عصرایران؛ محمد مهدی حیدرپور - دستگاه تنفس شامل چندین اندام و ساختار از جمله ریه ها، نای، دیافراگم و کیسه هوایی (آلوئول) می شود. این بخش مسئول دریافت اکسیژن و خارج سازی دی اکسید کربن از بدن است. در ادامه با چند حقیقت جالب توجه درباره دستگاه تنفس بیشتر آشنا می شویم.
تنها با تنفس آب بسیار زیادی را از دست می دهید.
تنفس امکان دریافت اکسیژن مورد نیاز سلول های بدن و خروج دی اکسید کربن را فراهم می کند. اما طی عمل بازدم مقدار زیادی آب را نیز از دست می دهید. در حال استراحت، انسان 17.5 میلی لیتر آب در هر ساعت و هنگام ورزش چهار برابر این میزان آب از دست می دهد.
برخی افراد می توانند نفس خود را بیش از 20 دقیقه نگه دارند.
میانیگن زمانی که یک فرد بالغ می تواند نفس خود را نگه دارد بین 30 تا 60 ثانیه است. این محدودیت به واسطه افزایش غلظت دی اکسید کربن و اسیدی شدن خون شکل می گیرد. اما افرادی که غواصی آزاد انجام می دهند دارای تکنیک های متفاوتی مانند تنفس سریع و عمیق، برای کاهش غلظت دی اکسید کربن در خون هستند که به آنها اجازه می دهد نفس خود را برای مدتی بسیار بیشتری نگه دارند. رکورد حبس نفس زیر آب در اختیار "استیگ سورینسن" دانمارکی با 22 دقیقه است.
ریه ها تنها اندام هایی هستند که می توانند روی آب شناور شوند.
هر یک از ریه های انسان دارای حدود 300 میلیون ساختار بادکنک مانند به نام آلوئول است که اکسیژن را جایگزین دی اکسید کربن موجود در خون می کنند. هنگامی که این ساختارها با هوا پر می شوند ریه ها به تنها اندامی در بدن انسان هستند که می تواند روی آب شناور شود.
سرعت عطسه ممکن است به آن میزان که مردم فکر می کنند، نباشد.
در گذشته، مطالعات مدل سازی سرعت عطسه را حدود 180 کیلومتر در ساعت برآورد کرده بودند. طی یکی از برنامه های تلویزیونی شبکه دیسکاوری به نام "MythBusters" سرعت عطسه برابر با 69 کیلومتر در ساعت ارزیابی شد. با این وجود، طی مطالعه ای که در سال 2013 در نشریه پلاس وان منتشر شد بیشنیه سرعت عطسه با استفاده از دوربین سرعت بالا و چراغ LED برابر با 16 کیلومتر در ساعت ثبت شد.
سرماخوردگی عادی می تواند به واسطه صدها ویروس مختلف شکل بگیرد.
سرماخوردگی شایع‌ترین بیماری دستگاه تنفسی محسوب می شود و ممکن است شایع‌ترین بیماری شناخته شده تا به امروز در جهان نیز باشد. تنها در آمریکا سالانه بیش از یک میلیارد مورد سرماخوردگی ثبت می شود. سرماخوردگی اغلب مترادف با "راینو ویروس"، شایع‌ترین عامل سرماخوردگی، است. اما در حقیقت بیش از 200 ویروس می توانند موجب سرماخوردگی شوند.
ریه ها و نای نمادهای مهمی در مصر باستان بودند.
ریه ها و نای در انسان و حیوانات دیگر باید به همراه هم فعالیت کنند تا اکسیژن لازم برای بافت ها و سلول های بدن تامین شود. مصریان باستان اهمیت این انسجام را درک کرده و در هیروگلیف نماد ریه های متصل به نای برای نشان دادن وحدت بین افراد رده بالا و مردم عادی که برای قدرت و سلامت یک کشور ضروری است را بکار گرفته اند. نماد ریه های متصل به نای اغلب در آثار متعلق به فراعنه مانند لباس، مبلمان و جواهرات دیده می شود.
فیل ها دارای ساختار تنفسی منحصر به فردی هستند.
در سیستم تنفسی پستانداران یک بافت نازک به نام پرده جنب وجود دارد که اطراف ریه ها پیچیده شده است. ناحیه بین لایه های پرده جنب به عنوان فضای پرده جنب شناخته می شود و حاوی مایع پرده جنب است که به روان سازی انبساط و انقباض ریه ها کمک می کند.
بر خلاف پستانداران دیگر، فضای پرده جنب فیل ها با بافت پیوندی سخت پر شده است. این ساختار نامتعارف به فیل ها اجازه می دهد بدون پاره شدن رگ های خونی در ریه های خود زیر آب و در فشارهای مختلف تنفس کنند.
حرکت سینه هنگام تنفس ناشی از حرکت هوا نیست.
هنگام دم سینه بالا می آید و هنگام بازدم پایین می رود اما حرکات سینه در نتیجه پر و خالی شدن هوا در ریه ها صورت نمی گیرد. طی عمل دم، دیافراگم منقبض شده و پایین می رود تا فضای بیشتری در حفره سینه ایجاد شود. به طور همزمان، عضلات بین دنده ها منقبض می شوند تا قفسه سینه به طرف بالا و بیرون هل داده شود. طی عمل بازدم برعکس این جریان رخ می دهد.
در گذشته برای درمان آسم از روان درمانی استفاده می شد.
علم مدرن نشان داده که آسم یک بیماری مزمن ریوی است که التهاب و تنگ شدن راه های هوایی را موجب می شود. این یک بیماری فیزیکی است که می تواند به واسطه عوامل روانی تشدید شود. بین سال های 1930 و 1950، مردم گمان می کردند آسم ریشه های روانی داشته و از این رو، روش های درمانی آن به طور عمده بر روانکاوی متمرکز شده بود.
اسب ها تنها از طریق بینی نفس می کشند.
برای انسان، تنفس از راه دهان طبیعی و به آسانی صورت می گیرد. این مساله برای بسیاری از پستاندارن دیگر نیز درست است اما اسب ها تنها از طریق سوراخ های بینی تنفس می کنند. یک بافت زبانه مانند سوراخ دهان آنها را می بندد و امکان تنفس از طریق دهان را حتی در زمان بحران تنفسی غیرممکن می سازد. هنگامی که اسب ها غذا می خورند و آن را قورت می دهند این زبانه حفره های بینی را می بندد و حفره دهانی باز می شود تا غذا وارد حلق شود.
گردش خون ریوی برای نخستین بار در قرن سیزدهم تشریح شد.
گردش خون ریوی فرایندی است که طی آن خون از قلب به ریه ها رفته و سپس به قلب باز می گردد. این جریان اکسیژن مورد نیاز قلب را تامین می کند. ابن نفیس، پزشک عرب، نخستین فردی بود که در سال 1243 این فرآیند را تشریح کرد. دانشمندان اروپایی 300 سال بعد به نتیجه ای مشابه دست یافتند.
برای خواندن مطالب بیشتر در زمینه علم و فناوری به اینجا مراجعه کنید.