دكتر علیرضا شیرمحمدی‌فرد* - به نظر، مجموعه افتضاحات به بار آمده در رابطه با فرودگاه BER جدید در برلین تمامی ندارد؛ دي دبليو پنج مورد از بزرگترین اشتباهات فاحش از زمان شروع به ساخت این فرودگاه را لیست کرد.
فرودگاه بین المللی برلین یکی از پروژه هایی است که با روش EPC (واگذاری تمامی مراحل پروژه به پیمانکار) اجرا شده است و در قلب یکی از پیشرفته ترین کشورهای جهان باعث سر افکندگی مدیران شهری شده است.
این فرودگاه قرار بود در سال 2011 پس از یک بار تمدید افتتاح شود ولی پیش بینی ها نشان می دهد این فرودگاه تا سال 2018 نیز افتتاح نخواهد شد. کارشناسان عدم اجرای این طرح با مدل مناسب را اصلی ترین اشکال در راه اندازی این فرودگاه می دانند.
لازم به ذکر است مدل صحیح ساخت و راه اندازی فرودگاه های بین المللی هم اکنون در دنیا مدل مشارکت بخش خصوصی و دولتی (PPP) است ولیکن این فرودگاه با تصمیم گیری نادرست با مدل EPC اجراء شده است.
از سال 2006 که کلنگ فرودگاه زده شد (آغاز به ساخت فرودگاه) هر اشتباهی که در یک پروژه فرودگاه سازی بزرگ میتواند رخ دهد در این بزرگترین پروژه ساخت فردگاه در سطح اروپا رخ داده است.
این سایت ساخت و ساز سوار بر اریکه افتضاحات به روشنی آلمان را شرمسار خواهد ساخت. در تمامی شبکه های اجتماعی در سرتاسر دنیا آلمانی ها به خاطر ناتوانی در ساخت یک فرودگاه ساده مورد تمسخر قرار خواهند گرفت.
افراد غیرحرفه ای (آماتور) مشغول به کار
اخیراً معلوم شد که آقای Alfredo di Mauro، رئیس برنامه ریزی سیستم اطفای حریق فرودگاه BER در واقع یک طراح فنی است و مهندسی دارای شرایط لازم برای این مسئولیت نیست.
او اخیراً خود بر این قضیه صحه گذاشت و در مصاحبه با آژانس خبری dpa گفت:"همگان فکر میکردند که من مهندس هستم. تنها کاری که من کردم این بود که با این طرز تفکر آنها مقابله نکردم". بدین ترتیب بود که با آغاز ماه می آقای Hartmut Mehdorn (مدیر مسئول BER) هم تا حدودی جلوی ضرر ها را گرفت و هم جلوی آقای Alfredo di Mauro را.
از طرفی، استخدام آقای Horst Amann در آگوست 2012 به سمت (مدیر فنی) به عنوان ناجی پروژه نیز به ظاهر انتخاب مناسبی نبوده است. همکاران او از وی به عنوان فردی بی لیاقت یاد میکنند، که همین امر منجر به اخراج او نیز شد. جانشین او آقای Regina Töpfer نیز در فوریه 2014 از سمت خود ملقی شد.
از دیدگاه منتقدان دلیل اصلی چنین فاجعه ای از این واقعیت نشئت میگیرد که بازرسان و تمامی افراد به نحوی مسئول، در انجام رسالتشان شکست خوردند. گاهاً هیئت مدیره توسط افراد متخصص اداره نمی شد، بلکه توسط دو سیاست مدار اداره می شد: شهردار برلین آقایKlaus Wowereit و رهبر ایالت Brandenburg آقای Matthias Platzeck..
اطفای حریق معیوب
بزرگترین مانع بر سر راه افتتاح BER سیستم اطفای حریق معیوب میباشد، که از سال 2012 این مشکل به چشم میخورد. سیستم تهویه همچنان کار نمیکند، و نقص آن تا حدود بسیار زیادی پایه ای است. بر خلاف سایر پروژه های عظیم دیگر که تخلیه دود از طریق کف سالن- های فرودگاه صورت میگیرد، معمار این پروژه تصمیم گرفته بود این کار را از طریق دودکش (سقف) انجام دهد. چنین خطای فنی دیوانه واری، منجر به این شده که حال مجبور باشیم این سیستم را از نو طراحی و بسازیم. کمپانی های بوش و زیمنس در حال کار بر روی این ایراد هستند.
سوءظن به وجود فساد
مدیر فنی اسبق فرودگاه آقای Jochen Grossmann با اتهام فساد مالی روبروست. او متهم به دریافت حدود نیم میلیون یور (یا دقیقتر 680 هزار یورو) به عنوان رشوه میباشد. و بالا تر از آن وی به اتهام تثبیت قیمت (Price Fixing) مورد تفحص قرار گرفته است. منابع BER بیان میدارند که سایر اکتشافات صورت گرفته در زمینه تخلفات امکان عمومی شدن ندارند.
برنامه ریزی نا مناسب
سوای این سیستم حفاظتی بسیار ناقص، اشکالات اساسی و اشتباهات دیگر نیز ریشه یابی شده اند. بگونه ای خطرناک وزنی بیش از میزان متعارف، بر روی نگه دارنده های کابل وارد می آید، و به میزان کافی سیستم های بازیابی اساسیه و کنتر های چک کننده وجود ندارد. به علت ضعف واحد های خنک کننده، تهدید بیش از حد داغ شدن تجهیزات و بکار افتادن سیستم های امنیتی خاموش کننده تمامی تجهیزات IT بوجو آمده است، که در صورت بروز چنین واقعه ای فرودگاه جدید برلین برای مدتی بدون کامپیوتر خواهد ماند. و بالاتر از همه این موارد، مسیر های پروازی و مناطق حفاظتی صوتی در فرودگاه بدرستی محاسبه نشده اند.
فرودگاه BER با ظرفیت پذیرش 27 میلیون مسافر در سال طراحی شده، اما متخصصین اظهار میکنند که چنین ظرفیتی برای طولانی مدت پاسخگو نمی باشد. یا به عبارتی به محض افتتاح فرودگاه نیاز به ایجاد توسعه در آن به چشم خواهد خورد.
انفجار هزینه ها
قبل از شروع عملیات ساخت در سال 2006، هزینه ها به میزان 5/2 میلیارد یورو برآورد شده بودند. اما آقای Martin Delius (عضو بخش خصوصی و رئیس کمیته تحقیقات BER مجلس برلین) اظهار میدارد: "هیچ کس هزینه واقعی و نهایی ساخت فرودگاه را نمی داند. تا به این لحظه هزینه ها سر به 5/4 میلیارد یورو گذاشته، اما این رقم بدون هزینه تأسیسات پارکینگ و اتصالات فرودگاهی محاسبه شده است. با درنظر گرفتن همه جوانب هزینه ها قطعاً بیش از 6 میلیارد است، و این روند افزایشی ادامه دارد" . بطور غیر رسمی هزینه ای معادل 8 میلیارد یورو بین مردم شایعه شده است.
کنترهای چک کننده محدود، سیستم اطفای حریق معیوب و مشکلات تمامی ندارد
مشکلات دیگری نیز در این میان خودنمایی می کنند: کمیسیون اتحادیه اروپا (EU) در حال برسی پرونده 30 میلیون یورو یارانه است تا در صورت لزوم آن را بازپس گیری کند. علاوه براین شرکت هواپیمایی Air Berlin در حال حاضر ادعای 48 میلیون یورو خسارت بابت تأخیرات متعدد دارد. و این حقیقت که آقای مدیر Hartmut Mehdorn خود پرونده این شکایت را در سال 2012 (زمانی که او مدیر عامل شرکت هواپیمایی Air Berlin بود) تشکیل داد، نمکی بر این زخم است.
راهی بسیار طولانی تا افتتاح در پیش است
فرودگاه جدید برلین در حقیقت باید در اکتبر سال 2011 افتتاح میشد. افتتاح فرودگاه چندین مرتبه به تأخیر افتاده است، و در حال حاضر هیچ تاریخ جدیدی برای عملیاتی شدن این مجموعه در دست نیست. رئیس کمیته حمل و نقل مجلس آلمان، آقای Martin Burkert (که فردی سوسیال دموکرات است) در تاریخ 14 می، اظهار داشت که افتتاح فرودگاه قبل از 2017 بعید بنظر میرسد.
بنابراین جای تعجب نیست که مجله خبری Der Spiegel خواستار یک شروع مجدد، در جایی دیگر، و با مسئولین دیگر شده است:" شاید نهایتاً پیش گرفتن یک راهکار اساسی بهترین راه حل باشد و آن چیزی نیست جز: تبدیل این فرودگاه به یک یابود ملی و نشان افتخار محلی."
*کارشناس اقتصادی