در روزهای اخیر اعداد و ارقامی از سوی مرکز آمار ایران منتشر شد که میزان هزینه‌کرد ایرانیان را در سفرهای خارجی و داخلی طی تابستان سال 93 نشان می‌دهد. نگاهی دقیق‌تر به آمارهای موجود، گویای انتخاب‌ها و سلایق و گاه محدودیت‌های ایرانیان در انتخاب مقاصد سفر خود است. اینکه گردشگران ایرانی در دایره کدام نوع از گردشگران قرار می‌گیرند؟ به کجا می‌روند و پول‌های خود را خرج چه چیزی می‌کنند؟ و نسبت آنان با گردشگران دیگر نقاط دنیا و نوع و میزان هزینه‌ها چیست؟ تابستان فصل پیک سفر در کشور ما محسوب می‌شود و آمار ارائه شده برای این فصل می‌تواند با دقت نسبتا خوبی به این سوالات پاسخ دهد. بر اساس این آمار، ایرانی‌ها در تابستان امسال 102 میلیارد و 410 میلیون تومان صرف سفرهای خارجی کرده‌اند.
به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، رئیس جامعه تورگردانان ایران در گفت‌وگویی با «دنیای اقتصاد» اولین مقصد سفر ایرانیان و جایی را که این پول بیشتر از همه در آن خرج شده، ترکیه دانست و افزود: بعد از ترکیه مردم ما بیش از همه خواهان سفر به دبی و بعد از آن به چین و مالزی و تایلند هستند. سالانه حدود یک میلیون و 800 هزار نفر مسافر به ترکیه داریم و در همین حدود و شاید کمی کمتر به دبی.
ابراهیم پورفرج این اقبال شدید مردم کشورمان به این مقاصد را ناشی از سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های این کشورها برای بازارهای هدفشان از جمله ایران عنوان کرد و گفت: گردشگران ایرانی بیش از هر چیز گردشگر تفریحی، خرید و فرهنگی هستند و این کشورها نیز شرایط لازم را برای پذیرایی فراهم می‌کنند؛ در هتل‌ها و اقامتگاه‌ها فضای مناسب را برای استراحت، تفریح و خرید فراهم می‌آورند و به این ترتیب گردشگر با برآورده شدن همه نیازهای خود از سفر احساس رضایت می‌کند و به مشتری ثابت این کشورها بدل می‌شود.
تفاوت خرید ایرانی‌ها و خارجی‌ها
طبق آمار اعلام‌شده، بیشترین بخش این هزینه 102 میلیاردی یعنی حدود 46 میلیارد تومان صرف تور و گشت شده است و بعد از آن 20 میلیارد و 300 میلیون تومان هزینه حمل و نقل، 17 میلیارد و 170 میلیون تومان هزینه خرید سوغاتی، 5 میلیارد و 100 میلیون تومان هزینه ویزا و عوارض خروج از کشور، 3 میلیارد و 500 میلیون تومان هم صرف هزینه‌های خوراکی و دخانی و 2 میلیارد و 20 میلیون تومان هم صرف هزینه‌های اقامت شده است. همچنین براساس این گزارش، 6 میلیارد تومان صرف هزینه‌های خرید کالا و لوازم، 600 میلیون تومان صرف هزینه‌های فرهنگی، تفریحی و ورزشی و 10میلیون تومان صرف هزینه‌های درمانی شده است.
فارغ از هزینه‌هایی که برای اقامت، حمل ونقل و تور و گشت شده که هزینه ناگزیر و طبیعی هر سفر است، به نظر می‌رسد در مقایسه با خرید و هزینه‌های خوراکی و دخانی هزینه‌های کمی به بخش فرهنگی، تفریحی و ورزشی اختصاص داده می‌شود. از نظر رئیس جامعه تورگردانان اما این اختلاف رقم معنادار نیست و او آن را این طور تفسیر کرد: اساسا هزینه گردشگری فرهنگی در قیاس با سایر انواع دیگر گردشگری پایین است؛ شما با مبلغ ناچیزی می‌توانید اکثر نقاط دیدنی کشور مقصد خود را بگردید و حتی انجام بسیاری از تفریحات رایگان بوده و در هزینه اقامت و... ادغام می‌شود. پس این رقم پایین به این معنا نیست که ایرانیان مشتریان فرهنگی کشورهای دیگر نیستند. بالاخص در سفرهای تابستانه گردشگران ایرانی مثلا به ترکیه، اکثرا این کار به صورت خانوادگی و با هدف بازدید مناطق مختلف آن و البته تفریح و خرید صورت می‌گیرد.
وی یک تفاوت اساسی میان گردشگران ایرانی و خارجی در زمینه خرید قائل شد و افزود: بخش بزرگی از پولی که وارد آمار گردشگری خرید ایرانیان شده هزینه‌ای است که در واقع آنها طی سال برای خرید کفش و لباس کنار گذاشته‌اند و آن را در ترکیه یا دبی انجام می‌دهند؛ این کاری است که یک گردشگر خارجی هرگز در ایران انجام نمی‌دهد. پس جدا از ارزی که خارج می‌شود یک تفاوت ماهوی در شکل خرید ایرانیان در خارج از ایران و خارجی‌های در ایران وجود دارد؛ آنها، در صورت خرید، صنایع دستی می‌خرند و ایرانی‌ها کیف وکفش و لباس. رئیس جامعه تورگردانان نبود امکان استفاده از مستر کارت و ویزا کارت در ایران را یکی از دلایل اصلی درآمد پایین ایران در این حوزه دانست و افزود: در صورتی که امکان استفاده از این کارت‌ها در ایران به وجود آید و گردشگر نیازی به حمل پول نقد برای هزینه‌های خود نداشته باشد، مطمئنا عواید ما از این محل افزایش خواهد یافت.
هزینه 10 میلیونی در حوزه سلامت هم به ما نوید آن را می‌دهد که ایرانیان با توجه به هزینه‌های بالای درمان در خارج از کشور و هزینه پایین و کیفیت به نسبت خوب آن در داخل کشور مشتریان گردشگری سلامت دیگر کشورها نیستند و برای کارهای درمانی یا سایر حوزه‌های گردشگری سلامت مانند آب‌درمانی و... منابع داخلی را ترجیح می‌دهند. ایرانی‌ها در مجموع در تابستان امسال 425 هزار سفر خارجی انجام دادند که بیشتر آن با هواپیما بوده است. جدا از اهمیت اینکه هزینه سفر ایرانی‌ها به خارج از کشور به جیب چه کشورهایی می‌رود باید به این موضوع نیز توجه کرد که محدودیت‌های گردشگران ایرانی برای انتخاب این وسایل نقلیه چگونه هزینه‌های آنها را برای رسیدن به مقصد خود افزایش می‌دهد و چه کشورهایی در این بین از این هزینه اضافی منتفع میشوند؟