این خبر که رئیس‌جمهور از عملکرد رسانه ملی در پوشش خبرهای دولت راضی نیست، آنقدر کلیشه‌ای شده که شاید دیگر کمتر حساسیتی را برانگیزد؛ چرا که در سال‌های اخیر، ظاهرا رسم شده که هر وقت هر یک از روسای جمهور می‌خواهد برخی کاستی‌ها را جبران کند، دیواری کوتاه‌تر از صداوسیما نمی‌یابد. بر همین اساس در دولت فعلی همچنین دولت قبلی بارها صداوسیما به تیغ نقد نواخته شده و روسای جمهور اعتقاد داشته‌اند که جای دولت در برنامه‌های رادیو و تلویزیون خالی است.
به گزارش جام جم آنلاین، در تازه ترین این دست اظهارنظرها، رئیس دولت اعتدال گفته است که «صداوسیما از صددرصد فرصت موجود برای انتقاد علیه دولت استفاده می کند».
حسن روحانی روز یکشنبه در بیست و نهمین دوره تجلیل از تولیدکنندگان برتر بخش کشاورزی گفته بود: «... رسانه ها خیلی به دولت کمک نمی کنند. صداوسیما در انتقادها ـ که ما انتقادها را قبول داریم ـ صددرصد از فرصت انتقاد به دولت استفاده می کند... اما در بیان خدمات دولت نمی دانم چطور است که زبان حرکت نمی کند که بیاید و بگوید که دولت چه کرده، خدمات دولت چه بوده....»
وی افزوده بود: «لابد مشکلی وجود دارد، یا دوربین های صداوسیما مشکلی دارد و یا در فرستنده هایشان یک مشکلی است.»
اما این انتقادات رئیس جمهور چندان با آمارهای منتشر شده درباره پخش بیش از چند هزار ساعت برنامه درباره خدمات دولت ظرف بازه زمانی محدودی همخوانی ندارد. شاید به همین خاطر است که برخی صاحب نظران نگران شده اند که با توجه به برخی تجارب پیشین، مبادا دولت یازدهم رسانه ملی را تریبون مستقیم خود تنها برای بیان نظرات خود خواسته و چندان راضی به شنیدن سخن مخالفان نیست.آمار و ارقام های موجود نشان می دهد که از اول مرداد ۱۳۹۲ تا اول خرداد ۱۳۹۳ مسئولان قوه مجریه جمعا ۲۰۰ هزار و ۹۸۹ دقیقه در مراکز استان ها از آنتن رسانه ملی استفاده کرده و در رادیو نیز7542 دقیقه از مدت زمان برنامه ها به مسئولان دولتی اختصاص یافته است.
همچنین در این مدت ۷۵ برنامه گفت وگو محور در بخش گفت وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما در اختیار مسئولان قوه مجریه قرار داده شده است و اینها همه در کنار پخش مستقیم اظهارات رئیس دولت در مورد مسائل مهم روز و نیز ممانعت از انتشار دیدگاه های منتقدان دولت در زمینه پرونده هایی حساس چون پرونده هسته ای است. همان رویکردی که گاه صدای منتقدان را بلند کرده است و آن هنگام که قرار شد دولت گزارش عملکرد صد روزه خود را ارائه نماید، مسئولان دولتی در بیش از 365 برنامه تلویزیونی دعوت شدند.
استراتژی طلبکاری دائمی از رسانه ملی
در پی انتقاد اخیر رئیس جمهور از عملکرد صداوسیما مبنی بر این که رسانه ملی، اخبار دولت را به طور مناسب پوشش نمی دهد، چهره های مختلف سیاسی به این اظهارات واکنش نشان دادند.به گزارش جام جم آنلاین، مهرداد بذرپاش، عضو هیات رئیسه مجلس در همین زمینه اظهار می کند: این گونه انتقادات اهرمی در دست مدیران است تا همواره موضعی طلبکارانه از رسانه ملی داشته باشند و خدمات صداوسیما به دولت را کوچک و اقدامات مورد توقع خود را بزرگ جلوه دهند. او با بیان این که هر لحظه از شبانه روز در شبکه های مختلف تلویزیونی یا رادیویی، یک وزیر یا مدیر دولتی در حال صحبت است، می افزاید: تمام برنامه های رئیس جمهور به عنوان خبر اول در صدر اخبار صداوسیما پخش می شود و به نظر می رسد در 5/1 سال گذشته بیشترین برنامه های آن در اختیار دولت بوده است.
مشاوران رئیس جمهور چه نقشی در گلایه های او دارند؟
مهدی فضائلی، کارشناس رسانه نیز معتقد است؛ انتقادهای رئیس جمهور به رسانه ها و صداوسیما، توهین به منتقدان، ندیدن خدمات رسانه ها و بزرگنمایی کردن انتقادها، خلاف انصاف است و در بروز این تصورات، مشاوران رسانه ای با ارائه اطلاعات مخدوش به رئیس جمهور نقش دارند.
نقد رئیس جمهور از رسانه ها در حالی است که روحانی پیش از این بارها بر ضرورت آزادی در انتشار دیدگاه ها تأکید کرده بود و این اظهارات تازه وی روشن نیست چه نسبتی با شعارهای انتخاباتی اش دارد و این تازه در حالی است که نقش حمایتی رسانه ملی از دولت برخلاف نقد رئیس جمهور چنان پررنگ است که مهرداد بذرپاش، نماینده تهران معتقد است: اکنون کمتر منتقدی نسبت به عملکرد کابینه یازدهم در برنامه های صداوسیما حضور دارد تا نسبت به سیاست های دولت از مسائل هسته ای تا موضوعات اقتصادی به صحبت بپردازد. با این وضع، اگر قرار است کسی از صداوسیما طلبکار باشد این منتقدان عملکرد دولت هستند نه دولت.
افزون بر بذرپاش که می گوید تلویزیون در 1.5 سال گذشته هیچ کم و کاستی برای دولت نگذاشته و در اختیار دولت بوده است و به نظر می رسد برخی مسئولان با این گونه گلایه ها و انتقادات، می خواهند بصورت یک طرفه از شرایط استفاده کنند تا با طلبکار نشان دادن خود، کاری کنند که در حوزه رسانه نقدی به دولت وارد نشود، نصرالله پژمان فر، نماینده مشهد و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز با دفاع از رسانه ها، اظهارات اخیر رئیس جمهور درباره صداوسیما را ناشی از انتظارات بیش از حد از این سازمان دانسته و می گوید: صداوسیما و دیگر رسانه ها تمام قد در خدمت دولت هستند و خدمات دولت را بخوبی منعکس می کنند. او خاطرنشان می کند: این سطح از همراهی رسانه ای با دولت یازدهم را در هیچ دولت دیگری ندیده ایم.
ریشه نقد روحانی کجاست؟
در چنین شرایطی، برخی صاحب نظران بیم آن دارند که نقد روحانی به صداوسیما، نوعی فرافکنی برای شنیده نشدن صدای منتقدان باشد. برای همین هم منتقدانی چون بذرپاش به روحانی یادآوری می کند: اگر دولت معتقد است میزان برنامه های اختصاص یافته در تلویزیون به انعکاس عملکردش کمتر از حد انتظار است، ریشه این مشکل را نه در رسانه ملی بلکه در خود دولت باید جستجو کند. دولت باید به گونه ای فعالیت کند و برای اطلاع رسانی به افکار عمومی از طریق تولید خبر و گزارش همت به خرج دهد که رسانه ملی را به دنبال خود بکشاند.
نماینده مردم مشهد هم با اشاره به این که دولت در برخی بخش ها ضعف هایی دارد و مردم نگران این کاستی ها هستند، تصریح می کند: صداوسیما این نگرانی های عمومی را منعکس می کند. عضو کمیسیون فرهنگی مجلس یادآور می شود: من فکر می کنم رئیس جمهور از انعکاس نقاط ضعف دولت دلخور است که چنین انتقادی را مطرح کرده، در حالی که پوشش خبری این مسائل و مشکلات در کنار انعکاس اقدامات دولت در خدمت رسانی به مردم و واقع بینی در امور اجتماعی جزو وظایف اصلی رسانه ملی است و صداوسیما در این زمینه فعالیت های خوبی داشته است.
شباهت های روحانی و احمدی نژاد در نقد صداوسیما
اما چنــــان که گفته شد، نقدهای دولتی ها به صداوسیما برای اولین بار نیست که بیان می شود و روحانی نه اولین رئیس جمهور و نه احتمالا آخرین رئیس جمهور است که از رسانه ملی به دلیل عدم تبلیغ دیدگاه هایش گلایه می کند.
فضائلی، کارشناس حوزه ارتباطات در این زمینه یادآوری می کند: این نوع برخورد جناب آقای روحانی با صداوسیما برای اولین بار نیست و قبلا هم تکرار شده است. به نظر می رسد انتقاد از عملکرد صداوسیما از جمله شباهت های خیلی جدی ایشان با آقای احمدی نژاد است. ظاهرا صندلی ریاست جمهوری مشکلی دارد که هر کس روی آن می نشیند یک چنین نگاهی سراغش می آید.او می افزاید: در تحلیلی دیگر می توان به پایین بودن آستانه تحمل دولت اشاره کرد یا این که ایشان برنامه های تلویزیون را صددرصد انتقادی می بینند یا مفهوم نقد برای مطرح کنندگان این قبیل سخنان، چندان روشن نیست.
فشار بر رسانه ملی، شاید برای طرح مطالبات تازه
افزون بر چنین دیدگاه هایی، این نقد نیز بر گلایه های رئیس دولت مطرح است که او چرا برای زیرسوال بردن عملکرد ریاست تازه صداوسیما صبر بیشتری به خرج نمی دهد و تنها چند هفته پس از انتصاب محمد سرافراز، تیغ خود را متوجه عملکرد بزرگ ترین سازمان رسانه ای کشور می کند؟
مدیرعامل سابق خبرگزاری فارس در پاسخ به این پرسش بیان می کند: با توجه به این که ابتدای فعالیت ریاست جدید سازمان صداوسیماست، دولت درصدد ایجاد فشار به سازمان برای گرفتن امتیازات بیشتر است تا بتواند رسانه ملی را به روابط عمومی دولت تبدیل کند که این قطعا یک توقع نابجا از رسانه ها به طورعام و رسانه ملی به طور خاص است.
وی تاکید می کند: اگر این رفتارها، زمینه سازی هایی برای ورود مسقتیم دولت به عرصه رسانه و در اختیار گرفتن رسانه هایی بیش از آنچه در اختیار دارد، باشد طبیعتا نقض غرض و خطای فاحشی در حوزه کاری دولت خواهد بود.
الگوی ناکارآمد بولتن شدن رسانه ها
بی تردید کم نیستند مدیرانی که از رسانه ها انتظار تبدیل شدن به بولتن خبری دستگاه خود را دارند. نه فقط صداوسیما، بلکه بسیاری از رسانه های دیگر نیز همواره در معرض این انتقاد هستند که چرا چهره شان همواره در قاب سیما دیده نمی شود. آنها گویی از یاد می برند که رسالت رسانه ملی، نه صرفا اطلاع رسانی برنامه های دولت که پوشش مطالبات مردمی نیز هست.فضائلی در همین رابطه تصریح می کند: اگر توقع دولت از رسانه جایگاه روابط عمومی است، توقع اشتباهی است. از سوی دیگر، اگر فعالیت های مهمی از سوی دولت انجام شود که از چشم رسانه ها مغفول می ماند این به نوعی بیانگر ضعف روابط عمومی های دولت و بخش های رسانه ای آن است که نمی توانند اطلاعات موردنظر را به رسانه ها منعکس کنند و رسانه ها را در جریان این فعالیت ها قرار دهند.
فضائلی با بیان این که مشاوران رئیس جمهور بخصوص در حوزه رسانه و فرهنگ در بروز چنین تصوراتی از عملکرد رسانه ها و بیان آنها توسط رئیس جمهور نقش دارند، یادآور شد: اطلاع دارم بولتن های روزانه ای از سوی مشاوران رئیس جمهور تهیه می شود که نمونه های مشاهده شده، نشان می دهد این بولتن ها در کلید خوردن ذهنیت های غیرواقعی و غیرمنصفانه نقش مهمی دارند و این خطای بسیار بزرگی است که از همان ابتدای صبح، مشاوران با ارائه اطلاعات مخدوش، ذهنیت نامناسبی را برای رئیس دستگاه اجرایی که دارای بار سنگین مسئولیت است، ایجاد می کنند.
صداوسیما، کم نگذاشته است
سیدرمضان شجاعی کیاسری، دبیر شورای نظارت بر سازمان صداوسیما هم درباره اظهارات انتقادی اخیر رئیس جمهور از عملکرد سازمان صداوسیما با اشاره به این که شاید مصداق خاصی مدنظر رئیس جمهور بوده است، تصریح کرد: این سازمان در پوشش دهی به موضوع بهداشت و درمان و مذاکرات هسته ای که در پیشانی و جزء شاخص های دولت دکتر روحانی بوده، کم نگذاشته است.وی گفت: آقای دکتر روحانی در اظهارنظر راجع به رسانه، باید براساس واقعیت های کارکرد رسانه و ماموریت و وظیفه رسانه توقع داشته باشند.شجاعی کیاسری تصریح کرد: تاکنون از طرف نمایندگان دولت اعتراض یا شکایتی درباره رفتار صداوسیما به ما نرسیده است. در عین حال ممکن است در یک برنامه هایی اعمال نظر شخصی از سوی تهیه کننده یا مجری انجام شده باشد، اما کلیت کار صداوسیما مبتنی بر حفظ منافع عمومی، نمایندگی افکار عمومی و حمایت و آماده کردن زیرساخت ها برای فعالیت همه جانبه در بخش های مختلف قوای سه گانه است.
وی تصریح کرد: وظیفه رسانه این است که زمینه کار و رسیدن به اهداف قوای سه گانه و دستگاه ها را فراهم کند. حالا این ممکن است در قالب نقد یا گفتار تائیدی و تبلیغی یا در قالب ارائه گزارش آقای رئیس جمهور و وزرای ایشان در موضوعات مختلف باشد.
به این ترتیب به نظر می رسد دولت اعتدال که تاکنون دیدگاه های قابل قبولی را درباره توسعه فعالیت رسانه ها ارائه کرده و حداقل در مقام نظر، حامی رسانه ها بوده است، باید در قضاوت عملکرد سازمان عظیم صداوسیما نیز با اعتدالی بیشتر عمل کرده و مانع آن شود که رسانه ملی، تبدیل به رسانه ای تک صدایی و دولتی شود که بی تردید این روند نه به نفع دولت است، نه صداوسیما و نه مردم.شاید رصد دقیق تر رسانه ملی و طرح برخی کاستی ها در تعاملات مشترک، بهتر بتواند دولت و رسانه ملی را به یکدیگر نزدیک کرده و از سطح انتقادات کنونی که پیش از این نیز تکرار شده، بکاهد.