سن شروع مصرف سیگار در ایران به ١٧سال رسیده. گفته می‌شود ٥/٣درصد ایرانیان هر روز قلیان می‌کشند، نگران‌کننده اما شیوع مصرف قلیان در میان زنان است، به طوریکه بررسی‌ها نشان می‌دهد زنان درحال قلیانی شدن هستند. همه اینها را باید در کنار دود شدن سالانه ٦٥میلیارد نخ سیگار گذاشت، سیگاری که در مرگ ٩ نفر از هر ١٠ نفر مبتلا به سرطان ریه است. آمارها تکان دهنده است، وقتی مسئولان وزارت بهداشت در نشست خبری هفته بدون دخانیات از وضع شیوع مصرف دخانیات در کشور صحبت کردند.
به گزارش شهروند، علی اکبر سیاری، معاون بهداشتی وزیر بهداشت، در این نشست خبری، به مصرف مواد دخانی در کشور اشاره کرد و گفت: «بررسی‌ها نشان می‌دهد، سن شروع مصرف ٩٠درصد افرادی که به مواد دخانی اعتیاد دارند، از دوره نوجوانی و به‌طور مشخص، زیر ١٨سال است، یعنی می‌شود گفت که سن مصرف در کشور به ١٧سال رسیده.
همه اینها در شرایطی است که قیمت پایین مواد دخانی ازجمله سیگار، یکی از علت‌های مصرف بالای این مواد در دوره نوجوانی و فقر افراد است. به همین خاطر باید قیمت سیگار را بالا ببریم تا مصرف آن کاهش پیدا کند».«هر‌سال ٦٥میلیارد نخ سیگار در کشور دود می‌شود که ١٥ تا ٢٠ درصدش قاچاق است.»
این را سیاری اعلام کرد و گفت: «همه اینها در شرایطی است که هر‌سال مرگ ٦٥هزار نفر مرتبط با سیگار است و ٥٠درصد مرگ افراد سیگاری به دلیل مصرف آن است».
او در ادامه به قربانیان مصرف سیگار اشاره کرد.« از هر ١٠ نفری که به‌خاطر ابتلا به سرطان ریه جانشان را از دست می‌دهند، ٩ نفرشان به‌دلیل مصرف مواد دخانی مبتلا شده‌اند.
گذشته از این مصرف این مواد، خطر وقوع حمله قلبی و مغزی را ٢ تا ٤ برابر بیشتر می‌کند».او به اقدامات وزارت بهداشت برای کاهش مصرف مواد دخانی اشاره کرد.« درحال حاضر ٧٠ مرکز ترک اعتیاد دخانیات داریم که امسال قرار است در شبکه‌های بهداشتی درمانی کشور ادغام شوند، در کنار آن هم ١٧٠هزار خانه بهداشت و ٦هزار مرکز و پایگاه بهداشتی درمانی در شهرها داریم که قرار است همه اینها توسعه پیدا کنند».
معاون بهداشتی وزیر بهداشت از بررسی وضع مصرف دخانیات ایرانیان در میان گروه‌های سنی زیر ١٥سال و بالای ١٥سال خبر داد.« قرار است این اقدام برای گروه‌های سنی زیر ١٥سال در مدارس انجام شود اما مهم‌تر از آن این است که ما نتوانستیم در زمینه افزایش مالیات بر سیگار موفق عمل کنیم، اما امسال می‌خواهیم به این موضوع سامان دهیم، متاسفانه برخی معتقدند که اگر قیمت سیگار افزایش پیدا کند، قاچاق هم بالا می‌رود، اما ما مخالف این موضوع هستیم. ».
او با مطرح کردن این پرسش که چرا قاچاق سیگار در ایران بالاست، توضیح داد: «این موضوع ثابت شده که هر چقدر درآمد کشورها پایین‌تر باشد، میزان تجارت غیرقانونی در آن هم زیاد می‌شود، بررسی‌ها نشان می‌دهد که کشورهای با درآمد بالا میانگین درصد تجارت غیرقانونی‌اش، ٨/٩درصد است، کشورهای با درآمد متوسط ٨/١١درصد و درآمد پایین ٨/١٦درصد است، در ایران اما میزان قاچاق سیگار، ١٥ تا ٢٠درصد است که آمار بالایی است، وضع قاچاق در کشور با وجود برخورداری از درآمد متوسط رو به بالا، همانند کشورهای فقیر است.» او ادامه داد: « اعلام می‌شود هر چقدر در کشور فساد بیشتر باشد، میزان تجارت غیرقانونی در آن هم زیاد است، هر چقدر حمایت رسمی و غیررسمی از قاچاق صورت گیرد، قاچاق هم زیاد می‌شود، حمایت غیرقانونی همان گروه‌های فشار هستند».
3.5 درصد ایرانیان روزانه قلیان مصرف می‌کنند
بهزاد ولی زاده، کارشناس ارشد ستاد کشوری کنترل دخانیات هم در این نشست حاضر بود. به گفته او، در سال‌های ٨٢ و ٨٦ دو مطالعه در ارتباط با شیوع مصرف دخانیات در جمعیت ١٣ تا ١٥سال انجام شد که باید در‌سال ٩٠ تکرار می‌شد، اما بدلیل همکاری نکردن وزارت آموزش و پرورش این کار انجام نشد.
ولی‌زاده با اشاره به نتایج این بررسی گفت: « حدود ٣درصد از این جمعیت سیگار مصرف می‌کردند که میزان مصرف در میان پسران ٥درصد و دختران حدود یک‌درصد اعلام شد. درباره سایر مواد دخانی این میزان مصرف ٢٦درصد بود که عمده آن قلیان است.
در بررسی‌ها مواد جویدنی هم گزارش شده است».او با اشاره به نتایج بررسی دیگری که در‌سال ٩٠ روی جمعیت بالای ١٥سال انجام شده، گفت: « آمار مصرف دخانیات در این گروه نشان داد که میزان مصرف روزانه دخانیات در آنها ٥/١٠درصد است، براساس همین بررسی، میزان مصرف مردان ٢٢درصد و زنان زیر یک‌درصد بود».
ولی‌زاده تأکید کرد: « هنوز درحال حاضر میزان مصرف روزانه و غیرروزانه سیگار در میان گروه ١٥ تا ٦٤سال حدود ١٢درصد را نشان می‌دهد اما این آمار برای کل مواد دخانی، ١٤درصد اعلام شده است.» به گفته او، منظور از مواد دخانی، سیگار، قلیان و چپق است.« تحلیل این آمارها، مشخص می‌کند که میزان مصرف دخانیات از سال‌های ٨٥ تا ٩٠، روند تقریبا ثابتی داشته است، البته بیشترین میزان مصرف را ما در گروه سنی ٢٥ تا ٣٥سال داریم».
او به افزایش مصرف قلیان اشاره کرد.«می‌شود گفت که روند مصرف سیگار رو به کاهش است، درحالی‌که مصرف قلیان به صورت نگران‌کننده‌ای درحال افزایش است، در سال‌های ٨٨ تا ٩٠، مصرف روزانه قلیان در گروه سنی ١٥ تا ٦٤ سال، دو برابر شده، این رشد در زنان بیشتر از مردان بود. به طوری که مصرف روزانه قلیان ٥/٣درصد است، که سهم مردان ٣/٤درصد و در زنان ٣/٢ است. یعنی زنان درحال قلیانی شدن هستند».
آمارهای نگران‌کننده از شیوع مصرف دخانیات در میان نوجوانانخسرو صادق‌نیت، رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت هم در این نشست در ادامه صحبت‌های ولی‌زاده، با اشاره به بررسی سال ٨٦ مصرف دخانیات در میان جمعیت ١٣ تا ١٥سال تأکید کرد: « آن زمان نتیجه تحقیقات نشان داد که آمار مصرف نسبت به‌سال ٨٢، دو برابر شده، به همین خاطر آمارها نگران‌کننده بود، همین هم شد تا وزارت آموزش و پرورش برای‌سال ٩٠ اجازه تکرار بررسی را نداد. بنابراین اگر امسال بتوان به توافق رسید این بررسی برای سومین‌بار انجام می‌شود.»
او نسبت به شیوع مصرف قلیان در کشور اعلام نگرانی کرد.« مصرف روزانه قلیان تا سال ٨٦، روند کاهشی و یا ثابتی داشت، اما از سال ٨٨ ما با تغییری مواجه شدیم که روند مصرف قلیان روزانه رشد زیادی پیدا کرده است.»
به گفته او، شروع مصرف مواد دخانی در میان پسران در‌سال ٨٢، ١٦درصد بود که در‌سال ٨٦، به ٥/٣١درصد رسید. این موضوع برای دختران ٧/٨درصد بود که به نزدیک ٢٠درصد در‌سال ٨٦ رسید. این نشان می‌دهد که مصرف دخانیات در میان دختران شتاب بیشتری نسبت به پسران داشته است.
صادق‌نیت با اشاره به مضرات مصرف قلیان گفت: «هر وعده مصرف قلیان، به اندازه کشیدن ٢ تا ٥ بسته سیگار است، متاسفانه قبح مصرف قلیان در خانواده‌ها از بین رفته، در کنار همه اینها نگرانی ما از دود دست سوم سیگار است. این دود بر اشیاء و در و دیوار می‌نشیند و از راه پوست جذب می‌شود بنابراین سلامت کودکان ما را تهدید می‌کند و موظف هستیم طی ١٠سال ٣٠درصد مصرف این مواد را کاهش دهیم».او ادامه داد: « بررسی‌های سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد، با این‌که ما خیلی مصرف‌کننده سیگار نیستیم اما طی ٣ تا ٤ دهه دیگر، اگر نتوانیم کنترلی انجام دهیم، جزو ٣ کشور اول مصرف‌کننده سیگار می‌شویم».
او با اشاره به مواد شیمیایی حاوی توتون قلیان، هشدار داد: «موادی که به محتوای توتون قلیان اضافه می‌شود در بررسی‌ها مشخص شده ٨٠درصد آن شیمیایی است و عوارض متعددی را در پی دارد و افراد سودجو اخیرا به سمت مصرف مواد مخدر در ترکیب توتون قلیان رفته‌اند و ما در بیمارستان‌هایی که به مسمومان رسیدگی می‌کنند در یکی دو ماه اخیر مسمومیت با مواد محرک و مخدر را دیده‌ایم که مسمومیت با شیشه به دنبال مصرف قلیان ایجاد شده است و ما نیازمند آگاهی دادن به مردم هستیم».این مسئول در وزارت بهداشت در جای دیگر هم تأکید کرد که بیش از ۱۲درصد مردم ایران مصرف‌کننده مواد دخانی اعم از سیگار و قلیان هستند.
برخورد جدی با دیزی‌سراها و سفره‌خانه‌های توزیع‌کننده قلیان
شهنام عرشی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی هم در این نشست از برخورد با دیزی‌سراها، کافی‌شاپ‌ها و رستوران‌ها و سفره‌خانه‌هایی که به عرضه مواد دخانی و قلیان اقدام می‌کنند، خبر داد و گفت: « از اماکنی که باعث شیوع مصرف مواد دخانی می‌شوند سفره‌خانه‌ها هستند. در سطح استان تهران ٤٠٠ مورد قهوه‌خانه و ١٧٠ باب محل عرضه مواد دخانی وجود دارد که در حوزه دانشگاه شهید بهشتی ٣٠٠ قهوه‌خانه و ١٠٠ باب دیزی‌سرا و مراکز غیرمجاز قرار دارد».
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: «برنامه‌مان این بود برخورد را از مراکزی شروع کنیم که آسیب‌پذیرترند اما از یک طرف ما پلمب می‌کنیم و از طرف دیگر دوباره باز می‌شوند. برخی اماکن را ٢٠ بار بسته‌ایم اما چون با میلیون‌ها تومان درآمد روزانه در این مراکز مواجهیم مجدد باز شده‌اند.» به گفته او، ٩٠درصد درآمد این قهوه‌خانه‌ها از عرضه قلیان است با این وجود قبل از عید ٦٣ مورد را تعطیل کرده‌ایم. ما به دنبال آن هستیم که اقدام جدی و موثری را در مراکز آسیب‌پذیر داشته باشیم نه این‌که ضربتی به سراغ اماکنی پر رفت و آمد مثلاً در دربند برویم.
در برخورد با دکه‌های روزنامه فروشی، شهرداری محکوم شدرضا قهرمانی، معاون پیشگیری اداره کل سلامت شهرداری تهران هم گفت: «براساس طرح سنجش عدالت در‌سال ٩٠ مشخص شد که در تهران ٦,٨٥درصد خانوارهای سیگاری افراد بالای ١٥سال وجود دارد.» او با اشاره به ماجرای برخورد با کیوسک‌های روزنامه‌فروشی که سیگار عرضه می‌کنند، گفت: «ما به مراجع قانونی شکایت کردیم اما در جلب حمایت حوزه قضایی موفق نبودیم. می‌طلبد که قوه قضائیه در این زمینه به شهرداری تهران کمک کند درحالی‌که برای پلمب این دکه‌ها رأی به محکومیت ما دادند و قرار مجازات هم برایمان تعیین کردند.»