یکی از زیباترین و قدیمی ترین قلعه‌های ایران که با نام‌های قلعه ته ده و یا قلعه پایین شهر شناخته می‌شوند قلعه تاریخی بیرجند است. این قلعه یکی از نقاط گردشگری شهر بیرجند در خراسان‌جنوبی بر فراز بلندترین نقطه غربی تپه ماهور‌های این شهر قرار دارد.
وسعت این قلعه حدود ۳۰۰۰ متر مربع و ساخته دوره صفویه و هسته اولیه شهر بیرجند محسوب می‌شود. برخی نیز بنای این قلعه را به قبل از این دوره نسبت می‌دهند. این قلعه از خشت و گل ساخته شده و مردم دوره صفویه تا قاجاریه را از حمله مهاجمان بویژه ترکمن‌ها و ازبک‌ها در امان نگه می‌داشته است.