به جرات می‌توان گفت که ارزش اصلی هر کامپیوتری به اطلاعات ذخیره شده بر روی آن است. این اطلاعات ممکن است فایل‌هایی باشند که همیشه در حال تغییرند و یا تصاویر و فیلم‌های با ارزشی که برای همیشه می‌خواهیم آنها را در جای امنی نگه‌داری کنیم.
از طرف دیگر مشکلات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری که کامپیوترها را تهدید می‌کنند بیشترین دلیل از بین رفتن و پاک‌شدن اطلاعات ذخیره شده هستند. برای مثال هنگامی که ویندوز شما صدمه دیده باشد ممکن است برای نصب ویندوز، کامپیوتر خود را به متخصص تحویل داده و پس از رفع اشکال متوجه شده باشید که تمام اطلاعات با ارزش شما غفلتا پاک شده‌اند!
اینجاست که یاد قانون نانوشته پشتیبان گیری اطلاعات می‌افتیم که می‌گوید اطلاعات شما به هیچ وجه از خطر پاک شدن در امان نیست مگر اینکه حداقل ۲ نسخه کپی در مکان‌های مختلف از آنها داشته باشید!
از طرف دیگر شیوه پشتیبان‌گیری نیز مهم است و بیشتر کاربران علی‌رغم اینکه از اطلاعات خود پشتیبان تهیه کردهاند ولی از آنجایی که این فایل‌ها بر روی سی‌دی و دی‌وی‌دی های بی‌کیفیت ذخیره شده‌اند در دراز مدت بلا استفاده می‌شوند. مشکلات پشتیبان‌گیری به همین جا ختم نمی‌شود چرا که زمان تهیه پشتیبان از فایل‌ها نیز با توجه به کاربرد مختلف این اطلاعات متفاوت است و نمی‌توان یک نسخه کلی برای تمام کاربران پیچید.
برای شرکت‌ها و سازمان‌هایی که حجم اطلاعات زیاد و مهمی دارند توجیه پذیر است که یک سیستم کامپیوتر مجزا برای ذخیره سازی فایل‌های پشتیبان داشته باشند تا در صورت بروز حادثه برای سرور اصلی در هر لحظه امکان دسترسی به اطلاعات با ارزش و بازیابی آنها را داشته باشند. از طرف دیگر اطلاعات ذخیره شده بر روی کامپیوترهای شخصی هم اهمیت زیادی دارند این اطلاعات ممکن است عکس‌ها و تصاویری باشند از لحظات شاد خانواده و یا پایان‌نامه دکترا که مدت‌های زیادی برای آن زحمت کشیده شده است.
اما سایر فایل‌های موجود بر روی کامپیوترهای شخصی از اهمیت کمتری برخوردار هستند، برای مثال فیلم و موسیقی‌هایی که دانلود کرده و یا از روی دی‌وی‌دی کپی کرده‌اید به راحتی در صورت از بین رفتن قابل کپی مجدد هستند. در مجموع با توجه به مواردی که گفته شد و هزینه‌های گزاف بازیابی اطلاعت هاردهای معیوب پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این متن با ما باشید.
پشتیبان‌گیری از اطلاعات موجود بر روی کامپیوترهای شخصی
تهیه نسخه پشتیبان کامل در هنگام بروز مشکل، کامپیوتر شما را به روز اول خود بازمی‌گرداند بدون اینکه ذره‌ای از اطلاعات آن از بین رفته باشد. برای ایجاد نسخه پشتیبان کامل می‌توانید از نرم‌افزارهای مخصوص این کار و یا قابلیت پشتیبان‌گیری ویندوز استفاده کنید. از آنجایی که پشتیبان کامل نیاز به فضای زیادی دارد، این نرم‌افزارها پس از تهیه نسخه اولیه پشتیبان در زمان‌های بعدی تنها از فایل‌هایی که تغییر کردهاند پشتیبان تهیه می‌کنند تا در زمان ذخیره سازی و فضای هارد شما صرفه جویی شود.
سازندگان این گونه نرم‌افزارها فکر همه چیز را کردهاند و در حد امکان فرآیند پشتیبان‌گیری را ساده کردهاند تا کاربر معمولی هم بتواند به راحتی با آن تعامل داشته باشد. اگر هم از قصد دارید از ابزار پشتیبان‌گیری ویندوز استفاده کنید می‌توانید با مراجعه به گزینه Manage space در قسمت Backup and Restore که در کنترل پنل ویندوز وجود دارد نسخه‌های پشتیبان قدیمی را پاک کرده و فضای بیشتری آزاد نمایید.
همانطور که گفته شد بسته به اهمیت اطلاعات شما راه‌حل‌های زیادی برای پشتیبان‌گیری وجود دارد، یکی از این گزینه‌ها تهیه ایمیج از هارد است. با گرفتن ایمیج در واقع به جای اینکه از تک‌تک فایل‌ها پشتیبان تهیه کنید، به سادگی کل پارتیشن را به صورت سکتور به سکتور کپی می‌کنید. این نرم‌افزارها به راحتی در بازار یافت می‌شوند، البته مایکروسافت نیز این راه‌حل را در نظر گرفته و به راحتی می‌توانید در قسمت Backup که در کنترل پنل ویندوز واقع شده است به این قابلیت دسترسی داشته باشید.یکی دیگر از ویژگی‌هایی که تهیه ایمیج از هارد در اختیار شما می‌گذارد، این است که در هنگام مهاجرت از یک کامپیوتر به کامپیوتر جدید می‌توانید به راحتی ایمیج گرفته شده را که حاوی ویندوز و تمامی نرم‌افزارهای نصب شده قبلی شما هستند را بر روی هارد کامپیوتر جدید منتقل کنید بدون اینکه زحمت نصب ویندوز را متحمل شوید.
البته ایراداتی نیز به این شیوه وارد است که یکی از آنها را می‌توان حجم زیاد ایمیج‌های گرفته شده دانست.
پشتیبان‌گیری از اطلاعات و فایل‌ها
همانطور که در بالا نیز اشاره شد، بعضی از فایل‌ها ممکن است هر روز تغییر کنند و قسمتی از اطلاعات مهم ذخیره شده بر روی کامپیوتر برای مدت زمان زیادی دستخوش تغییر نشوند. با این حساب می‌توان اطلاعات را به ۲ دسته کلی تقسیم کرد، اطلاعات مهمی که برای شما حیاتی هستند و فایل‌هایی که همیشه در حال تغییر هستند. (مانند فیلم‌های سینمایی و موسیقی)
حال اگر این فایل‌ها درست دسته بندی شده باشند به راحتی می‌توانید بر روی فایل‌های مهم خود مدیریت داشته و از آنها به صورت منظم پشتیبان تهیه کنید.
راه‌حل‌های موجود برای پشتیبان‌گیری اطلاعات
اگر بخواهیم به راه‌حل‌های پشتیبان گیری فکر کنیم، اولین گزینه هارد دیسک‌های اکسترنال است و گزینه دیگر را می‌توان استفاده از سرورهای NAS (در واقع یک سرور است که تنها وظیفه ی ذخیره اطلاعات و به اشتراک گذاشتن آنها را بر عهده دارد.) دانست. در این زمینه یکی از بهترین نرم‌افزارهای موجود برای اینکار را می‌توان Acronis True Image نام برد.
از این طریق می‌توانید تمامی فایل‌های خود را به همان ترتیب که بر روی پارتیشن‌های مختلف ذخیره شده‌اند (بیشتر هاردها دارای درایوهای C، D و … می‌باشند) بر روی سرور پشتیبان خود کپی کرده و مدیریت نمایید. در غیر این صورت هم می‌توانید از درایوهای سرور پشتیبان برای ذخیره سازی فایل‌های مختلف موسیقی، فیلم و غیره به صورت دسته‌بندی شده استفاده کنید.
به این امر نیز توجه داشته باشید که کپی کردن فایل‌های پارتیشن C به هیج وجه باعث نخواهد شد در هنگام خرابی هارد، ویندوز خود را در صورتی که بر روی این پارتیشن نصب است مجدد راه‌اندازی کنید و توصیه می‌کنیم اگر قصد داشتید از نسخه ویندوز خود به همراه نرم‌افزارهای نصب شده پشتیبان بگیرید حتما راه‌حل تهیه ایمیج را که در بالا ذکر شد به کار گیرید. از طرف دیگر توجه داشته باشید که انتقال فایل‌ها (Move) از محلی به محل دیگر را به نمی توانن معنای پشتیبان حساب کرد و همانطور که در بالا گفته شد، تنها زمانی می‌توانید روی فایل‌های خود به عنوان پشتیبان حساب کنید که آنها را در ۲ مکان مختلف کپی کرده باشید.
نرم‌افزارهای مختلفی نیز برای کپی نظیر به نظیر فایل‌ها و یا به اصطلاح سینک (Sync) در بازار موجود می‌باشد که برای نمونه می‌توان به نرم‌افزار FreeFileSync اشاره کرد. هنگام استفاده از این گونه نرم‌افزارها دقت شود از آنجایی که این‌گونه نرم‌افزارها فایل‌های ذخیره شده بر روی هارد و محل پشتیبان‌گیری آنها را به صورت نظیر به نظیر بررسی و تغییر می‌دهند، در نتیجه اگر فایلی بر روی هارد شما پاک شود نرم‌افزار سینک، آن فایل را بدون تایید شما بر روی محل پشتیبان گرفته شده نیز پاک می‌کند.
پشتیبان‌گیری از تعداد زیادی کامپیوتر
بهترین گزینه برای تهیه نسخه پشتیبان از فایل‌های موجود بر روی چند کامپیوتر استفاده از سرورهای NAS می‌باشد که در بالا ذکر شد، برای اینکار حتی می‌توانید یکی از کامپیوترهای قدیمی موجود را به این امر اختصاص دهید. توصیه می‌کنیم برای این مورد نرم‌افزاری انتخاب کنید که پشتیبان‌گیری از چند کامپیوتر را به صورت همزمان انجام دهد. اگر تعداد کامپیوترهای مستقر در یک مکان از ۲۵ دستگاه تجاوز کرد پیشنهاد می‌کنیم نسخه ویندوز سرور ۲۰۱۲ را به عنوان سیستم‌عامل کامپیوتر پشتیبان خود انتخاب کنید. (نسخه جدید از آیفون، آی‌پد و دستگاه‌های اندرویدی نیز پشتیبان تهیه می‌کند.)
پشتیبان‌گیری ابری (Cloud)
این روزها نمی‌شود در خصوص پشتیبان‌گیری اطلاعات سخن به میان آورد و از راه‌حل پشتیبان‌گیری ابری غافل شد. سرویس‌های جدیدی نظیر وان‌درایو شرکت
در مجموع اگر بخواهیم تمام زوایای پشتیبان‌گیری اطلاعات با حجم بالا را در نظر داشته باشیم، می‌توان گفت که راه‌حل استفاده از هاردهای اکسترنال با توجه به قیمت مناسب و حجم بالایی که دارند مقرون به صرفه و مطمئن ترین راه‌حل موجود می‌باشد.
منبع: فارنت