روزنامه ایران: تا به حال از خود پرسیده‌اید خوشمزه‌ترین غذایی که خورده‌اید دستپخت چه کسی بود؟ اغلب آدم‌ها اما وقتی در برابر این سؤال قرار می‌گیرند یک پاسخ مشترک می‌دهند: طعم غذاهای خانگی؛ با این حال همین آدم‌ها وقتی در برابر یک تجربه مشترک دیگر مثل بدترین غذایی که تجربه کرده‌اند هم قرار می‌گیرند؛ یک جواب نیمه مشترک می‌دهند و بله- درست حدس زده اید؛ این جواب‌ها معمولاً یا به غذای سربازخانه‌ها ختم می‌شود یا به غذاهای سلف دانشگاه...
شما معمولاً کمتر آدمی را می‌بینید که از دستپخت سرآشپز دانشگاه تعریف کند و حتی آنهایی هم که ژتون به دست دارند و عاشق غذاخوری‌های دانشگاه؛ بیشتر وقت‌ها ترجیح می‌دهند که ناهار دانشگاه را با یک نان و پنیر ساده معاوضه کنند. این آدم‌ها البته بیشتر وقت‌ها نه از سر سیری که بیشتر به خاطر ته مانده جیبشان هم که شده مجبورند روزهای هفته را با ناهارهای دانشگاهی! سپری کنند؛ ناهارهای خاطره انگیز دانشگاهی با طعم غذاهای نه چندان دلچسب!
به گزارش ایران، غذای دانشجویی نمونه بارزی از مشکلات صنفی دانشگاه‌ها است. مشکلی که صدای خیلی از دانشجویان را در آورده است. یک دانشجو در دانشگاهی نمی‌تواند و نتوانسته خوابگاه بگیرد، دانشجوی دیگری در دانشگاه دیگر داشتن ماشین لباسشویی دغدغه اصلی‌اش است؛ دانشجویی نیز پیگیر وام دانشجویی است با این حال همه این دانشجویان یک دغدغه مشترک دارند و آن هم کیفیت غذای دانشگاه‌ها است. کیفیت آنقدر مسأله دار است که دانشجویان در دانشگاه‌های مختلف دست به اعتراض زدند.
خبرها درباره کیفیت بد غذا در دانشگاه ها بسیار است. همین چند روز پیش بود که 140 نفر از دانشجویان دانشگاه شیراز دچار مسمومیت غذایی شدند یا چندی پیش نیز دانشجویان شهر کرد اعلام کردند که در غذای دانشگاه کرم پیدا کردند.
این درحالی است که وزارت علوم، قیمت غذای دانشگاه را افزایش داد تا کیفیت آن بهتر شود، قیمت بالا رفت اما کیفیت همانی هست که بود. طبق بخشنامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و با تصویب هیأت امنای صندوق رفاه دانشجویان قیمت ژتون غذای دانشجویی در سال تحصیلی 94-93 با افزایش مواجه بوده است.
بر این اساس غذاهای کم هزینه 600 تومان، غذاهای متوسط هزینه 850 تومان و غذاهای پرهزینه هزار تومان قیمت گذاری شد.
با گران‌تر شدن غذای دانشجویی فعالان صنفی دانشگاهی اعلام کردند که این افزایش قیمت به بدنه دانشجویی ضربه می‌زند تا جایی که برخی از دانشجویان در دانشگاه‌ها حتی توان خرید غذاهای کم هزینه دانشگاه را ندارند.
از سوی دیگر همین فعالان تأکید می‌کنند کیفیت غذاهای ارزان‌تر تا جایی است که به گفته دانشجویان این غذاها قابل خوردن نیست و این، شرایط را برای دانشجویان خوابگاهی سخت‌تر می کند. معصومه جوشن فعال صنفی دانشگاه تهران این موضوع را تأیید می‌کند و می‌گوید: «کیفیت اغلب غذاهای دانشگاهی از بد هم بدتر است. برخی از دانشجویان با خوردن غذای دانشگاه دچار مشکلات پوستی شدند.
شاید باور نکنید در سوپ جو دانشگاه انواع و اقسام غذاهای چند روز پیش را هم پیدا می‌کنید. موضوع کیفیت یک بحث است و قیمت بالای غذا در دانشگاه‌ها یک موضوع دیگر. خیلی از دانشجویانی که از شهرستان به تهران می‌آیند در وعده‌های غذایی با مشکل مواجه می‌شوند چرا که یک وعده غذا برایشان گران تمام می‌شود.
او به مهم ترین عوامل در بی‌کیفیتی غذا اشاره می‌کند و می‌گوید: «به نظر می‌رسد مهم ترین عامل در بی‌کیفیت بودن غذا احتمالاً نبود کارشناس تغذیه در آشپزخانه دانشگاه است. این امر موجب شده است تا شاهد نوعی آشفتگی یا بی برنامگی در وضعیت سلف سرویس‌های دانشگاهی باشیم. البته وجود پرسنل ماهر در آشپزخانه‌ها، همچون سرآشپز و کارگران ماهر نیز می‌تواند تأثیر زیادی در ارائه غذایی با کیفیت داشته باشد. متأسفانه در بسیاری از دانشگاه‌ها از آشپزهایی استفاده می‌شود که در شغل خود آموزش‌های لازم را ندیده‌اند. با این حال از آنها انتظار می‌رود که غذایی باکیفیت پخت کنند.»
وی تأکید می‌کند: «در بسیاری از دانشگاه‌ها تجهیزات آشپزخانه‌ای سال هاست که نوسازی نشده است و بهسازی تجهیزات به طور موردی و در اثر پدید آمدن شرایط اضطراری بوده است. آشنا نبودن آشپزها به روش‌های نگهداری موادغذایی، اصول بهداشت و تغذیه، روش انبارداری مواد اولیه و توجه به غذاخوری‌های دانشجویی نیز از دیگر عوامل پایین بودن کیفیت غذای دانشجویی است. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید نسبت به وسایل آشپزخانه‌های دانشگاه‌ها حساس شود. کارشناس بهداشت راهش به آشپزخانه دانشگاه‌ها بیفتد موجب سوء استفاده پیمانکاران نشود.»
محمد رضا رفیعی فعال صنفی دانشگاهی هم این موارد را تأیید می‌کند؛ وی درباره راهکارهای بهبود کیفیت غذا در دانشگاه‌ها می‌گوید: «وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باید تصدی گری خود را در بخش رفاهی کمتر کند و در کنار این موضوع ابزار نظارتی خود را تقویت کند.
مدیریت مسائل رفاهی دانشگاه‌ها را به دانشجویان بدهد. ابزار نظارتی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دانشجویان هستند. مسئولان دانشگاهی باید اختیارات دانشجویان را افزایش دهند. اگر نظارت دانشجویی بر مسائل رفاهی و صنفی از طریق نماینده‌ها به مدیریت دانشگاه‌ها منتقل شود موجب می‌شود اعتراضات دانشجویان در این بخش به حداقل برسد.
قطعاً می‌توان گفت که استفاده از نظرات و انتقادات و پیشنهادهای دانشجویان می‌تواند در بهبود کیفیت غذایی دانشگاه‌ها تأثیر بسزایی داشته باشد با این همه غذا یک مقوله سلیقه‌ای است، یک نوع غذا به مذاق تعدادی دیگر خوشایند و به مذاق افرادی ناخوشایند است. دانشگاه‌ها باید نیازهای غذایی دانشجویان را با توجه به سن و فعالیت‌های دوره دانشجویی بررسی کارشناسانه کنند. کارشناسان باید به نحوه و مدت زمان پخت، نگهداری و توزیع غذایی آماده اطلاعات کافی داشته باشند.»
وی می‌گوید: «در اکثر دانشگاه‌ها غذا گران شده ولی در برخی دانشگاه‌ها با‌وجود بالا بردن قیمت غذا کیفیت آن تغییر نکرده و پایین است. بعضی دانشگاه‌ها نیز وعده غذایی صبحانه یا شام را از وعده غذایی خود حذف کرده‌اند و البته برخی از دانشگاه‌ها نیز از مقدار غذا هم کم کرده‌اند و برخی دانشگاه‌ها در همه روز‌ها غذا نمی‌دهند. در بیشتر دانشگاه‌های جهان متخصصانی حضور دارند که با برنامه‌ریزی صحیح و تنظیم یک روش صحیح تغذیه به امور مربوط به سلف سرویس‌ها در دانشگاه‌ها می‌پردازند. این در حالی است که این موضوع در دانشگاه‌های ایران جایگاه چندانی ندارد و هر روز شاهد اثرات منفی و نامطلوب آن در وضعیت تحصیلی و جسمانی دانشجویان هستیم.»
کمبود اعتبار داریم
مباحث تغذیه و سلف سرویس دانشجویان در چند سال اخیر به عنوان مهم‌ترین مشکل رفاهی دانشجویان مطرح شده است و تاکنون وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با ارائه برنامه‌های مختلف رفاهی سعی بر آن داشت تا این مشکل صنفی دانشجویان را سامان دهد. ارائه طرح‌هایی همچون وجود منوی واحد برای تمامی دانشگاه‌ها یا راه‌اندازی رستوران‌های آزاد دانشجویی از جمله اقداماتی بوده است که از سوی آموزش عالی مطرح شد. با این حال این مشکل هر سال و هر ترم در دانشگاه‌های کشور آشکار می‌شود.
عبدالحسن ریاضی مدیرکل دانشجویان داخل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درباره آخرین اقدامات در زمینه غذای دانشجویی می‌گوید: «وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به طور جدی پیگیر وضعیت غذای دانشجویی است البته در این باره با دانشگاه‌ها جلساتی را برگزار کرده‌ایم و از دانشگاه‌ها خواسته‌ایم تا با پیمانکاران وارد مذاکره شوند تا کیفیت غذا را افزایش دهند.»
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، شهریور سال 90 بخشنامه‌ای را تحت عنوان «هدفمند کردن غذای دانشجویی» به دانشگاه‌ها ابلاغ کرد. هدف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از ابلاغ این بخشنامه، هدفمند کردن امور تغذیه به منظور ارائه غذایی با کیفیت بالاتر، تقویت نقش حاکمیتی و نظارتی بهتر دانشگاه در زمینه امور تغذیه دانشجویی و ایجاد تنوع غذایی بود تا جایی که هر دانشگاه موظف شد، حداقل دو نوع غذا به دانشجو ارائه دهد. همچنین مقرر شده است که رستوران‌های آزاد نیز در دانشگاه‌ها راه‌اندازی شوند.
اما به اعتقاد برخی از فعالان صنفی این بخشنامه در بسیاری از دانشگاه‌ها اجرایی نشده است. ریاضی در این باره می‌گوید: «بخشنامه هدفمند کردن غذای دانشجویی به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است و تا جایی که ما در جریان هستیم این موضوع در حال پیگیری است با این حال دانشگاه‌ها موظف به اجرای این آیین‌نامه هستند.»
وی می‌گوید: «مسلماً کیفیت غذا برای هزار نفر کمتر از چند نفر است و آن توجه و حساسیتی که برای پخت غذا برای چند نفر می‌شود قطعاً برای صدها نفر نمی‌شود.»
به گفته وی دانشگاه‌ها در طبخ غذا دخالتی ندارند چرا که سلف‌سرویس‌ها در اجاره بخش خصوصی‌اند و از آنجا که پخت و توزیع غذا به پیمانکاران بخش خصوصی واگذار شده خود دیگر نقشی در چگونگی تهیه غذا و مواد اولیه ندارند. با این حال ما درباره غذای دانشجویی بسیار حساس هستیم اما باید قبول کنیم بین کمیت و کیفیت رابطه وجود دارد ما تلاش می‌کنیم بهترین غذای دانشگاهی را در اختیار دانشجویان قرار دهیم اما در این بخش اعتبارات بسیار کم است. همین موضوع رسیدن به کیفیت مطلوب را با مشکل مواجه می‌کند.» َ