حتما شما هم زیاد این جمله را شنیده‌اید یا خودتان به کار برده‌اید؛ آلزایمر گرفته‌ام، اما در واقع فراموشی برای جا گذاشتن وسیله شخصی یا یک شماره تلفن نمی‌تواند نشانه این بیماری باشد.
آلزایمر در واقع نوعی اختلال عملکرد مغز است و به تدریج توانایی‌های ذهنی بیمار را کاهش می دهد. این بیماری لاعلاج را اولین بار پزشکی به نام آلویز آلزایمر تشخیص داد که غالبا در افراد بالای ۶۵ سال رخ می‌دهد.
آمارهای سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد جهان در سال‌های آینده با جمعیت عظیمی از سالمندان روبرو خواهد بود چنانکه پنج درصد جمعیت ۶۵ ساله و بالاتر به بیماری آلزایمر متوسط تا شدید مبتلا هستند و این در حالیست که ۱۰ تا ۱۵ درصد سالمندان در همین گروه سنی از بیماری آلزایمر خفیف رنج می‌برند و اگر آمادگی لازم در این زمینه ایجاد نشده باشد، مشكلات و عوارض شایع دوران سالمندی، معضلات بسیار و هزینه‌های سنگینی را برای خانواده‌ها و جامعه به بار خواهند آورد.
آیا ممکن است آلزایمر باشد؟دکتر عظیمی متخصص مغز و اعصاب گفت: واقعیت این است كه با افزایش سن، مقداری از توانایی‌های ذهنی و جسمی افراد كاهش می‌یابد زیرا مغز هم مثل سایر قسمت‌های بدن دچار تغییر، تحلیل و فرسودگی می‌شود و اگر برای حفظ و مراقبت از آن كاری نكرده باشیم، ممكن است رو به زوال و نابودی برود.
وی ادامه داد: آلزایمر رایج‌ترین شکل زوال عقل است. علائم این بیماری با از دست دادن قدرت حفظ اطلاعات بخصوص حافظهٔ موقت در دوران پیری آغاز شده و به‌تدریج با از دست دادن قدرت تشخیص زمان، افسردگی، از دست دادن قدرت تکلم، گوشه‌گیری و سرانجام مرگ در اثر ناراحتی‌های تنفسی به پایان می‌رسد. مرگ پس از پنج تا ده سال از بروز علائم اتفاق می‌افتد؛ اما بیماری حدود بیست سال قبل از ظهور علائم آغاز شده است.
این بیماری با از دست رفتن سیناپس‌های نورونها در برخی مناطق مغز، نکروزه شدن سلول‌های مغز در مناطق مختلف سیستم عصبی، ایجاد ساختارهای پروتئینی کروی شکلی به نام پلاک‌های پیری (SP) در خارج نورون‌های برخی مناطق مغز و ساختارهای پروتئینی رشته‌های به نام NFT در جسم سلولی نورونها، مشخص می‌شود.
آیا آلزایمر، بیماری قرن حاضر است یا در گذشته هم وجود داشته؟این بیماری تا قبل از اینكه علم پزشكی آن را كاملا مشخص و تشریح كند هم وجود داشته ولی تشخیص داده نمی‌شده یا آن را بیماری یا مشكل دیگری می‌دانسته‌اند. البته امروزه شیوع آن از گذشته بیشتر شده است. متاسفانه به دلیل افزایش عوامل خطرساز در زندگی امروزی، درصد شیوع و بروز برخی بیماری‌ها مثل سكته، دیابت و نیز آلزایمر در جامعه بالا رفته است.
علایم و نشانه‌های اختصاصی این بیماری چیست؟
این بیماری در نخستین مراحل معمولا 10 علامت هشدار دهنده دارد: اختلال حافظه، اختلال در انجام وظایف روزمره، گم کردن زمان و مكان، اختلال در گفتار، اختلال در قضاوت، اختلال در تفكر، تغییر در خلق و خو، جابه‌جا گذاشتن وسایل، از دست دادن یا كاهش انگیزه زندگی و مشکلات روانی دچار می شوند.
چگونه می‌توان مطمئن شد به این بیماری مبتلا هستیم یا نه؟اگر علایم هشدار غیرطبیعی و تكرارشونده در فرد دیده شود، حتما باید اقدام‌های تشخیصی انجام بگیرد. اولین و ساده‌ترین كار هم انجام تست حافظه به وسیله مشاور و روان‌شناس است. در صورت تشخیص احتمالی، بیمار برای بررسی‌های بیشتر به پزشك متخصص ارجاع داده می‌شود و اقدام‌های تشخیصی مانند سی‌تی‌اسكن، ام‌آر‌آی، نوار مغزی، آزمایش مایع نخاع و... برای فرد مشکوک به ابتلا انجام می‌گیرد.
دوره این بیماری چقدر است؟روند پیشرفت بیماری در افراد مختلف با توجه به شرایط و پیشینه زندگی، زمان تشخیص، نوع اقدام‌های مراقبتی و درمانی متفاوت است و گاهی به 10 سال هم می‌رسد. به طور كلی این بیماری 3 مرحله دارد؛ در مرحله اول یا خفیف، علایم به‌تدریج ظاهر می‌شوند و مشكلاتی را برای فرد به وجود می‌آورند. در مرحله میانی، تمام علایم بروز می‌کنند و بیمار قادر نیست تنها زندگی كند و حتما به همراهی نیاز دارد. در مرحله نهایی هم به دلیل درگیر شدن بخش‌های زیادی از مغز، علاوه بر مشكلات ذهنی، مشكلات جسمی متعددی نیز در فرد به وجود می‌آید و بیمار برای زندگی، كاملا به دیگران وابسته می‌شود.
آیا راهی برای درمان آلزایمر وجود دارد؟هنوز درمان قطعی برای این بیماری پیدا نشده، اما پیشرفت‌های زیادی برای كنترل آن دیده می‌شود. درحال حاضر درمان‌های دارویی و اقدامات مراقبتی و توانبخشی از قبیل تمرین‌های بدنی، موسیقی، ماساژ، هنر و كاردرمانی برای كنترل روند پیشرفت بیماری، حفظ توانمندی‌های جسمی و ذهنی موجود، افزایش توانایی‌های شناختی و مهارت‌های حركتی در حد امكان، بهبود مشكلات رفتاری و در نهایت ارتقای كیفیت زندگی بیمار انجام می‌شود.
فعالیت و رژیم غذایی برای با مقابله آلزایمر را جدی بگیریدتا حدی که امکان دارد بیمار آلزایمری باید فعالیت خود را حفظ کند. با پیشرفت بیماری، نهایتا تمامی فعالیت‌ها نیاز به نظارت خواهند داشت. نهایتاً بیمار برای غذا خوردن به کمک نیاز خواهد داشت.
در حال حاضر هیچ شیوه اثبات شده‌ای برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر وجود ندارد اما تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد. تنها توصیه‌ای که در این زمینه تا حد زیادی می توان به آن اعتماد کرد این است که با کاهش دادن خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی می توان خطر ابتلاء به آلزایمر را نیز کاهش داد. چرا که بسیاری از عواملی که احتمال ابتلاء به بیماری قلبی را افزایش می دهند، احتمال ابتلاء به آلزایمر و دمانس عروق مغزی را نیز افزایش می دهند.
مهمترین این عوامل عبارتند از: فشار حون بالا، کلسترول خون بالا، اضافه وزن و دیابت. بنابراین فعالیت ورزشی، رژیم غذایی سالم، فعال بودن از نظر اجتماعی و انجام فعالیت های ذهنی می تواند در این زمینه قابل توصیه باشد.