عصرایران؛ محمد مهدی حیدرپور - در گذشته ای نه چندان دور بسیاری از مشاغل جهان در زمین های کشاورزی و یا کارخانه ها توسط نیروی انسانی انجام می شد اما امروزه بیشتر شاهد پشت میزنشینی افراد و فعالیت ربات ها هستیم. از سوی دیگر، دستگاه های قابل حمل نیز توسعه چشمگیری را طی یک دهه گذشته تجربه کرده اند.
به گزارش "گروه علم و فناوری" عصر ایران، به رغم مزایای پیشرفت فناوری، این روند در نتیجه مدت زمانی که به کار با وسایل مختلف اختصاص می دهیم ضررهایی را نیز به همراه داشته است. برخی از بیماری ها و مشکلات مرتبط با فناوری مشخص بوده و برخی دیگر همچنان حالتی پنهان و ناشناخته دارند. در ادامه این مطلب برخی از آسیب های شایع و نه چندان شایع مرتبط با فناوری که ممکن است به زودی روی شما نیز اثرگذار باشند را معرفی می کنیم.
بیماری های مرتبط با وضعیت نشستن
اگر دو، سه و یا چهار ساعت به طور مداوم روی صندلی می نشینیند، حتی اگر پس از اتمام ساعت کاری به باشگاه بروید چندان سودمند نخواهد بود. نشستن به نوبه خود مشکل آفرین نیست بلکه نشستن در طولانی مدت مشکل اصلی محسوب می شود. از نظر پزشکی، نشستن طولانی مدت فرد را با دو نوع مشکل مواجه می کند: مشکل عضلانی‌اسکلتی و مشکل متابولیک.
در زمینه عضلانی‌اسکلتی، وضع اندام فرد در معرض خطر دارد زیرا نشستن بر دیسک های کمر فشار وارد کرده، سر را به سمت جلو متمایل و چرخش شانه ها به سمت داخل را موجب می شود. این حالت بر کمر، گردن و شانه ها فشار وارد می کند. در طول زمان، شرایط مذکور به اختلالات روماتیسمی مانند آرتریت منجر می شود.
در زمینه متابولیک، مصرف انرژی بدن افت می کند. در حالت نشسته، بدن انسان در هر ساعت تنها یک کالری مصرف می کند. همچنین، آرام و شل بودن عضلات سوخت و ساز بدن را کاهش داده و از این رو خطر چاقی، سندرم متابولیک و دیابت نوع 2 افزایش می یابد. افزون بر این، این شرایط برای سیستم قلبی و عروقی و فشار خون نیز مضر است.
بنابر نتایج مطالعه ای که در نشریه موسسه ملی سرطان آمریکا منتشر شد، ادعا شده است که نشستن طولانی مدت خطر ابتلا به برخی سرطان ها را نیز افزایش می دهد. در این مطالعه پژوهشگران دریافته اند بانوانی که روزانه 10 ساعت را در حالت نشسته به سر می برند در مقایسه با بانوانی که 8 ساعت در روز می نشینند، هشت درصد شانس بیشتر در ابتلا به سرطان روده بزرگ و 10 درصد شانس بیشتر در ابتلا به سرطان آندومتر دارند.
راه حل: هر 5 یا 10 دقیقه از روی صندلی بلند شده و کمی قدم بزنید. همچنین، در صورت امکان هنگام وقت ناهار یا زمان های آزاد دیگر پیاده روی منظم به مدت 30 دقیقه و یا بیشتر را انجام دهید.
مشکلات تنفسی
نشستن طولانی مدت می تواند تنفس انسان را تحت تاثیر قرار دهد. هنگامی که روی صندلی می نشینید تمایل حرکت سر به سمت جلو، تکیه دادن به چانه و قرار گرفتن باسن در جهتی دیگر وجود دارد. این حالت توانایی بدن انسان برای تنفس مناسب را تحت تاثیر قرار می دهد. به عنوان یک فرد بالغ، ما به تنفس کم عمق و کوتاه با گسترش شانه ها تمایل داریم که تنها یک سوم از حجم ریه ها را پر می کند.
این در شرایطی است که باید به صورت شکمی تنفس کنیم و در این حالت شکم بالا و پایین می شود. از این طریق حجم ریه ها به طور کامل از هوا پر می شوند. نوزادان به خوبی این نوع تنفس را انجام می دهند. اگر به یک نوزاد در هنگام خواب نگاه کنید شکم وی هنگام تنفس بالا و پایین می رود. اما به عنوان یک بزرگسال ما شیوه تنفس درست را فراموش کرده ایم.
اگر به میزان کافی اکسیژن دریافت نکنید، التیام هر چیزی به زمان بیشتری نیاز دارد. با پیشرفت و معرفی فناوری های جدید شیوه غلط تنفس بیش از پیش شایع شده است.
راه حل: باید نسبت به وضع اندام و طرز نشستن خود دقت داشته باشید. هر دو پای خود را صاف روی زمین قرار دهید. شانه های خود را به سمت بالا، عقب و پایین بچرخانید. تنفس خود را از طریق شکم انجام دهید.
مشکلات گردن
بسیاری از مردم نمایشگر رایانه را در محیط های کوچک و تنگ به صورت مستقیم روبروی خود قرار نداده و آن را در سمت چپ و یا راست قرار می دهند. این مساله به واسطه پیچش گردن بر این عضو فشار وارد کرده، ستون فقرات را تحت تاثیر قرار داده و به عضلات گردن نیز استرس وارد می کند. همچنین، شیوه ای که تبلت را روی پاهای خود قرار می دهید می تواند به شرایط در حال شیوعی به نام "گردن تبلتی" منجر شود.
در شرایطی که مردم شکایت بیشتری از کمر درد نسبت به گردن درد دارند اما این درد ابتدا با گردن آغاز می شود و سپس درد کمر را موجب می شود. اثر وابسته پیچیدگی ستون فقرات گردن به سمت پایین حرکت کرده و استرس کمر را موجب می شود.
راه حل: هنگامی که در وضعیت درست نشسته اید نمایشگر رایانه را به صورت مستقیم روبروی خود در یک زاویه 90 درجه قرار دهید. همچنین، برای کار با تبلت یک پایه برای آن تهیه کرده و به جای قرار دادن دستگاه روی قسمت میانی بدن و پاها، آن را روی پایه قرار دهید.
ضعف
نشستن طولانی مدت شیب لگن را تغییر می دهد. ناحیه کمر، پنج دیسک پایینی ستون فقرات، بخش عمده وزن را تحمل می کند. نشستن طولانی مدت فشار بیشتری را بر این دیسک ها وارد می کنند. این مساله نیز فشار بیشتری را بر دیسک های کمر وارد می کند. خمیدگی مزمن لگن - موقعیتی که هنگام نشستن دارید - مشکلاتی را برای عضلات ایجاد می کند.
این چرخه عضلات بدن را سفت نگه می دارد. با سفت شدن عضلات دامنه حرکت فرد کاهش می یابد. در این مرحله، عضلات نمی توانند به طور موثر کار کنند. این شرایط یک توالی از رویدادها را موجب می شود که طی آن عضلات ضعیف‌تر شده و به خوبی گذشته کار نمی کنند. سایر عضلات برای جبران این شرایط وارد عمل شده و به زودی فرد تعادل خود را به طور کامل از دست خواهد داد.
راه حل: می توانید از توپ های مخصوص تمرین و ایروبیک به عنوان صندلی استفاده کنید زیرا فشار کمتری بر عضله سرینی وارد کرده و بر همسترینگ فشاری وارد نمی شود. همچنین، استفاده از این توپ ها فرد را وادار می کنند تا بدون تکیه به جایی حالت صاف کمر در وضعیت نشسته را رعایت کند. البته این نوع نشستن نیز نباید طولانی مدت باشد زیرا خستگی عضلات را به همراه دارد.
سندرم پیام کوتاه
امروزه ارسال پیام های متنی با دستگاه های قابل حمل از محبوبیت بالایی برخوردار شده اما این شرایط "سندرم پیام کوتاه" را نیز شکل داده است. در این حالت فرد به آرتریت و یا التهاب تاندون در انگشت شست خود دچار می شود. در گذشته این شرایط به نام "شست بلک بری" شناخته می شد اما گذشت زمان نام آن را تغییر داده است. سندرم پیام کوتاه به واسطه استفاده بیش از حد از انگشتان شکل می گیرد. این سندرم با نشانه هایی مانند بی حسی و یا سوزن سوزن شدن انگشت شست، انگشت های دوم و سوم و در برخی موارد نیمی از انگشت حلقه شناسایی می شود.
راه حل: اگر اقدامی مشکل آفرین و آسیب رسان است، آن را متوقف کرده و یا کاهش دهید. به جای ارسال پیام متنی از برقراری تماس تلفنی استفاده کنید. نرمش ها و ماساژهای مخصوص در این زمینه نیز وجود دارند. به عنوان مثال، دست چپ خود را بالا نگه داشته و سپس انگشتان دست را به آرامی مشت نمایید، در حالی که انگشت شست خارج از مشت قرار بگیرد. مشت خود را باز کرده و این کار را تکرار کنید. ده بار این نرمش را انجام دهید. سپس مشابه این نرمش را با دست راست انجام دهید.
چشم درد
مشکلات چشم ناشی از کار با رایانه، موبایل هوشمند و تبلت چیز جدیدی نیستند. اما استفاده از رایانه نه تنها درد چشمان را موجب می شود بلکه خشکی آنها را نیز به همراه دارد. هنگامی که به نمایشگر رایانه خیره می شوید کمتر پلک می زنید. این مساله خشکی لایه اشکی چشم را موجب شده و خشکی ناخوشایند چشمان را در پی دارد. بر همین اساس، دید تار شده، فرد چشمان خود را تنگ کرده و ممکن است دید محیطی را از دست بدهد. این شرایط "سندروم بینایی رایانه" نامیده می شود.
چشم درد ممکن است به واسطه عوامل مختلفی شکل بگیرد که از آن جمله می توان به موقعیت قرارگیری نمایشگر، چگونگی نشستن کاربر، از بالا و یا پایین نگاه کردن به نمایشگر، زاویه سر و گردن، و منابع نور در اتاق اشاره کرد.
راه حل: به گفته برخی کارشناسان می توان از قانون 10/10/10 برای مقابله با چشم درد استفاده کرد. هر 10 دقیقه، 10 بار پلک زده و به چیزی در فاصله دور به مدت 10 ثانیه نگاه کنید. منبع نور را پشت سر خود قرار ندهید زیرا درخشش و بازتاب نمایشگر را موجب می شود. منبع نور باید در کنار نمایشگر و یا پشت آن قرار بگیرد.
گوش درد
فناوری می تواند کابوسی برای گوش در نظر گرفته شود. امروزه، کاهش قدرت شنوایی در بین جوانان رو به افزایش است. استفاده از هدفون هایی که داخل گوش قرار می گیرند به جای مدل های که روی سر قرار می گیرند یکی از عوامل تاثیرگذار در این زمینه است. فشار بر گوش، زنگ زدن و وز وز کردن از دیگر نشانه های آسیب گوش محسوب می شوند.
راه حل: صدای پخش کننده موسیقی خود را کاهش دهید. سطوح صدای بالای 85 دسی بل در بلند مدت می توانند به گوش آسیب وارد کنند. امروزه، سطح بالای صدای اکثر پخش کننده های موسیقی، صدایی با قدرت 105 دسی بل تولید می کنند. در این سطح، پنج دقیقه شنیدن موسیقی احتمالا آسیب گوش ها را به همراه خواهد داشت.
مشکلات سلامت روانی
فناوری بیش از اندازه برای سلامت روانی شما مضر است. به عنوان مثال، اختصاص زمان بیش از اندازه برای فعالیت در شبکه های اجتماعی می تواند به بروز افسردگی منجر شود. حضور بیش از اندازه در شبکه های اجتماعی می تواند مقایسه زندگی کاربر با دیگران را موجب شده و در نتیجه احساس نارضایتی از شرایط زندگی در وی ایجاد شود.
افسردگی شبکه های اجتماعی هنوز به صورت رسمی تایید نشده است. با این وجود، دانشمندان ارتباط بین افسردگی و استفاده از اینترنت را شناسایی کرده اند. بنابر مطالعه ای که در سال 2012 در نشریه "مدیکال نیوز تودی" منتشر شد، استفاده از فیسبوک موجب اضطراب شده و احساس کمبود در افراد را افزایش می دهد. حتی به گفته "اِتان کراس"، روانپزشک اجتماعی از دانشگاه میشیگان، فیسبوک می تواند تیره روزی و احساس بدبختی را در مردم ایجاد کند.
راه حل: زمان کمتری را در طول روز به بازدید از شبکه های اجتماعی اختصاص دهید. هنگامی که وارد شبکه های اجتماعی می شوید نسبت به این که چه کسانی را به عنوان دوست انتخاب می کنید، حساس و دقیق باشید. از ورود انرژی های منفی به زندگی خود جلوگیری کنید.
برای خواندن مطالب بیشتر در زمینه علم و فناوری به اینجا مراجعه کنید.