شاید در بین دوستان خود دیده‌اید یا این که خود شما تجربه کرده‌اید که چند ماه رژیم گرفتن، اگرچه وزن را تا حدودی کم می‌کند، اما پس از مدتی این وزن کم شده دوباره و حتی گاهی به میزان بیشتر بازگشت می‌کند.
پژوهش های سال های اخیر نشان می دهد که رژیم گرفتن و محرومیت غذایی، راه حل کاهش وزن نیست. راه حل کاهش وزن «تغییر شناخت» شماست، اما «شناخت» چیست؟ شناخت به مجموعه پردازش های انجام شده در مغز شما گفته می شود و «علوم شناختی» دانشی است که این پردازش ها را در مغز شما بررسی می کند.
یافته های علوم شناختی در چند سال اخیر، روش هایی را ارائه می دهد که می توان با بهره گیری از آنها شناخت افراد را تغییر داد. تغییر شناخت در مورد خوردن غذا و در پی آن تغییر رفتار، راه حل مشکل اضافه وزن است.
مغز بسیاری از افرادِ دچار اضافه وزن، در مورد همه چیزهایی که به نوعی با غذاخوردن در ارتباط است، حساسیت بالایی دارد و بوی یک غذای خوشمزه، شیرینی های ویترین یک شیرینی فروشی، دیس پر از باقالی پلو با ماهیچه، ورق زدن یک مجله آشپزی و حتی فکر کردن به خاطرات خوردن یک غذای خوشمزه در یک رستوران معروف، احساس تمایل شدیدی به خوردن را در این افراد ایجاد می کند.
مقاومت کردن در برابر این احساسِ تمایل شدید و ولع خوردن، اگرچه ممکن است برای چند دقیقه موثر باشد، اما در نهایت به یک خوردن کنترل نشده منجر می شود. اصلاح فعالیت مغزی در افرادی که دچار اضافه وزن هستند، برای موفقیت در کاهش وزن اهمیت بالایی دارد. این اصلاح فعالیت با تغییر نگرش و تمرینات مشخص در طول جلسات اصلاح شناخت و رفتار، امکان پذیر خواهد بود.
محرومیت غذایی به صورت رژیم های سخت، بدون بهره گیری از مداخلات شناختی، منجر به حریص شدن جسم و مغز شما می شود. محرومیت از مواد غذایی و گرسنگی طولانی مدت، منجر به بروز تغییراتی در جسم شما می شود که آن را برای جذب هر چه بیشتر غذاها آماده می کند مثلا پرزهای روده شما را افزایش می دهد و همچنین بافت های چربی بدن شما را تحریک می کند تا مواد غذایی وارد شده را تا جایی که امکان دارد، جذب و ذخیره کنند.
دوره های محرومیت از مواد غذایی در قالب رژیم های لاغری، مغز شما را نیز به گونه ای تغییر می دهد که به هر چیز مرتبط با غذا حساسیت بالایی پیدا کند. در این شرایط دیدن یک شیرینی کوچک اصطلاحا دست و پای شما را بی حس می کند و دل شما را با خود می برد و مواجهه با یک جعبه شیرینی ممکن است به خوردن چند شیرینی پر از خامه در مدتی کوتاه منجر شود.
در واقع، خوردن غذاهای مورد علاقه می تواند روشی مناسب برای کاهش احساسات و عواطف منفی مانند غم، نگرانی، خشم، خجالت یا تنفر باشد. بنابراین می توان از خوردن برای تنظیم هیجانات استفاده کرد، اما افرادی که از خوردن برای تنظیم هیجانات استفاده می کنند، در بسیاری موارد دچار اضافه وزن می شوند.
بسیاری از افرادی که اضافه وزن دارند، وقتی ناراحت و غمگین هستند، تمایل بیشتری به خوردن دارند و حتی در این زمان، دچار ولع شدید می شوند، زیرا سعی می کنند با خوردن، حالت خود را هر چند به میزان اندک، اما در مدت کوتاهی بهبود ببخشند، اما در بسیاری موارد، آنها بعد از خوردن دچار احساس گناه می شوند، بویژه در افرادی که می خواهند وزن خود را کاهش دهند، این اتفاق مرتب رخ می دهد، ولی احساس گناه منجر به ناراحتی بیشتری می شود. این ناراحتی ولع خوردن را در فرد چند برابر می کند و پرخوری بیشتر و در نتیجه اضافه وزن بیشتر را در پی دارد.
به بیان دیگر، فرد وارد یک چرخه معیوب بین ولع و خلق منفی می شود. این چرخه یکی از چالش های مهمی است که افراد با وزن بالا با آن روبه رو می شوند. اما این نکته را باید بدانیم که بالا رفتن و زن نیاز به خوردن و ولع در نتیجه خلق منفی، یک امر طبیعی است.
بسیاری از افراد در اثر استرس یا خلق منفی دچار ولع می شوند. بهتر است بپذیریم که تجربه ولع طبیعی است، اما این پذیرش هرگز به معنای تسلیم شدن و همراهی کردن با این حس نیست، بلکه به معنای تعهد برای یافتن یک رفتار صحیح برای روبه رو شدن با احساسات منفی و ولع ناشی از آنها و مدیریت این شرایط است.
سعی در کنترل ولع خوردن پس از مواجهه با یک جعبه شیرینی بسیار اشتها برانگیز یا تلاش برای نخوردن وقتی در یک مهمانی مجلل با گروهی از دوستان دور یک میز شام مفصل نشسته ایم یا مصرف نکردن از سوسیس و کالباس داخل یخچال وقتی گرسنه به منزل رسیده ایم بسیار سخت و دشوار است. راه حل موثرتر، پیشگیری از ایجاد ولع با اصلاح محیط زندگی و روابط بین فردی است.
مهارت در مهندسی محیط پیرامونی برای پیشگیری از ولع به خوردن، از ضرورت های موفقیت در برنامه کاهش وزن است، اما تغییر رفتار و اصلاح محیط آنقدرها هم که به نظر می رسد، ساده نیست. هر نوع تغییری در رفتار باید به تدریج و پس از تغییر جدی در نگرش شما صورت گیرد. مهرتن ( مغز هوشمند راز تندرستی) مدل درمانی است که با این نگاه به مساله اضافه وزن نگاه می کند.
وقتی شما یک نهال کوچک را در باغچه جلوی خانه خود می کارید و هر روز به آن آب می دهید، اگرچه ممکن است حتی تغییر اندازه آن را به صورت روز به روز مشاهده نکنید، اما مطمئن هستید که این نهال کوچک در صورت استمرار مراقبت شما بعد از مدتی نه چندان طولانی به درختی جوان و زیبا تبدیل خواهد شد.
کاهش وزن و رسیدن به یک فیزیک بدنی ایده آل طی یک دوره زمانی، در صورت صرف وقت و انرژی در مسیر صحیح، قطعی خواهد بود. این تغییر را نمی توانید روز به روز مشاهده کنید، اما سیر رو به جلوی آن را طی ماه های پیشرفت ملاحظه خواهید کرد. تجربه نشان می دهد کاهش وزن حدود یک کیلو در ماه در حین تغییر شناخت و رفتار، ایده آل خواهد بود. در این شرایط، معمولا رسیدن به وزن مطلوب، حدود یک سال زمان می برد. حوصله کنید و از نتیجه آن مطمئن باشید. این نوع کاهش وزن برگشت پذیر نخواهد بود.
منبع: جام جم