مراتب ساده زیستی امام دارم و ترویج همین فرهنگ بعنوان یک الگوی زندگی شخصی و حیات طیبه را از طریق فعالیتهای گسترده موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام پی گیری می کنیم و اطلاعات مستند و خاطرات واقعی که از ابعاد زندگی زاهدانه امام منتشر شده است و حفظ و نگهداری منزل امام در جماران و نجف و قم که سند زنده این حقیقت است نتیجه همین فعالیتها بوده است اما جدّا معتقدم که در دفاع از فرهنگ امام و سادهزیستی او نباید بستر ذهنیت جامعه، خصوصاً نسل جوان را به هم‌سویی با کسانی که اساساً با تمامی نمادها و آثار و حتی ضریح و سنگ قبور ائمه و بزرگان دین در تقابل می‌باشند سوق دهیم. البته ناگفته نماند که جنابعالی هیچگاه درباره اینکه نباید برای امام حرم ساخته شود، مطلبی نفرمودید بلکه بر سادگی و نداشتن گنبد و گلدسته و ساختمانهای آن تأکید می کنید و از اینکه در کنار حرم رستوران و تالار و محل میهمانان خارجی و امکاناتی از این قبیل و یا شبستانی که در زیر زمین صحن حرم برای دفن اموات متقاضیان به پیش بینی شده است برآشفته اید.ظاهرا دیواری کوتاهتر از دیوار امام و ما نیافته اید بعید می دانم شما عظمت امکانات و زرق و برقهای سایر حرمها را مشاهده نکرده باشید. نکته مهم اینست که به زعم شما آنان که جماران و حرم را می‌بینند دچار تضاد می‌شوند. ولی به زعم حقیر آنانکه جماران را می‌بینند در نگاه آنان خانه شخصی و استیجاری امام در دوران حیات ایشان است.
همانگونه که خانه محقر امام علی و فاطمه و حسنین و دیگر ائمه (علیهم السلام) و امامزادگان برجسته را خانه شخصی و محل زندگی آنان دانسته ولی حرمهای آنان را خانه مردم و تجلیگاه عشق و ارادتشان به عظمت نام و مکتب و مرام آنان می دانند. و به همین دلیل نیز برجسته ترین آثار معماری و هنری هر دوره ای از تاریخ اسلام و تشیع را شما در همین طراحیهای عالی معماری خارجی و داخلی اینگونه اماکن مذهبی می بینید و هیچگاه کسی این عظمت گنبدها، گلدسته ها و بناها و نقشهای زیبای داخل این بناها را در تضاد با زهد و ساده زیستی بزرگان مدفون در آنها ندانسته است. آری، در کنار خانه امام وجود رستوران، تالار، فروشگاه، شاید وصله ناچسب باشد ولی در حرم او با نگاه به نیاز مردم، این یک واجب کفایی یا عینی مسئولان و متمکنین است که برای تأمین آن اقدام کنند .
کاش جنابعالی به همان بحث تضاد و سازه اکتفا می‌کردید. برادر عزیز! از همان روزهای اول پس از دفن امام در کنار مدفن شهیدان در بهشت زهرا با توجه به خیل عظیم زایران و عاشقان امام که از کلان شهر چندین میلیونی تهران و سراسر کشور به زیارت امام می آمدند ضرورت بسیج امکانات برای تأمین نیازهای ابتدایی مردم کاملا احساس می شد. آن منطقه فاقد کمترین امکانات بود حتی فضا و سایه بانی که 100 نفر زایر را در گرمای خرداد و تیر پوشش دهد وجود نداشت تا چه رسد به پارکینگ و آب و برق و تلفن و سرویس بهداشتی و فضای سبز و غیره . در آن ایام با همت تحسین برانگیز هزاران نفر پیروان امام از جهاد گران سازندگی و سپاهیان و بسیجیانی که فراق امام طاقتشان را ربوده بود تا نیروهای مخلصی که در وزارتخانه ها و دستگاههای مختلف از وزرا و مسئولین تا کارمندان و مردم عادی به کمک ما در ستاد بزرگداشت امام آمدند در عین حال در آن سالها و در مراسمها، ما بخاطر نبود بسترها و امکانات زیربنایی شرمنده مردم و زوار بودیم و فقط می توانستیم بخشی از مایحتاج اولیه مردم را تأمین کنیم. آب و نان، بهداشت، اسکان، سایبان، جملگی به صورت صحرایی و در شرایطی بسیار سخت و بصورت نامناسب تأمین می شد.
جناب آقای مهاجری! آیا براستی ادامه این وضعیت در شأن ملت ایران و زائر امام و بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی بوده است؟ آیا از دیدگاه شما رسالت ما این بود که در بیابانهای اطراف محل دفن امام تابلوهای بزرگ نصب کنیم و روی آن بنویسیم ایها الناس، زائران و میهمانان داخلی و خارجی! چون امام خمینی ساده زیست بودند صحن و حرم با شکوه و احداث رستوران و اقامتگاه و درمانگاه و موزه و کتابخانه و نمایشگاه و فروشگاههای مواد غذایی و مایحتاج عمومی با فرهنگ ایشان در تضاد است و وصله ناچسب است بنابر این شما انتظار وجود اینگونه بناها و خدمات را نداشته باشید؟ گرما و سرما و نا امنی و نبود پارکینگ و فروشگاه و فضای مناسب را تحمل کنید چون امام ساده زیست بود؟! یا آنکه برعکس می‌بایست دامن به کمر می‌زدیم و برای تأمین نیازهای زایران برای هر یک از این امکانات ضروری که متأسفانه شما آنها را وصله‌های ناچسب نامیده اید دست به سوی دولت و ملت و ارگانها دراز می کردیم تا مردم در کنار حرم امام راحت باشند.
حرم امام شعب ابیطالب نیست ، خانه مردم است. ما هرگز برای کاری که انجام داده‌ایم سر هیچ کس منت نداریم ولی مردم عزیز ما بخوبی آگاهند که در مسیر احیای این منطقه که فاقد کمترین امکانی بوده است و در ایجاد شرایط اقامت حداقلی، و امکانات اولیه چه مشکلات و رنج‌ها دیده‌ایم و البته تا رسیدن به نقطه مطلوب راه طولانی در پیش داریم . انتظار داریم رسانه‌ها و مطبوعات سرمایه گذاران و مردم را به احداث مراکزی که زائران به آن نیاز دارند تشویق کنند نه اینکه این مراکز خدماتی را وصله ناچسب بدانیم. جناب آقای مهاجری تاکید میکنم که اگر جناب عالی همیشه از سمت شمال حرم به زیارت می آمدید ملاحظه می فرمودید با اینکه در سالهای گذشته بخاطر عملیات ساختمانی در حرم، سیاست تبلیغ و تشویق مردم برای حضور در حرم – بجز ایام سالگرد امام – نداشته ایم و در سالهای اخیر حتی بسیاری از برنامه های مناسبتها بهمین دلیل لغو شده بود و یا بدون اعلام عمومی و محدود برگزار می شد در عین حال در شبهای تابستان غیر از جمعیتی که با مترو و وسایل عمومی به حرم می آیند در پارکینگ‌های حرم حدود ده هزار خودرو پارک می شده است. مردمی که از بهشت زهرا و عمدتاً از شهرستان ها و راههای دور به حرم آمده‌اند در چادرهای صحرایی در محوطه و فضای سبز بیرون صحنها اطراق می کنند.
در ایام عید روزانه نزدیک به صدهزار نفر زائر به حرم می‌آید. آیا این جمعیتها نیاز به مراکز خدماتی ندارند؟ آیا احداث امکاناتی از قبیل درمانگاه، زائرسرا، فروشگاه مواد غذایی، سالنهای غذاخوری، هتل، تالار مراسم، پارکینگ، سرویس بهداشتی، حمام، فرهنگسرا، موزه، مراکز امنیتی مانند نیروی انتظامی، پست، تلفن، سایه بان و امثال آن نیاز مردم نیست که شما آنها را زرق و برق و وصله ناچسب دانسته اید؟! مگر امام خمینی که رحلت کرده است از اینها استفاده می کند که شما آن را مخالف با فرهنگ ساده زیستی امام دانسته اید؟ این مردم با کرامت و بزرگوار، زایرین امام و میهمانان حرم امام هستند که برای زیارت و گذران شبی و ساعاتی با خانواده های خویش در محیطی امن و سالم به اینجا آمده اند با کدام منطق ما می توانیم بگوییم چون امام خمینی در زندگیش ساده زیست بوده است وجود این امکانات در کنار حرمش در تضاد با فرهنگ اوست؟ به خدا سوگند من در بسیاری از مواقع از شرم به چشمان زائران نگاه نمیکنم، به وجدانمان نهیب می‌زنیم که هنوز برای مردم و تأمین نیازهای آنان کار درخور شأن ایشان نکرده ایم. حرم در شرایط مطلوب باید نه تنها این امکانات بلکه زائر سراها و هتلهای متعدد و انواع امکانات رفاهی زائران داشته باشد.
شما مرقوم فرمودید : «بدین ترتیب نباید اندکی تردید به خود راه داد که آنچه مطلوب امام خمینی است مقبره یا حرمی ساده است که مردم بتوانند در آرامش به زیارت مراد خود بروند و هر سال یکبار که مراسم بزرگداشت ایام برگزار می‌شود، به زیر سرپناهی بروند که آنها را از گرمای آفتاب حفاظت کند. بیش از آن نه مطلوب امام است نه نیاز مردم»!! جنابعالی به نمایندگی از سوی مردم سخن می‌گویید، در حالی که زوار و مردمی که در طول 25 سال گذشته به حرم آمده اند و با ما و تشکیلات آستان امام سروکار دارند انتظاراتشان بسیار بیش از این امکاناتی است که تاکنون توانسته ایم ایجاد کنیم و ما به آنها حق می دهیم. گاهی کمبودهای حرم را با امکانات مکه و مدینه، گاهی با حرمهای دیگر مقایسه میکنند. درخواستها و حتی اعتراضات و انتقادات آنان نسبت به کمبودها فراوان است و در مواردی رسانه ای هم شده است.
علیرغم تفکر جنابعالی، متولیان و خدمتگزاران آستان امام برای هر درختی که می کارند و برای هر فضایی که آسفالت می کنند و برای هر سرویس و مرکز خدماتی که برای مردم احداث می شود احساس افتخار و شادمانی میکنند. من و همکارانم راه مورد رضایت امام را در همین مسیر فراهم کردن اسباب آسایش زوار و خدمت به مردم و زایران حرم می‌دانیم. خداوند بزرگ بر علو درجات مرحوم یادگار امام بیفزاید. بارها به من فرمود علیرغم اخلاق و میل شخصیم که نمی خواهم درخواستی از دستگاها و تشکیلات نظام داشته باشم اما هر کاری که از دستم برآید برای مردم و حرم انجام می‌دهم. جناب استاد شما یک فرد محقق و با مطالعه هستید. محل دفن امامان و امام زادگان در شهرهایی همچون مشهد، کربلا، قم و امثال آنها در زمان رحلت و یا شهادت ایشان یک ده و یا شهری کوچک بیش نبوده است. امروز باید اذعان داشت که حداقل شصت درصد تمامی مراکز این شهرها و امکانات کنونی تنها و تنها به خاطر رفاه حال زائران و خدمات ضروری که نتیجه وجود این بقاع متبرکه و مشاهد مشرفه می باشد پدید آمده اند.آیا در شهر مقدس مشهد وجود صدها هتل و هزاران مراکز اقامتی و زایرسراها و بازارها و پاساژها و رستورانها و غذاخوریها و مراکز متعدد تفریحی و برقراری دهها پرواز هوایی و قطارهای سریع السیر و ... وصله ناچسب می باشند؟ آیا معتقدید مردم فقط باید به یک حرم ساده با سایبانی که آنها را از گرما محافظت بکند اکتفا کنند؟
جناب آقای مهاجری در بیست و پنج سال گذشته همزمان با پشبرد بنای اساسی و مستحکم حرم ناگزیر بودیم تا برای تأمین سایه بان و سرپناه موقت - و همان حرم ساده ای که شما اشاره کرده اید - انواع روشها از کانکس گرفته تا چادر و قریب بیست و سه سازه موقت را برای برگزاری مراسم میلیونی سالگردها را تجربه کنیم. در عین حال هر سال و هر ماه با مشکلات بزرگ مواجه بودیم. بعد از بناهای مستحکم دایمی اینگونه سازه ها بهترین روش هستند اما موقتی و بسیار پرهزینه می باشند و هرگز عقلانی نخواهد بود که در احداث بنایی که تاریخ نیاز و مصرف آن موقتی نیست بلکه همیشگی و رو به تزاید است از ایجاد بنایی مستحکم برای درازمدت متناسب با پیش بینی مجموعه نیازهای فعلی و آتی صرف نظر شود. و هرگز نباید ساختمان یک حرم را با ساختمان یک کارخانه و یا استادیوم و پاساژ و بناهایی از این قبیل که دارای تاریخ مصرف و بهره برداری در دوره ای خاص و یا فرهنگ مصرف متغیّر دارند مقایسه کرد. اگر منظورتان از سادگی، عدم استحکام، بی تناسب بودن معماری و محاسبات نیست، باید به این نکته توجه داشته باشید که ماندگاری و ارزش تمامی بناهای تاریخی و مذهبی که میراث معنوی می باشند مرهون تناسب و هماهنگی بین عناصری همچون هنر، معماری، هندسه و محاسبات استحکام سازه ای و انسجام و مدیریت جامع هستند که هر کدام مقوم و مکمل یکدیگر می باشند.
در فراخوان طراحی حرم در کسب نظر از بهترین مشاورین و متخصصین جدید و پیشکسوتان کشور و آخرین دست آوردهای علمی استفاده شده است و بحمد الله ساختمان حرم رو به اتمام و در حال افتتاح است. ولی از شما خواهش میکنم بجای اینکه با استفاده از الفاظ آن هم در قالب یک نقد رسانه ای یک حرم ساده را تجسّم و ترسیم فرمایید از متخصصین و صاحب‌نظران بخواهید یک مکانی ساده را که حاوی تمامی استانداردهای مهندسی برای استحکامات دراز مدت آن و المانها و عناصر زیباشناسانه هنری و معماری متناسب با ذائقه و فرهنگ شیعیان طراحی و ارائه بفرمایند. و شاید گله از جنابعالی بی‌مورد نباشد که حرمی که از بیست و پنج سال پیش در حال ساخت است که همه المانها و نمادهای آن در دید و قضاوت مردم بوده است و شما نیز بارها و بارها به زیارت امام آمده‌اید. چرا حالا متعجب و منقلب شده‌اید؟ خیلی بعید است که شما تصور فرموده باشید که دست‌اندرکاران حرم بعد از اجرای استحکامات بتنی و فلزی آن را به شکل اولیه رها کنند و یا به جای تزئینات روی آنها را با کاه و گِل بپوشانند. از گذشته تا به امروز برای حفظ تناسب میان سازه‌های بزرگ و سنگین از منظر بصری و نمای بیرونی و درونی آنها هزینه‌هایی بمراتب بیشتر از هزینه استحکامات (به اصطلاح سفت کاری) صرف می شود در غیر اینصورت با یک کاریکارتور از معماری بدقواره و فاقد جاذبه مواجه خواهیم شد.
جنابعالی نوشته اید که از ساخت پاویون - که به تعبیر جنابعالی نگو و نپرس! - متعجب شده‌اید. حتماً مطلعید همزمان با شروع کارهای اولیه حرم و از روز هفتم رحلت امام ساخت پاویون موقت و در فاصله ای دورتر از حرم بوسیله دولت آغاز شد و در روز چهلم امام از آن بهره‌برداری شد. و این کار از افتخارات معماری و هنری و اجرایی تلقی شده است و کاربری آن عمدتا استقبال و پذیرایی از هیئتهای عالیرتبه از شخصیتهای برجسته خارجی و سران کشورهایی که در پروتکلهای رسمی و یا داوطلبانه برای ادای احترام به زیارت مرقد امام می‌آیند و یا برای جلسات مسئولین عالی رتبه نظام که همزمان با تشرف به حرم برگزار می گردد بوده است و جالب است که مرحوم یادگار امام در فاصله اندک با همین پاویون مدتها در یک کانکس و پس از آن در ساختمان معمولی برای امورات حرم اقامت می‌کردند و جز موارد نادر و ضروری از پاویون استفاده نمی‌شد. ساختمان این پاویون موقتی و تا زمان احداث پاویون اصلی بوده و فاصله آن تا حرم ، انجام تشریفات رسمی سران کشورها را (با توجه به جنبه های امنیتی و انتقال هیئتها به حرم مطهر) با مشکل مواجه می کرد و بعنوان پاویون دائمی مناسب نیست. در طرح جامع حرم احداث پاویون دائمی پیش بینی گردیده است که بحمد الله به اتمام رسیده است.
جناب آقای مهاجری حضرت امام جدای از شخصیتی که نزد پیروانش بعنوان فرزندی از نسل امام موسای کاظم (ع) و یک مرجع عظمای تقلید و فیلسوف و عارف و معمار بزرگترین انقلاب دینی در جهان معاصر و احیاگر اسلام ناب و محیی فرهنگ عاشورا و تشیع می باشد، موسس و بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی نیر هست. حضور هیئتهای رسمی از روسای دولتها و امرای کشورهای مختلف و هیئتهای عالیرتبه سیاسی و فرهنگی در حرم حضرت امام و ادای احترام رسمی به ایشان جزو برنامه های مصوب نظام و وزارت امور خارجه می باشد. در پاویون حرم ، جلسات این هیئتها با مقامات نظام و استقبال و بدرقه رسمی از اینگونه شخصیتها و میهمانان رسمی خارجی جزو برنامه های همیشگی حرم است.
اظهار نگرانی کرده اید که مسئولین حرم برای کسب درآمد به ساخت وصله‌های ناچسب مانند هتل، تالار، فروشگاه، و فروش قبر روی آورده‌اند تاکنون در حرم قبری فروخته نشده است. به قول یادگار امام و تولیت محترم آستان امام تا کنون نیز هر کس در محدوده حرم دفن شده است علاوه بر قبر بعضی از هزینه امورات مرتبط به آن نیز تقبل شده است. اگر روزی قرار شد در ازای واگذاری قبر (که در زیر زمین یکی از صحنهای حرم پیش بینی و آماده سازی شده است) هزینه های آن دریافت شود اشکالش کجاست؟ این یک سنت دیرینه همه اماکن مقدسه است. شاید تصور می‌فرمایید مجموعه حرم با داشتن هزینه های اجتناب ناپذیر آب، برق، گاز و سیستمهای عظیم تهویه و احتیاج به پرسنل متعدد فرهنگی، اجرایی، خدماتی و بکارگیری شرکتهای مختلف برای موضوع کفش‌داریها، نظافت صحنها، سرویس‌های بهداشتی و غیره نیاز به تامین منابع مالی ندارد و یا آنکه معتقدید هزینه های حرمها فقط از محل نذورات قابل تأمین است و یا آنکه می بایست تمامی اینگونه هزینه ها از بودجه عمومی تأمین شود. کمکهای مردمی و دولت و مجلس برای ساخت حرم بوده و عقل سلیم و دوراندیشی ایجاب می‌کند که ما به فکر منابع تأمین این نیازهای اجتناب‌ناپذیر باشیم.
چه خوب است جنابعالی بفرمایید موسسه روزنامه جمهوری اسلامی را که شما اداره می‌فرمایید هزینه‌هایش چگونه و از کجا تامین می‌شود؟ یا سوبسیدهای دولت یا کار اقتصادی یا آگهی بازرگانی – و عمومی است. حداقل بنده می دانم که مجموعه شما برای پیگیری مطالبات خود از درج آگهی ها حتی از. ستاد بزرگداشت امام هم نمیگذرید و برای درج آگهی مراسم سالگرد امام هم هزینه آنرا مطالبه می فرمایید. قطعا اگر کاغذی هم مازاد داشته باشید مجانی آن را به مراکز فرهنگی نمیدهید پس این قاعده عقلانی اداره معاش است چه در زندگی شخصی و چه در موسسات و موارد عمومی. من هیچگاه به خود اجازه نمی دهم که این مطلب را مطرح کنم که چرا حرمها این همه موقوفات دارند، چرا کار اقتصادی میکنند، چرا در پروژه های مهم مشارکت می کنند، چرا از مردم و دولت ها کمک می گیرند چون لازمه حیات و دوام فعالیت آنها و خدمترسانی به زوار همین است. اخلاقا چه خوبست جنابعالی که از یاران و مدافعان امام بوده و هستید از مسئولین حرم امام سؤال کنید منابع هزینه های شما چیست؟ آیا مشکل مالی دارید یا ندارید؟ دلیل طولانی شدن کار ساخت حرم چیست؟ آیا حرم به پیمانکاران و دیگران بدهی دارد یا ندارد. در این بیست و چند سال چه مسیری را طی کرده اید؟ فقط برای اطلاع جنابعالی عرض می کنم علیرغم همکاری دولتها و نظر مثبت آنان با ساخت حرم و توجه و کمکهای مردم به این مهم ولی هیچگاه خیالمان از تأمین هزینه ها و مطالبات پیمانکاران آسوده نبوده است اما با توکل به خدای بزرگ برای انجام این هدف مقدس دل به دریا زده ایم. انتظار است در این زمینه نیز نه بشیوه مرسوم رسانه ای بلکه واقعا و عملا برادرانتان را نسبت به راه حلهای چگونگی تأمین منابع مالی نیازهای اجتناب ناپذیر آستان با توجه به برنامه ها و مراسمی که گوشه ای ناچیز از ابعاد و خصوصیات برخی از آنها را اشاره کردم ارشاد و راهنمایی فرمایید.
در پایان ضمن عذرخواهی از تفصیل مطالبم که بخاطر ابهاماتی که مقاله اعتراضی جنابعالی پدید آورده -همانگونه که در همین چند روز ثابت گردیده است که متأسفانه این نوشته شما حتی دست آویز ابهام آفرینی برخی از سایتهای وابسته به جریاناتی شده است که هیچ نسبتی با نگرش حضرتعالی که حقا از ارادتمندان امام و دلسوزان انقلاب می باشید ندارند بلکه برخی از آنها علیرغم تظاهری که می کنند در باطن از اینکه تداوم حضور پر رنگ یاد و نام حضرت امام در دلهای پیروان او و در متن سیاستهای کلان مسئولین نظام تضمین گردیده است و وجود مجموعه حرم با شکوه امام و اماکن منسوب به او این یاد و اثرگذاری را همیشگی نموده است ناراحتند - ناگزیر از تفصیل مسایل گردیدم. امیدوارم جسارت این حقیر را نادیده بگیرید و از دعای خیر و راهنمایی دوستانتان در آستان حضرت امام دریغ نورزید.
رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًّا لِّلَّذِینَ آمَنُوا
و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته
محمد علی انصاری 7 خرداد 1394
سرپرست آستان حضرت امام خمینی (رضوان الله علیه)